Powiat Lemberg (niem. Landkreis Lemberg, Kreishauptmannschaft Lemberg, pol. powiat lwowski) – jednostka podziału administracyjnego Generalnego Gubernatorstwa w latach 1942–1944, wchodząca w skład dystryktu galicyjskiego. Siedziba dystryktu znajdowała się w Lembergu (Lwowie), który stanowił odrębny powiat miejski (Stadthauptmannschaft Lemberg),

Powiat Lemberg
Landkreis Lemberg
powiat
1942–1944
Państwo

 Generalne Gubernatorstwo

Dystrykt

Galicja

Siedziba

Lemberg (Lwów)

Powierzchnia

5500 km²

Populacja (1943)
• liczba ludności


520.478

• gęstość

94,6

Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin

47 (w tym 2 miasta)

Liczba wsi

495

Położenie na mapie GG
Położenie na mapie

Tereny obwodu lwowskiego zostały zajęte przez wojska niemieckie w czerwcu 1941. Galicja Wschodnia weszła 1 sierpnia 1941 w skład Generalnego Gubernatorstwa pod nazwą Dystrykt Galicja na mocy dekretu Adolfa Hitlera z 1 sierpnia 1941. Niemieckie władze wojskowe sprawowały władzę do 5 sierpnia 1941, kiedy to utworzono dwa powiaty: Landkreis Gródek (z rejonów gródeckiego i jaworowskiego) i Landkreis Lemberg-Land (z rejonów bóbreckiego i żółkiewskiego) oraz tzw. Kreiskommissariat Sadowa Wisznia (z rejonów mościskiego i rudeckiego), od samego początku przewidziany do zniesienia. Powiaty te wkrótce przemianowano odpowiednio na Landkreis Lemberg-Land-Ost (Wschód) i Landkreis Lemberg-Land-West (Zachód)[1]. 1 kwietnia 1942 powiaty te połączono wraz z Kreiskommissariatem Sądowa Wisznia w jeden powiat Landkreis Lemberg (Kreishauptmannschaft Lemberg)[2][3].

Landkreis Lemberg funkcjonował do 27 lipca 1944, do zajęcia jego terenów przez Armię Czerwoną[4].

Podział administracyjny

edytuj

Tabela przedstawia podział administracyjny Landkreis Lemberg według stanu z 1 marca 1943. Tabela jest uszeregowana alfabetycznie według gmin w Landkreis Lemberg (pierwsza kolumna)[3], lecz jest sortowalna, przez co można także uzyskać dane o przynależności poszczególnych miejscowości/gromad tych gmin (kolumna druga) do polskich gmin i powiatów przedwojennych (kolumny 3 i 4)[5] oraz do rejonów radzieckich w latach 1939–1941 (kolumna 5)[6].

Kuryswą oznaczono nowe gminy utworzone w 1941 roku przez władze hitlerowskie; normalnym tekstem opisano gminy istniejące także w II Rzeczypospolitej. Miasta oznaczono zapisem "(m)" po nazwie jednostki.

Podział administracyjny w 1943 roku na tle zmian administracyjnych
Gmina w Landkreis Lemberg Miejscowości / gromady Gmina

(II RP)

Powiat

(II RP)

Rejon w ZSRR (1939–1941)
Biłka Szlachecka Biłka Królewska, Biłka Szlachecka, Czarnuszowice, Hermanów, Mikłaszów, Zuchorzyce, Żurawniki Biłka Szlachecka lwowski nowojaryczowski
Bonów Bonów, Lubienie, Morańce, Sarny i Wólka Rosnowska Szutowa jaworowski krakowiecki
Porudno i Szutowa jaworowski
Siedliska Ożomla Mała
Bóbrka Bóbrka (m) (z Ernsdorf[7]) Bóbrka (m) bóbrecki bóbrecki
Lubeszka, Łany, Łanki Małe (z Rehfeld), Sarniki, Stoki, Strzałki, Wilawicze i Wołowe Bóbrka
Bratkowice Bar, Bratkowice, Dobrzany, Doliniany, Milatyn, Putiatycze, Rodatycze, Tuczapy, Wołczuchy i Zbadyń-Kuttenberg Rodatycze gródecki gródecki
Burgthal (z Drozdowicami), Haliczanów, Hartfeld i Rzeczyczany Białogóra janowski
Chlebowice Wielkie Chlebowice Wielkie, Hucisko, Łopuszna, Olchowiec, Suchodół, Wołoszczyzna Chlebowice Wlk. bóbrecki bóbrecki
Budków i Podmanasterz Stare Sioło
Czerniawa Czerniawa, Kalników, Małnowska Wola, Małnów, Sokola i Starzawa/Starzawa Małnów mościski mościski
Hodynie Mościska
Dawidów Dawidów, Krotoszyn, Pasieki Zubrzyckie i Zubrza Dawidów lwowski winnikowski
Gańczary Czyszki
Stare Sioło i Szołomyja Stare Sioło bóbrecki bóbrecki
Dobrostany Białogóra, Cuniów, Dobrostany, Kamieniobród, Leśniowice, Wola Dobrostańska, Zatoka i Zuszyce Białogóra gródecki janowski
Wielkopole Domażyr
Dydiatycze Dydiatycze, Hołodówka, Makuniów, Mistyce, Mokrzany Małe, Mokrzany Wielkie, Orchowice, Szeszerowice i Wołczyszczowice Dydiatycze mościski sądowowiszniański
Wołostków Sądowa Wisznia
Gródek Jag. (m) Gródek Jagielloński (m) Gródek Jag. (m) gródecki gródecki
Hoszany Chiszewice, Dubaniowice, Hoszany, Jatwięgi, Koropuż, Milczyce, Romanówka, Szołomienice i Uherce Wieniawskie Hoszany rudecki rudecki
Hodwisznia Lubień Wielki gródecki
Janów Janów Janów Lw. (m) gródecki janowski
Dąbrowica, Jaśniska, Łozina i Stawki Łozina
Domażyr, Jamelna, Porzecze-Rottenhan, Schönthal, Stradcz, Zielów i Żorniska Domażyr
Lelechówka i Majdan-Walddorf Wiszenka
Kozice Brzuchowice lwowski lwowski
Jaryczów Nowy Jaryczów Nowy Jaryczów N. (m) lwowski nowojaryczowski
Ceperów, Jaryczów Stary, Kukizów, Podliski Wielkie, Remenów i Rudańce Jaryczów Stary
Barszczowice i Pikułowice Prusy
Jaworów Jaworów (m), Nakoneczne I, Nakoneczne II, Jaworów (m) jaworowski jaworowski
Porudenko Szutowa
Czernilawa i Semerówka Nahaczów krakowiecki
Dacki i Nowiny Wierzbiany niemirowski
Komarno Komarno (m) Komarno (m) rudecki komarniański
Andryanów, Buczały, Chłopy, Czułowice, Jakimczyce, Katarynice, Klicko i Rumno Komarno
Zaszkowice i Zawidowice Lubień Wielki gródecki gródecki
Krakowiec Krakowiec Krakowiec (m) jaworowski krakowiecki
Budzyń, Chałupki Chotynieckie, Chotyniec, Gaje, Gnojnice, Hruszowice, Młyny i Wola Gnojnicka Gnojnice
Czaplaki, Przedbórze, Ruda Krakowiecka (z Rudą Kochanowską) i Świdnica Wielkie Oczy
Kochanówka (z Hukami) Nahaczów
Krasów Brodki, Głuchowiec, Huta Szczerzecka, Krasów (z Reichenbach), Lubiana (z Lindenfeld), Nowosiółki, Polana i Rakowiec Krasów lwowski szczerzecki
Czerkasy, Honiatycze, Horbacze, Kahujów, Sajków i Werbiż Czerkasy
Dobrzany i Dornfeld Ostrów (Lw.)
Krukienice Buchowice, Chliple, Czyżowice, Jatwięgi, Krukienice, Ostrożec, Pnikut, Podliski, Radenice, Sudkowice, Sudkowska Wola i Wiszenka Pnikut mościski krukienicki
Kulików Kulików Kulików (m) żółkiewski kulikowski
Doroszów Mały, Doroszów Wielki, Hrebeńce, Koszelów, Mierzwica, Mohylany, Nadycze, Nowe Sioło, Przemiwółki i Udnów Nadycze
Artasów i Zwertów Dzibułki
Wiesenberg Mokrotyn żółkiewski
Kupnowice Nowe Czernichów, Koniuszki Siemianowskie i Zagórze Koniuszki Siem. rudecki rudecki
Błozew Dolna, Kanafosty, Kupnowice Nowe, Kupnowice Stare, Ostrów, Rozdziałowice i Wańkowice Kupnowice Nowe
Knihynice, Kościelniki, Kropielniki, Laszki Zawiązane i Nihowice krukienicki
Lubień Wielki Artyszczów, Brunndorf, Czerlany, Kiernica (z Ebenau), Kosowiec, Lubień Mały, Lubień Wielki, Małkowice, Porzecze Lubieńskie, Stodółki, Uherce Niezabitowskie (z Neuhof) Lubień Wielki gródecki gródecki
Obroszyn i Stawczany Stawczany
Burcze, Porzecze Gruntowe i Porzecze Zadworne Komarno rudecki komarniański
Lwów (m)[8] Lwów (m) Lwów (m) Lwów (m) Lwów (m)
Brzuchowice, Hołosko Wielkie, Rzęsna Polska i Rzęsna Ruska Brzuchowice lwowski lwowski
Biłohorszcze, Kaltwasser, Rudno, Skniłów, Skniłówek, Zimna Woda i Zimna Wódka Zimna Woda
Laszki Murowane, Malechów, Sroki Lwowskie i Zboiska Dublany
Krzywczyce, Lesienice i Podborce Krzywczyce nowojaryczowski
Kamienopol Prusy
Kozielniki i Sichów Dawidów winnikowski
Winniki Winniki (m)
Milatycze Kuhajów, Milatycze, Sołonka, Wołków, Zagórze i Żyrawka Sokolniki lwowski sokolnicki
Podciemne Krasów szczerzecki
Czerepin, Siedliska i Tołszczów Dawidów winnikowski
Mosty Wielkie Mosty Wielkie Mosty Wielkie (m) żółkiewski wielkomostowski
Borowe, Rekliniec, Stanisłówka, Strzemień i Wolica Mosty Wielkie
Dworce i Przystań Butyny
Mościska Mościska (m) Mościska (m) mościski mościski
Czyszki, Krysowice, Lacka Wola, Podgać, Rudniki, Rzadkowice, Strzelczyska, Sułkowszczyzna, Trzcieniec, Zakościele i Zawada Mościska
Lipniki Twierdza
Mszana Malczyce, Mszana, Powitno, Stronna, Suchowola i Załuże Mszana gródecki janowski
Karaczynów i Wroców Domażyr
Bartatów Stawczany gródecki
Myślatycze Balice, Bojowice, Bolanowice, Horysławice, Hussaków, Jordanówka, Lutków, Moczerady, Myślatycze, Radochońce, Tamanowice i Złotkowice Hussaków mościski krukienicki
Hańkowice Pnikut
Koniuszki Nanowskie, Pakość i Rustweczko Mościska mościski
Ożomla Czerczyk, Laszki, Nowosiółki, Ożomla (z Ożomlą Małą) i Rogóźno Ożomla Mała jaworowski jaworowski
Czołhynie, Mużyłowice (z Mużyłowicami-Kolonią) i Przyłbice Bruchnal
Podhorodyszcze Dźwinogród, Horodysławice, Hryniów, Kocurów, Mikołajów, Podhorodyszcze, Podjarków, Podsosnów, Romanów i Siedliska Podhorodyszcze bóbrecki bóbrecki
Wodniki Stare Sioło
Podzwierzyniec Horożanna Mała, Horożanna Wielka, Kołodruby, Łowczyce, Manasterzec, Nowosiółki Oparskie, Podzwierzyniec, Powerchów, Ryczychów, Tatarynów i Terszaków Podzwierzyniec rudecki komarniański
Pustomyty Glinna, Leśniowice, Malinówka, Miłoszowice, Mostki, Podsadki, Polanka, Porszna i Pustomyty Nawaria lwowski sokolnicki
Chrusno Nowe i Chrusno Stare Ostrów (Lw.) szczerzecki
Rudki Rudki Rudki (m) rudecki rudecki
Beńkowa Wisznia, Jaremków i Podhajczyki Hoszany
Chłopczyce, Dołobów, Michalewice, Nowosiółki Gościnne i Wistowice Koniuszki Siem.
Szeptyce i Woszczańce Kupnowice Nowe
Czajkowice, Kołbajowice i Ostrów Nowy Pohorce
Sądowa Wisznia Sądowa Wisznia Sądowa W. (m) mościski sądowowiszniański
Bortiatyn, Dmytrowice, Dołhomościska, Księży Most, Kulmatycze, Nikłowice, Zagrody i Zarzecze Sądowa Wisznia
Sokolniki Sokolniki Sokolniki lwowski sokolnicki
Basiówka, Hodowice, Maliczkowice, Nagórzany i Nawaria Nawaria
Strzeliska Nowe Bakowce, Berteszów, Hrusiatycze, Kalinówka, Kniesioło, Leszczyn, Oryszkowce, Repechów, Strzeliska Nowe, Strzeliska Stare, Trybuchowce i Żabokruki Strzeliska Nowe bóbrecki nowostrzeliski
Szczerzec Szczerzec Szczerzec (m) lwowski szczerzecki
Dmytrze i Popielany Czerkasy
Einsiedel, Falkenstein, Humieniec, Jastrzębków, Łany, Nikonkowice, Ostrów, Piaski, Rosenberg, Serdyca, Sroki Szczerzeckie, Szczerzec i Zagródki Ostrów (Lw.)
Siemianówka Nawaria sokolnicki
Szkło Lis, Olszanica, Stadniki i Szkło Szkło jaworowski jaworowski
Berdychów, Bruchnal, Mołoszkowice i Podłuby Wielkie (z Moosbergiem) Bruchnal
Tuligłowy Brzeziec i Tuligłowy Komarno rudecki komarniański
Mosty i Nowa Wieś Podzwierzyniec
Hołodówka, Koniuszki Królewskie, Koniuszki Tuligłowskie, Malinów, Podolce, Pohorce i Susułów Pohorce rudecki
Turynka Derewnia, Kulawa i Turynka Turynka żółkiewski wielkomostowski
Biesiady i Lubella Butyny
Bojaniec, Kupiczwola i Weryny Mosty Wielkie
Krasiczyn, Theodorshof i Żełdec Dzibułki kulikowski
Twierdza Arłamowska Wola, Chorośnica, Królin, Słabasz, Słomianka, Stojańce, Tuligłowy, Twierdza, Wojkowice i Zawadów Twierdza mościski sądowowiszniański
Sanniki Dydiatycze
Laszki Gościńcowe Mościska mościski
Wielkie Oczy Boża Wola, Fehlbach, Kobylnica Ruska, Kobylnica Wołoska, Skolin, Wielkie Oczy, Wulka Żmijowska i Żmijowiska Wielkie Oczy jaworowski krakowiecki
Drohomyśl, Kłonice, Lipina, Lipowiec, Nahaczów, Poruby i Wilcza Góra Nahaczów
Winniki Czyszki, Czyżyków, Dmytrowice, Gaje, Głuchowice, Podbereźce i Winniczki Czyszki lwowski winnikowski
Wybranówka Bryńce Cerkiewne, Bryńce Zagórne, Choderkowce, Czyżyce, Dziewiętniki, Jatwięgi, Kołohury, Mühlbach, Pietniczny, Seniów, Sokołówka i Wybranówka Sokołówka bóbrecki nowostrzeliski
Borusów, Borynicze, Hołdowice i Juszkowce Ostrów (Bóbr.)
Zapytów Dublany, Podliski Małe, Sieciechów, Stroniatyn i Żydatycze Dublany lwowski lwowski
Wisłoboki i Zapytów Jaryczów Stary nowojaryczowski
Prusy Prusy
Zaszków Kościejów, Rokitno, Wólka Hamulecka, Zarudce, Zaszków i Zawadów Brzuchowice lwowski żółkiewski
Borki Dominikańskie i Borki Janowskie lwowski
Grzęda, Grzybowice Małe i Grzybowice Wielkie Dublany
Żółkiew (m) Żółkiew (m) Żółkiew (m) żółkiewski żółkiewski
Żółkiew Macoszyn, Mokrotyn (z Mokrotynenm-Kolonią), Polany i Soposzyn Mokrotyn żółkiewski żółkiewski
Wiązowa Turynka
Błyszczywody, Dzibułki, Nahorce, Przedrzymichy Małe i Przedrzymichy Wielkie Dzibułki kulikowski
Smereków Nadycze
Żółtańce Czestynie, Dalnicz, Kłodno Wielkie, Kłodzienko, Nowy Staw, Pieczychwosty i Żółtańce Kłodno Wielkie żółkiewski kulikowski
Wola Żółtaniecka Dzibułki

Dane statystyczne gmin

edytuj

Tabela przedstawia dane statystyczne dla gmin Landkreis Lemberg według stanu z 1 marca 1943[3].

Kuryswą oznaczono nowe gminy utworzone w 1941 roku przez władze hitlerowskie; normalnym tekstem opisano gminy istniejące także w II Rzeczypospolitej. Miasta oznaczono zapisem "(m)" po nazwie jednostki.

Dane statystyczne gmin
Gmina Ludność Liczba wsi (gromad)
Biłka Szlachecka 9073 7
Bonów 9443 8
Bóbrka 9947 9
Bratkowice 14019 14
Chlebowice Wielkie 8210 8
Czerniawa 11352 7
Dawidów 8893 7
Dobrostany 8523 9
Dydiatycze 9349 10
Gródek Jagielloński (m) 11182
Hoszany 9418 10
Janów 12366 15
Jaryczów Nowy 11796 9
Jaworów 16450 8
Komarno 15424 11
Krakowiec 11597 14
Krasów 10316 16
Krukienice 11795 12
Kulików 11069 15
Kupnowice Nowe 9322 15
Lubień Wielki 17076 16
Milatycze 7409 10
Mosty Wielkie 13211 9
Mościska 14645 13
Mszana 9504 9
Myślatycze 13313 16
Ożomla 10640 8
Podhorodyszcze 11386 11
Podzwierzyniec 10233 13
Pustomyty 9614 11
Rudki 16517 14
Sądowa Wisznia 11767 9
Sokolniki 7753 6
Strzeliska Nowe 9454 12
Szczerzec 13543 16
Szkło 7737 8
Tuligłowy 11174 11
Turynka 13927 11
Twierdza 10160 12
Wielkie Oczy 12623 15
Winniki 8393 7
Wybranówka 10075 16
Zapytów 8104 8
Zaszków 10044 11
Żółkiew (m) 9246
Żółkiew 11901 11
Żółtańce 11485 8

Przypisy

edytuj
  1. Kreishauptmannschaft Lemberg-Land
  2. Grzegorz Mazur, Jerzy Skwara, Jerzy Węgierski, Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa
  3. a b c Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement auf Grund der Summarischen Bevölkerungsbestandsaufnahme am 1. März 1943.
  4. 1944 рік в історії (history.org.ua)
  5. Gemeindekarte der Republik Polen: Administrative Einteilung nach dem Stande vom 1.4.1938.
  6. Смерека Б. (2020). ЛЬВІВСЬКА ОБЛАСТЬ (1939-1959 рр.): адміністративний та демографічний довідник. Львів: НАЦІОНАЛЬНА АКАДЕМІЯ НАУК УКРАЇНИ.
  7. Przed wojną w |gminie Bóbrka
  8. Poza administracją Landkreis Lemberg (odrębny powiat miejski, liczący w 1943 roku 283.690 mieszk.).

Bibliografia

edytuj
  • Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG. 1943. Burgverlag Krakau.

Zobacz też

edytuj