Lempira (kacyk)
Lempira (ur. 1499?, zm. 1537) – kacyk z plemienia Lenca, dowódca wojskowy w czasie walki obronnej przeciwko hiszpańskiej konkwiście, bohater narodowy Hondurasu[1].
 Portret Lempiry | |
| Data urodzenia |
1499 |
|---|---|
| Data śmierci |
1537 |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość |
Lanca |
Etymologia imienia edytuj
Według historyka Jorge Lardé y Larína imię Lempira mogło pochodzić od słowa Lempaera, które jest połączeniem dwóch słów w języku Lanca: de lempa, czyli pan jako zarządca lub dostojnik, i era, czyli pasmo górskie lub wzgórze. Imię Lempiry mogło zatem oznaczać Pan gór lub Pan wzgórza[2].
Życiorys edytuj
Lempira urodził się prawdopodobnie w 1499[2]. Był kacykiem z plemienia Lenca, które zasiedlało górzyste tereny dzisiejszego Hondurasu[1].
W 1537, w czasie wojny obronnej przeciwko hiszpańskiej konkwiście[2] pod wodzą Francisco de Montejo[3], wódz plemienia lanca Entepica kazał Lempirze zorganizować obronę. Dzięki sojuszom z sąsiednimi plemionami Cares i Potons, które zwykle były nieprzyjacielsko nastawione do Lanca, Lempira zgromadził armię trzydziestu tysięcy ludzi, razem z którymi walczył przeciwko Hiszpanom na wzgórzu Cerquín[2].
Śmierć edytuj
Wersja tradycyjna edytuj
Tradycyjna wersja śmierci Lempiry, która jest istotnym elementem jego legendy, pochodzi z dzieł kronikarza Antonio de Herrera y Tordesillas. Według niej Lempira zginął w wyniku podstępu w 1537[2]. Aby wywabić go z kryjówki na górze Cerro Congolón, hiszpańscy konkwistadorzy wysłali do niego dwóch żołnierzy z białą flagą, którzy nakłonili go do rozmów pokojowych. Negocjacje okazały się zasadzką, a Lempira został zastrzelony przez arkebuzera. Po jego śmierci rdzenni mieszkańcy gór uciekli, a Hiszpanie podbili te tereny[1].
Wersja historyczna edytuj
Historyk Mario Felipe Martínez badając dane zebrane przez Główne Archiwum Indii odnalazł dowód podważający tradycyjną wersję śmierci Lempiry. Był nim list z 1558 napisany przez żołnierza Rodrigo Ruiza, który opisał jak zabił Lempirę w jednej z bitew, a potem odciął jego głowę i zaniósł generałowi[2].
Upamiętnienie edytuj
W 1931 honduraska waluta peso[4] została zastąpiona przez lempirę, nazwaną ku pamięci XV-wiecznego wodza[3].
Dzień wodza Lampiry jest obchodzony w Honduras 20 lipca każdego roku. W czasie tego święta szkoły wszystkich poziomów w całym państwie organizują festiwale gastronomiczne, tańce, wystawy sztuki, konkursy piękności La India Bonita i inscenizacje śmierci Lempiry[1].
Imieniem Lempiry zostały nazwane jeden z departamentów Honduras[5], miasto Puerto Lempira w północno-wschodniej części kraju[6] i szkoła w Azacualpa[2].
Lempira ma swoje pomniki, między innymi w miastach Erandique[7], Gracias, Tambla, San Pedro Sula, El Progreso i Tegucigalpa[2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Hoy 20 de Julio se conmemora el Día del cacique Lempira – GOtv [online] [dostęp 2020-04-11] (hiszp.).
- ↑ a b c d e f g h Cosas que no sabías del héroe Lempira [online], Diario La Tribuna, 20 lipca 2019 [dostęp 2020-04-11] (hiszp.).
- ↑ a b Aleksandra Stanek, Polskie banknoty w portfelach mieszkańców całego świata [online], WP money, 2 lutego 2019 [dostęp 2020-04-11] (pol.).
- ↑ Honduran Lempira [online], famouswonders.com [dostęp 2020-04-11].
- ↑ Héctor Silva Ávalos, Honduras Goes From Transit Nation to Cocaine Producer [online], 19 marca 2020 (ang.).
- ↑ Puerto Lempira pierde su riqueza forestal [online], Diario La Tribuna [dostęp 2020-04-11] (hiszp.).
- ↑ Erandique rinde culto a Lempira y reta al desarrollo [online], Diario La Tribuna [dostęp 2020-04-11] (hiszp.).