Powiat Frankenstein
Powiat Frankenstein (niem. Landkreis Frankenstein, pol. powiat ząbkowicki) – prusko-niemiecka jednostka podziału administracyjnego, istniejąca w latach 1816–1945, wchodząca w skład prowincji śląskiej (do 1919 r.), a następnie prowincji dolnośląskiej.
| powiat | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Prowincja | |||
| Siedziba | |||
| Zarządzający |
Otto Ulrich Bährens | ||
| Powierzchnia |
801,75 km² | ||
| Populacja (1939) • liczba ludności |
| ||
| • gęstość |
93,6 os./km² | ||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||
| Liczba miast |
5 | ||
| Liczba gmin |
98 | ||
Położenie na mapie
| |||
Historia edytuj
Landkreis Frankenstein i Landkreis Münsterberg powstały na terenie średniowiecznego księstwa ziębickiego. Zostały one założone za panowania Fryderyka II Wielkiego, który dokonał reorganizacji administracji.
W latach 1815–1816 wprowadzono w Prusach jednostkę administracyjną rejencję jako pośredni szczebel administracji pomiędzy prowincją a powiatem[1]. Powiaty Frankenstein i Münsterberg należały do pruskiej prowincji śląskiej i do nowo utworzonej rejencji w Dzierżoniowie[2]. Siedzibami starostów, urzędów powiatowych i sejmików powiatowych były odpowiednio: Ząbkowice Śląskie i Ziębice.
Taki podział pozostał praktycznie aż do lat 30. XX w., chociaż kilkakrotnie dokonywano korekty granic obu powiatów. Ostatnia za czasów niemieckich reforma administracyjna miała miejsce w 1932 r. i była związana z działaniami oszczędnościowymi rządu. Rozporządzeniem z dnia 1 sierpnia 1932 r. po niemal 200 latach zlikwidowano powiat ziębicki. Ziębice wraz z okolicami zostały włączone do powiatu ząbkowickiego, a jego północna i wschodnia część do powiatu grodkowskiego i powiatu strzelińskiego.
1 listopada 1932 r. zaczął funkcjonować na tym obszarze tzw. Wielki Powiat Ząbkowicki.
Powiat ząbkowicki został zajęty w maju 1945 r. przez oddziały radzieckiej 59 Armii. Kilkanaście dni później 21 maja 1945 r. zaczęła działać polska administracja, a w grudniu tego samego roku powołano urząd starostwa powiatowego. Tym samym swoją działalność na tym terenie rozpoczął polski powiat ząbkowicki, który pokrywał się pod względem obszaru z przedwojennym Landkreis Frankenstein.
Landraci[3] edytuj
- 1871–1901 Valerian Held
- 1902–1911 Karl Freiherr Schirndinger von Schirnding
- 1912–1918 Friedrich Wilhelm von Hohenzollern, książę pruski
- 1919–1932 Adolf Freiherr von Thielemann
- 1933–1933 dr Georg Pietsch
- 1933–1934 dr Georg Horstmann[4]
- 1934–1944 dr Hermann Ercklentz
- 1944–1945 Otto Ulrich Bährens
Ludność (1885–1939) edytuj
- 1885 r. – 50.193
- 1890 r. – 48.586, z czego ewangelicy: 8.894, katolicy: 39.492, wyznanie mojżeszowe: 142
- 1900 r. – 45.632, z czego ewangelicy: 9.337, katolicy: 36.185
- 1910 r. – 45.312, z czego ewangelicy: 9.289, katolicy: 35.896
- 1925 r. – 47.304, z czego ewangelicy: 10.700, katolicy: 36.442, wyznanie mojżeszowe: 55, inni chrześcijanie: 55
- 1933 r. – 76.610, z czego ewangelicy: 18.127, katolicy: 58.131, wyznanie mojżeszowe: 74, inni chrześcijanie: 23
- 1939 r. – 75.056, z czego ewangelicy: 17.915, katolicy: 56.480, wyznanie mojżeszowe: 30, inni chrześcijanie: 10
Podział administracyjny edytuj
1 stycznia 1945 powiat dzielił się na:
- 5 miast
- 98 gmin
Bibliografia edytuj
- R. Kamionka, Die Reorganisation der Kreiseinteilung Schlesiens in der Stein-Hardenbergschen Reformperiode, Breslau 1934.
- D. Stüttgen, H. Neubach, W. Hubatsch, Schlesien, [w:] W. Hubatsch, Grundriß zur deutschen Verwaltungsgeschichte 1815–1945. Preussen, Marburg/Lahn 1976.
Linki zewnętrzne edytuj
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ A. i A. Galasowie, Dzieje Śląska w datach, wyd. Rzeka, Wrocław 2001, s. 179.
- ↑ Ibidem, s. 180.
- ↑ Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Frankenstein. [dostęp 2017-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-14)].
- ↑ starosta komisaryczny