Leon Bukojemski
Leon Bukojemski, Leon Bukojemski-Nałęcz[1] (ur. 27 sierpnia 1895 w Mrukowej[2], zm. 6 maja 1978 w Warszawie) – podpułkownik Wojska Polskiego (zdegradowany 1942), generał brygady ludowego Wojska Polskiego.
w stopniu majora | |
generał brygady | |
Data i miejsce urodzenia |
27 sierpnia 1895 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1914–1938, 1939–1945 |
Siły zbrojne |
Armia Austro-Węgier |
Formacja | |
Jednostki | |
Stanowiska |
dowódca okręgu |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
Odznaczenia | |
|
Życiorys
edytujUrodził się 27 sierpnia 1895 w Mrukowej, w ówczesnym powiecie jasielskim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Antoniego, dyrektora kopalni nafty w Drohobyczu, i Elzy z Müllerów[3] (Elize Maria de Costa Miller)[4]. W 1913 r. po ukończeniu gimnazjum studiował na Wydziale Lądowym Politechniki Lwowskiej[2]. W 1915 roku eksternistycznie zdał maturę w Wyższej Szkole Realnej w Krakowie[5].
8 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich i został przydzielony do I batalionu 1 pułku piechoty[6]. 20 marca 1915 został przeniesiony do 4. baterii 1 pułku artylerii[6]. Był starszym ogniomistrzem[2]. 17 października 1917 został wcielony do cesarskiej i królewskiej Armii i przydzielony do 11 Brygady Artylerii Polowej, a następnie skierowany do szkoły oficerów rezerwy w Pressburgu[6]. 10 sierpnia 1918 otrzymał przydział do Pułku Artylerii Polowej Nr 24, lecz do pułku nie przybył[7]. 1 września tego roku rozpoczął działalność konspiracyjną w Polskiej Organizacji Wojskowej na stanowisku komendanta podokręgu Wieluń (Okręg IX Częstochowa)[6].
14 grudnia 1918 objął dowództwo III batalionu 27 pułku piechoty[6]. 10 lutego 1919 został przydzielony do Inspektoratu Artylerii w Warszawie i wysłany do Armii Polskiej we Francji[6]. 27 lutego tego roku, po przybyciu do Francji, został skierowany na kurs 75 mm armat. Generał Józef Haller nadał mu od dnia 1 marca 1919 stopień porucznika ze starszeństwem od dnia 1 października 1918[8]. 19 stycznia 1921 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu porucznika, w artylerii, w grupie oficerów byłej Armii gen. Hallera[9]. W latach 1923–1925 pełnił służbę w 22 pułku artylerii polowej w Rzeszowie[10][11]. W styczniu 1926 został przeniesiony do 2 dywizjonu artylerii konnej w Dubnie na stanowisko oficera zwiadowczego[12][13]. 3 listopada 1926 objął obowiązki kwatermistrza dywizjonu, a 30 września 1927 objął dowództwo 3. baterii[14]. 18 lutego 1928 r. awansował na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 15. lokatą w korpusie oficerów artylerii[15]. W kwietniu tego roku został przeniesiony do 2 pułku artylerii polowej Legionów w Kielcach na stanowisko dowódcy III dywizjonu[16][17][18]. 11 kwietnia 1933 roku został przeniesiony do 12 pułku artylerii lekkiej w Złoczowie na stanowisko kwatermistrza[19]. Na podpułkownika został awansowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 13. lokatą w korpusie oficerów artylerii[20]. Później przeniesiony do 25 pułku artylerii lekkiej w Kaliszu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[21]. Z dniem 1 maja 1938 został przeniesiony w stan spoczynku[21].
W czasie kampanii wrześniowej służył jako oficer sztabowy Armii „Łódź” i dowódca artylerii grupy operacyjnej gen. Kazimierza Sawickiego. W październiku aresztowany przez NKWD. Był osadzony w obozie jenieckim NKWD w Griazowcu[22][23]. Następnie skierowany do tzw. willi rozkoszy, gdzie NKWD prowadziła z wybranymi oficerami rozmowy na temat utworzenia polskiej dywizji na terenie ZSRR z pominięciem Rządu RP w Londynie. Po ataku niemieckim na ZSRR i zawarciu układu Sikorski-Majski skierowany 1 września 1941[24] do Armii Polskiej dowodzonej przez gen. Władysława Andersa[25] jako dowódca artylerii 10 Dywizji Piechoty.
17 marca 1942 r. wezwano go do stawienia się przed sądem wojskowym w Jangi-Jul. Podstawą oskarżenia było oświadczenie jednego z oficerów, że podczas pobytu w obozie utrzymywał kontakty z władzami sowieckimi. Tam został aresztowany i po rozprawie, mimo braku dowodów winy, skazany na 15 lat więzienia i degradację za działanie na szkodę sojuszników Polski (a właściwie za przeciwstawianie się wyprowadzeniu armii do Iranu, oportunizm i łamanie dyscypliny wojskowej). Po rozprawie rewizyjnej zmniejszono mu karę do 14 miesięcy więzienia i 17 września 1942 r. osadzono w więzieniu w Taszkencie. W areszcie i w więzieniu ciężko chorował na malarię. 20 kwietnia 1943 r. w wyniku zerwania stosunków polsko-sowieckich zwolniony z więzienia i 28 kwietnia przybył do Moskwy.
Od maja 1943 r. służył w 1 Polskiej Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Organizator i dowódca 1 pułku artylerii lekkiej, a następnie 1 Brygady Artylerii Armat[26]. 29 stycznia 1944 wydał w imieniu dowódcy Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR „Zarządzenie w sprawie uczczenia pamięci poległych oficerów zamordowanych w lesie katyńskim”, tym samym potwierdzając oficjalny stosunek władz ZSRR do kwestii zbrodni katyńskiej[27]. Od 30 kwietnia 1944 r. zastępca dowódcy artylerii 1 Armii WP[24]. W tym samym roku awansowany na pułkownika i generała brygady. W lutym 1945 r. został pierwszym dowódcą Lubelskiego Okręgu Wojskowego.
W czerwcu 1945 r. został przeniesiony do rezerwy. Mieszkał w Warszawie. Pracował na różnych stanowiskach w administracji państwowej. Aktywny działacz kombatancki w ramach Związku Bojowników o Wolność i Demokrację.
Zmarł 6 maja 1978 r. Pogrzeb gen. bryg. Leona Nałęcz-Bukojemskiego odbył się 12 maja na Cmentarzu Komunalnym (d. Wojskowym) na Powązkach w Warszawie (kwatera 4B-tuje-12)[28]. Ministerstwo Obrony Narodowej reprezentował wiceminister obrony narodowej, Główny Inspektor Obrony Terytorialnej gen. broni Tadeusz Tuczapski. Zmarłego pożegnał wiceminister do spraw kombatantów, sekretarz generalny Zarządu Głównego ZBoWiD Stanisław Kujda.
Był żonaty z Romaną z Niewiarowskich z (1897–1986), z którą miał syna i córkę[28][29].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Order Sztandaru Pracy II klasy
- Krzyż Złoty Orderu Wojskowego Virtuti Militari
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4968[30]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Niepodległości – 6 czerwca 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[31]
- Krzyż Walecznych po raz pierwszy nr 14201 – „za czyny orężne w czasie bojów Legionów Polskich”[32][33]
- Krzyż Walecznych po raz drugi i trzeci
- Złoty Krzyż Zasługi – 10 listopada 1928 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”[34][35]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 – 1928[36]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości – 1928[36]
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1967)[37]
- Odznaka „Za wierną służbę”[38]
- Odznaka pamiątkowa Polskiej Ochotniczej Armii we Francji - Miecze Hallerowskie nr 1070[38]
- Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1965)[39]
- Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (po raz drugi - 1971)[40]
- Medal Waleczności 1 klasy[6]
- Krzyż Wojskowy Karola[6]
Przypisy
edytuj- ↑ Stawecki 2010 ↓, s. 193.
- ↑ a b c Leonard Skibiński: Brygada Artylerii Armat 1943-1945. s. 10.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 17–19, 22.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 35.
- ↑ W Krakowie przy Studenckiej: Księga Pamiątkowa wydana z okazji Jubileuszu 130-lecia V Liceum Ogólnokształcacego im. A. Witkowskiego w Krakowie. 1871-2001. Grzegorz Małachowski (red.). Kraków: Oficyna Wydawnicza TEXT, 2001, s. 200. ISBN 83-88934-02-3.
- ↑ a b c d e f g h Kolekcja ↓, s. 11.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 20.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 16.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 29 stycznia 1921, s. 152.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 757, 820.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 678, 743.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 133 z 18 grudnia 1925, s. 725.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 24.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 24–25.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 lutego 1928 roku, s. 48.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928, s. 146.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 376, 457.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 182, 670.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 84.
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 376.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 7.
- ↑ Jerzy Turski: Lista jeńców z obozu w Griazowcu. W: Zdzisław Peszkowski: Wspomnienia jeńca z Kozielska. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1989, s. 67. ISBN 83-85015-66-3.
- ↑ Lista jeńców Kampanii Wrześniowej 1939, umieszczonych w obozie w Griazowcu. raportnowaka.pl. s. 10. [dostęp 2015-11-20].
- ↑ a b Leonard Skibiński: Brygada Artylerii Armat 1943-1945. s. 11.
- ↑ Władysław Anders, Bez Ostatniego rozdziału (1959), s. 58.
- ↑ Encyklopedia II wojny światowej, s. 90.
- ↑ Narodziny kłamstwa: berlingowcy w Katyniu [online], polska-zbrojna.pl [dostęp 2019-07-21] .
- ↑ a b Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
- ↑ Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, tom I: A–H, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010, s. 212.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 43 z 27 grudnia 1921, s. 1722.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 54 z 11 grudnia 1922, s. 902.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 27–29.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928, s. 405.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 34.
- ↑ Za zasługi dla obronności Kraju [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 110, 10 maja 1967, s. 2.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 19.
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 11, 30 czerwca 1965, s. 7.
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 3, 20 kwietnia 1971, s.21.
Bibliografia
edytuj- Leon Bukojemski. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.64 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-02-23].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Encyklopedia II wojny światowej. płk Witold Biegański (red.). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, tom I: A–H, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
- Leonard Skibiński: 1 Brygada Artylerii Armat 1943–1945: Dzieje 1 Warszawskiej Brygady Artylerii Armat im. gen. Józefa Bema. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1984, s. 10–11. ISBN 83-11-07085-7.
- Piotr Stawecki: Generałowie polscy. Zarys portretu zbiorowego 1776–1945. Wyd. 1. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, BELLONA SA, 2010. ISBN 978-83-7545-177-1.