Lemury (duchy)

Lemury (łac. lemŭres, lp lemŭr) – w mitologii rzymskiej złośliwe dusze ludzi zmarłych, powracające okresowo dla dręczenia żywych.

Podobne do larw, lecz o mniej przerażającym wyglądzie, powracały na ziemię w określone dni roku. Przepędzano je podczas świąt przypadających 9, 11 oraz 13 maja i nazywanych Lemuraliami (lub Lemuriami), które mogły należeć do najstarszych świąt zmarłych obchodzonych przez Rzymian. Zgodnie z mitologicznym przekazem ustanowiono je dla uśmierzenia ducha zamordowanego przez swego brata Remusa, który pośmiertnie nawiedzał ich opiekunów (Akkę Larentię i Faustulusa). W tym czasie zamykano świątynie i obowiązywał zakaz zawierania małżeństw.

Charakterystyczny dla Lemuriów był nocny obrzęd opisany przez Owidiusza w poemacie Fasti (w. 427 nn). Odbywał się on o północy, gdy ojciec rodziny (pater familias) wychodził boso z domu, strzelał palcami, ażeby wzbronić duchom wstępu, następnie mył ręce i nie odwracając głowy rzucał poza siebie ziarna czarnego bobu, wypowiadając dziewięciokrotnie sakralną formułę; na zakończenie uderzano w metalowe naczynia czyniąc niezwykły hałas dla odpędzenia złośliwych widm.

Od lemurów-duchów wywiedziono w XIX wieku łacińską nazwę lemurowatych, potocznie zwanych lemurami.

Bibliografia

• Jean-Claude Fredouille: Słownik cywilizacji rzymskiej. Katowice: „Książnica”, 2006, s. 168
• Słownik kultury antycznej. Grecja – Rzym (pod red. L. Winniczuk). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 260
• Erberto Petoia: Wampiry i wilkołaki. Źródła, historia legendy od antyku do współczesności. Kraków: Universitas, 2004, s. 45-46
• Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z (pod red. Z. Piszczka). Warszawa: PWN, 1983, s. 411