Lech Trzeciakowski
Lech Józef Trzeciakowski (ur. 24 grudnia 1931 w Poznaniu, zm. 7 stycznia 2017 tamże[1]) – polski historyk, profesor nauk humanistycznych (1973), badacz historii wieków XIX i XX.
Lech Trzeciakowski (2008) | |
Państwo działania | |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
24 grudnia 1931 |
Data i miejsce śmierci |
7 stycznia 2017 |
profesor nauk humanistycznych | |
Specjalność: historia kultury, historia Polski i Niemiec XIX–XX w. | |
Alma Mater | |
Doktorat | |
Habilitacja | |
Profesura |
21 maja 1973 |
nauczyciel akademicki, dyrektor | |
uniwersytet | |
Okres zatrudn. |
od 1955 |
instytut | |
Okres zatrudn. |
1973–1978 |
Odznaczenia | |
Dom rodzinny
edytujSyn powstańca wielkopolskiego Mariana Trzeciakowskiego (urzędnika państwowego II Rzeczypospolitej) i Stefanii z domu Dębickiej. W 1938 rozpoczął edukację w szkole powszechnej w Poznaniu, w latach 1939–1945 uczestniczył w tajnym nauczaniu. W 1945 zdał egzaminy kończące szkołę powszechną i zdał egzamin wstępny do Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Należał do XIV Szczepu Harcerskiego „Błękitna Czternastka” im. het. Stanisława Żółkiewskiego[2].
W 1955 r. ożenił się z Marią Dolatą, z którą miał córkę Aleksandrę (ur. 1956, psycholożkę) i syna Zbyszka (1957–2006), pracownika Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu[3]. Maria Trzeciakowska zmarła w 1989 r. W 1990 r. ożenił się z Ewą Krzyżańską, prawniczką[4][5][6]. 14 stycznia 2017 został pochowany na cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu.
Edukacja i kariera naukowa
edytuj- 1951 matura w Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
- 1951–1955 studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Poznańskiego
- 1955 magisterium na Uniwersytecie Poznańskim (promotor prof. Witold Jakóbczyk)
- 1959 doktorat na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (promotor prof. Witold Jakóbczyk)
- 1964 doktor habilitowany
- 1973 profesor nadzwyczajny[7]
- 1981 profesor zwyczajny[8]
Praca zawodowa
edytuj- 1951 nauczyciel historii w Szkole Podstawowej nr 46 w Poznaniu (od listopada 1951 delegowany na studia)[9]
- od 1955 pracownik naukowo-dydaktyczny w Instytucie Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (1972-1978 kierownik Zakładu Historii Kultury, 1978-1991 kierownik Zakładu Historii Polski XIX-XX wieku)
- 1973-1978 dyrektor Instytutu Zachodniego w Poznaniu
- 1974-1978 kierownik Zakładu Badań nad Polonią Zagraniczną Polskiej Akademii Nauk
- 2001-2013 profesor Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu
Działalność międzynarodowa
edytuj- od 1973 r. – członek Komisji UNESCO Polsko-Niemieckiej ds podręczników szkolnych
- od 1985 r. – członek Commission Internationale des Études Historiques Slaves.(Kongres w Stuttgarcie – 1985)
- sekretarz generalny 1990 – 1995 (Kongres w Madrycie – 1990)
- wiceprezydent 1995 – 2000 (Kongres w Montrealu – 1995)
- prezydent 2000 – 2005 (Kongres w Oslo – 2000)
- prezydent honorowy 2005 r. (dożywotnio, Kongres w Sydney – 2005)[10]
- wykładowca (visiting profesor)
- California State University at Hayward, USA 1970
- University of Florida, Gainesville, USA 1977
- University of Western Ontario, Kanada 1990
- Bielefeld Universität, Niemcy1994
- Meiji University, Japonia 1998
- Waseda University, Japonia 1998
- Sophia University, Japonia 1998
- gość Departamentu Stanu USA 1977 – badacz naukowy na kilku uniwersytetach
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- 1967: Złoty Krzyż Zasługi
- 1974: Medal KEN
- 1974: Nagroda Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego
- 1975: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[11]
- 1978: Państwowa Nagroda I stopnia (zespołowa)
- 1984: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- 1999: Nagroda Naukowa Miasta Poznania (wraz z Jerzym Topolskim)
- 2002: Nagroda im. Herdera[12]
- 2004: Dobosz Powstania Wielkopolskiego od ZG TPPW[13]
- 2011: Honorowy Obywatel Miasta Poznania
- 2012: Odnowienie doktoratu prof. Lecha Trzeciakowskiego (UAM)[14]
- 2014: Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 czerwca 2014 r. z nadania Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego)[15]
Publikacje
edytujAutor ponad 350 artykułów w kraju i zagranicą, w tym znajdujących się na Liście Filadelfijskiej oraz 15 książek[16]:
- Polityka polskich klas posiadających w Wielkopolsce w erze Capriviego (1890-1894) (Poznań 1960).
- Wybór tekstów do dziejów kultury Wielkopolski. Red. Roman Pollak (Poznań 1962 – współautorstwo).
- Walka o polskość miast Poznańskiego na przełomie XIX i XX wieku, Wydawnictwo Poznańskie (Poznań 1964).
- Zygmunt Boras, Lech Trzeciakowski, W dawnym Poznaniu. Fakty i wydarzenia z dziejów miasta do 1918 roku, Wydawnictwo Poznańskie (Poznań 1969).
- Kulturkampf w zaborze pruskim, Wydawnictwo Poznańskie (Poznań 1970).
- Zygmunt Boras, Lech Trzeciakowski, W dawnym Poznaniu. Fakty i wydarzenia z dziejów miasta do 1918 roku, Wydawnictwo Poznańskie, wyd. II rozszerzone (Poznań 1971).
- Pod pruskim zaborem 1850-1918, Wyd. Wiedza Powszechna (Warszawa 1973).
- Zygmunt Boras, Lech Trzeciakowski, W dawnym Poznaniu. Fakty i wydarzenia z dziejów miasta do 1918 roku, Wydawnictwo Poznańskie, wyd. III (Poznań 1974).
- Niemcy w Poznańskiem wobec polityki germanizacyjnej 1815-1920. Red. Lech Trzeciakowski, Wydawnictwo Instytutu Zachodniego (Poznań 1976).
- Rola Wielkopolski w dziejach narodu polskiego. Księga pamiątkowa dedykowana prof. Witoldowi Jakóbczykowi w 70 rocznicę urodzin. Red. Stanisław Kubiak i Lech Trzeciakowski (Poznań 1979).
- RFN – PRL. Bilans stosunków wzajemnych. Problemy i perspektywy normalizacji. Red. Lech Trzeciakowski, Wydawnictwo Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (Warszawa 1979).
- Polacy w historii i kulturze Europy Zachodniej. Słownik biograficzny. Red. Krzysztof Kwaśniewski i Lech Trzeciakowski (Poznań 1981)
- Społeczny ruch kulturalny. Tradycja a współczesność. Materiały i studia do dziejów kultury w Wielkopolsce. Red. Dzierżymir Jankowski i Lech Trzeciakowski (Poznań 1981).
- Maria Trzeciakowska, Lech Trzeciakowski, W dziewiętnastowiecznym Poznaniu. Życie codzienne miasta 1815-1914, Wydawnictwo Poznańskie (Poznań 1982).
- Powstanie listopadowe a problem świadomości historycznej. Red. Lech Trzeciakowski (Poznań 1983).
- La formazione dello stereotipio del tedesco nella societa Polacca del sec. XIX, Universite de Perugia (Perugia 1987).
- The Kulturkampf in Prussian Poland, East European Monographs. Distributed by Columbia University Press (New York 1990).
- Dzieje Poznania, t. II, cz. I: Lata 1793–1918. Red. Jerzy Topolski i Lech Trzeciakowski (Poznań 1994).
- Dzieje Poznania, t. II, cz. II: Lata 1918–1945. Red. Jerzy Topolski i Lech Trzeciakowski (Poznań 1998).
- Poland between the Soviet Union and Germany. Wyd. Center for International Programs Meiji University (Tokio 1999).
- Samomodernizacja społeczeństw w XIX wieku: Irlandczycy, Czesi, Polacy. Red. Lech Trzeciakowski i Krzysztof A. Makowski (Poznań 1999).
- W kręgu polityki. Polacy – Niemcy w XIX wieku, Wyd. Instytutu Historii UAM (Poznań 2002).
- Dzieje polityczne – kultura – biografistyka. Studia z historii XIX i XX wieku ofiarowane prof. Zbigniewowi Dworeckiemu. Red. Lech Trzeciakowski i Przemysław Matusik (Poznań 2002).
- Posłowie polscy w Berlinie 1848-1928, Wydawnictwo Sejmowe (Warszawa 2003).
- Otto von Bismarck, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 2009.
- Album Amicorum Profesora Lecha Trzeciakowskiego, Wydawnictwo IH UAM, Poznań 2012
Uczniowie
edytujWypromował ponad 500 magistrów UAM (stacjonarnych, zaocznych, z ośrodków zamiejscowych) oraz Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa, 25 doktorów[16]. Uczniami profesora byli m.in.: Witold Molik, Paweł Cieliczko, Krzysztof A. Makowski, Czesław Pest, Przemysław Matusik, Jerzy Kołacki, Adam Michnik.
Filmografia
edytujKonsultant naukowy
- film fabularny Bestia (1978)
- Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy (1982) w reżyserii Jerzego Sztwiertni
- filmu telewizyjnego Chwała zwycięzcom (2003) w reżyserii Adka Drabińskiego, realizacja Bogusław Wołoszański[17][18]
- Śladami Pawła Edmunda Strzeleckiego (2008), TVP Poznań
- Profesor Lech Trzeciakowski – seria „Wybitne Postacie Uniwersytetu”, Uniwersyteckie Studio Filmowe UAM, 2012
Bibliografia prac
edytuj- Maria Jackowska, Bibliografia prac profesora Lecha Trzeciakowskiego za lata 1955–1991 [nr 1-166], [w:] Ideologie – poglądy – mity w dziejach Polski i Europy XIX i XX wieku. Księga pamiątkowa dedykowana prof. Lechowi Trzeciakowskiemu w 60 rocznicę urodzin. Red. Jerzy Topolski, Witold Molik i Krzysztof A. Makowski, Poznań 1991, s. 9–21.
- Alina Hinc, Bibliografia prac profesora Lecha Trzeciakowskiego za lata 1990–2001 [nr 154-246], [w:] W kręgu polityki. Polacy – Niemcy w XIX wieku, Wyd. Instytutu Historii UAM. Red. Krzysztof A. Makowski i Witold Molik, Poznań 2002, s. 9–16.
Księga pamiątkowa
edytuj- Ideologie – poglądy – mity w dziejach Polski i Europy XIX i XX wieku. Księga pamiątkowa dedykowana prof. Lechowi Trzeciakowskiemu w 60 rocznicę urodzin, red. Jerzy Topolski, Witold Molik i Krzysztof A. Makowski (Poznań 1991).
- W kręgu polityki Polacy – Niemcy w XIX wieku. Instytut Historii UAM, Poznań 2002
- Liber Amicorum Profesora Lecha Trzeciakowskiego, red. Przemysław Matusik, Poznań 2012
Przypisy
edytuj- ↑ Zmarł historyk prof. Lech Trzeciakowski. poznan.onet.pl, 7 stycznia 2017. [dostęp 2017-01-11].
- ↑ Trzeciakowski Lech – historyk, profesor PAN matura 1951. marcinek.net. [dostęp 2017-01-11].
- ↑ Grażyna Banaszkiewicz, Nagrody Miasta Poznania w dziedzinie kultury i sztuki za rok 1984. Dokończenie, w: Kronika Miasta Poznania, nr 4/1985, s. 84–85, ISSN 0137-3552.
- ↑ Kto jest kim w Polsce, Warszawa 2001, s. 983, ISBN 83-223-2691-2 .
- ↑ M. Fęglerski (red.), My z Marcinka matura 1951, Poznań 2004, ISBN 83-912583-2-7 .
- ↑ Odnowienie doktoratu Profesora Lecha Trzeciakowskiego, Poznań 2014: IH UAM, s. 35, ISBN 978-83-63-047-40-5 .
- ↑ P. Matusik, In memoriam Lech Trzeciakowski 24 XII 1931 – 7 I 2017, Kwartalnik Historyczny CXXV/2018, s. 230, ISSN 0023-5903.
- ↑ P. Matusik, In memoriam Lech Trzeciakowski 24 XII 1931 – 7 I 2017, Kwartalnik Historyczny CXXV/2018, s. 231, ISSN 0023-5903.
- ↑ Dariusz Matelski, Siedemdziesiąt lat służby Polsce (1936-2006). Dzieje Szkoły Powszechnej i Podstawowej nr 46 w Poznaniu, Poznań 2007, s. 65.
- ↑ Alina Hinc , Niezapisany ostatni kalendarzyk. W pierwszą rocznicę śmierci prof. Lecha Trzeciakowskiego, „Przegląd Wielkopolski, nr 1 (119)/2018, s. 22.” .
- ↑ prof. LECH TRZECIAKOWSKI. poznan.pl. [dostęp 2017-01-11].
- ↑ Spośród Polaków nagrodę tę otrzymali: Kazimierz Michałowski, Stanisław Lorenz, Krzysztof Penderecki (1977), Władysław Bartoszewski (1983), Gerard Labuda (1991), Wisława Szymborska (1995), Henryk Mikołaj Górecki, Hanna Krall (2005).
- ↑ Dobosz – Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 [online] [dostęp 2022-11-26] (pol.).
- ↑ Najwyższe wyróżnienie w stosunku do profesora ze strony macierzystej uczelni..
- ↑ M.P. z 2014 r. poz. 918.
- ↑ a b Odnowienie doktoratu Profesora Lecha Trzeciakowskiego, Poznań 2014: IH UAM, s. 31, ISBN 978-83-63-047-40-5.
- ↑ Jestem Poznańczykiem. Lech Trzeciakowski – E-PRZEGLĄD WIELKOPOLSKI [online], www.e-pw.pl [dostęp 2020-06-13] .
- ↑ Wyborcza.pl [online], poznan.wyborcza.pl [dostęp 2020-06-13] .
Bibliografia
edytuj- Jerzy Topolski, Witold Molik, K.A. Makowski, Słowo wstępne [o Lechu Trzeciakowskim], [w:] Ideologie – poglądy – mity w dziejach Polski i Europy XIX i XX wieku. Księga pamiątkowa dedykowana prof. Lechowi Trzeciakowskiemu w 60 rocznicę urodzin, Poznań 1991, s. 5–8.
- K.A. Makowski, W. Molik, Od Redakcji [o Lechu Trzeciakowskim], [w:] W kręgu polityki. Polacy – Niemcy w XIX wieku, Wyd. Instytutu Historii UAM, Poznań 2002, s. 7–8.
- Dariusz Matelski, Honory dla profesora Lecha Trzeciakowskiego – badacza Polonii w Niemczech, „Przegląd Polsko-Polonijny”, 2011, nr 2, s. 290–294.
- D. Matelski, Profesor Lech Trzeciakowski (1931–2017), „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku”, red. Jarosław Kita, tom XVI, 2016 (druk 2017), s. 259–263.
Linki zewnętrzne
edytuj- Prof. zw. dr hab. Lech Józef Trzeciakowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2008-11-10] .
- Lech Trzeciakowski: Bibliografia w LitDok Europa Środkowo-Wschodnia / Instytut Herdera w Marburgu