Latarnia morska na Faros
Latarnia morska na Faros – starożytna latarnia morska, która została zbudowana około 280-279 p.n.e. na podstawie planów architekta Sostratosa i na polecenie Ptolemeusza I, ukończona podczas rządów jego syna Ptolemeusza II. Możliwe, że pomysłodawcą budowy latarni był sam Aleksander Macedoński. Ze względu na wielkość i wspaniałość architektonicznego ukształtowania uważano ją za jeden ze starożytnych siedmiu cudów świata.
| ||
| ||
| Państwo |  Egipt
| |
|---|---|---|
| Miejscowość | Aleksandria | |
Położenie na mapie Egiptu  | ||
 31°12′51″N 29°53′06″E/31,214167 29,885000
| ||
BudowaEdytuj
Latarnia została stworzona na polecenie Ptolemeusza I, przez architekta Sostratosa. Jego nazwisko jest znane dzięki zachowanej pod starożytnym tynkiem inskrypcji:
Sostratus, syn Deksyfanesa, poświęcił tę budowlę bogom ocalenia, w imieniu wszystkich tych, którzy żeglują po morzach.
Najprawdopodobniej inskrypcję pozostawił sam budowniczy w tajemnicy przed królem.
Budowa latarni trwała ok. 14-20 lat. Jej uroczyste otwarcie miało miejsce w 279 p. n. e., za rządów Ptolemeusza II[1].
CharakterystykaEdytuj
Latarnia morska znajdowała się na przybrzeżnej wysepce Faros na Morzu Śródziemnym, która mając sztuczne połączenie ze stałym lądem poprzez groblę heptastadion, stanowiła część wejścia do portu w Aleksandrii w Egipcie. Ocenia się, że była to wieża o wysokości ok. 115~120 m. Miała dolną kondygnację o przekroju kwadratu, nad nią wznosiła się kolejna, ośmiokątna i trzecia o przekroju okrągłym. Latarnia zwieńczona była kopułą wspartą na ośmiu kolumnach. Na niej ustawiony był posąg Posejdona, greckiego boga mórz i oceanów, o wysokości około 7 m. W tamtych czasach była to najwyższa budowla na świecie o podstawie krótszej od jej wysokości. Latarnię dość dokładnie opisał arabski geograf i podróżnik z XI wieku – Abu Abd Allah Muhammad Idrisi. Jej uproszczony wizerunek zachował się też na monetach i malowidłach.
Początkowo miała być zbudowana z bloków wapiennych i obłożona płytami z białego wypolerowanego marmuru. Na niższych kondygnacjach miała znajdować się winda służąca do wciągania na górne kondygnacje opału. Latarnia posiadała także własną cysternę ze słodką wodą[1].
FunkcjonowanieEdytuj
Po zmierzchu rozpalano na latarni ogień. Chrust był dostarczany na szczyt wieży na grzbietach osłów, a potem przez tragarzy. Odbijane metalowymi lustrami światło widoczne było z kilkudziesięciu kilometrów i znakomicie ułatwiało nawigację żeglarzom zdążającym do Aleksandrii (według Józefa Flawiusza, z odległości 300 stadiów – ok. 30 mil morskich).
Zniszczenie latarniEdytuj
Budowla została uszkodzona kilkakrotnie na skutek trzęsień ziemi, była też przebudowywana. Prawdopodobnie w II wieku runęła najwyższa część latarni. W IX wieku jej dolna część została zaadaptowana na meczet o nietypowej orientacji – wzdłuż osi północ-południe. Latarnia uległa uszkodzeniu przez trzęsienia ziemi w latach 1261, 1303 i 1323, po których nie została odbudowana. Wieża została ostatecznie zniszczona przez trzęsienie w 1375. Pozostałe po niej ruiny zniknęły, kiedy w 1480 sułtan Egiptu użył ich do budowy na tym miejscu fortu. Na fundamentach latarni znajduje się Muzeum Morskie.
CiekawostkiEdytuj
- W odległej o kilkadziesiąt kilometrów od Aleksandrii miejscowości Taposiris Magna znajduje się pomniejszona replika latarni z Faros zbudowana przez Ptolemeusza II.
- Nazwa wysepki, Faros, stała się w niektórych językach synonimem latarni morskiej lub latarni w ogóle, np. w języku francuskim – phare, w języku hiszpańskim i włoskim – faro, w portugalskim – farol , w języku rosyjskim – фара.
- Legenda głosi, że to właśnie w tej latarni Ptolemeusz II zamknął 72 uczonych w piśmie, każdego w innym pomieszczeniu, aby niezależnie od siebie dokonali przekładu Starego Testamentu[1].
PrzypisyEdytuj
BibliografiaEdytuj
- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 47. ISBN 83-85001-89-1.