Leon Loria

podpułkownik pilot obserwator Polskich Sił Powietrznych

Leon Loria (ur. 5 listopada 1883 w Warszawie, zm. 8 kwietnia 1932 w Zakopanem) – polski prawnik, taternik, narciarz i podpułkownik obserwator Wojska Polskiego żydowskiego pochodzenia[1], kawaler Orderu Virtuti Militari.

Leon Loria
Ilustracja
podpułkownik obserwator podpułkownik obserwator
Data i miejsce urodzenia

5 listopada 1883
Warszawa

Data i miejsce śmierci

8 kwietnia 1932
Zakopane

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie
Lotnictwo Wojska Polskiego

Jednostki

1 pułk ułanów legionów polskich
12 eskadra wywiadowcza
1 pułk lotniczy

Stanowiska

dowódca eskadry
dowódca dywizjonu
zastępca dowódcy pułku
komendant Głównego Portu Lotniczego

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Polowa Odznaka Obserwatora
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie)

Życiorys edytuj

Urodził się w rodzinie żydowskiej, jako syn Abrahama (Adolfa) Lorie (Loria) i Felicji Fried[2]. Leon Loria po ukończeniu gimnazjum i uzyskaniu matury w Krakowie rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1913 roku obronił doktorat i został koncypientem adwokackim w Nowym Targu.

W latach 1909–1914 dokonał wielu pierwszych wejść w Tatrach, głównie z Mariuszem Zaruskim, Henrykiem Bednarskim, Józefem Lesieckim oraz Stanisławem Zdybem. 23 lipca 1910 roku zdobył z nimi południową ścianę Zamarłej Turni.

Zaliczył również pierwsze zimowe wejścia na takie szczyty jak: Mnich, Zadni Mnich, Mały Kozi Wierch, Wielka Buczynowa Turnia, Banówka, Rohacze, Salatyński Wierch. Leon Loria organizował wiele wypraw narciarskich.

W latach 1911–1914 był prezesem klubu Sekcji Narciarskiej PTT. Brał udział w licznych trudnych wyprawach TOPR-u, w którym służył jako ratownik górski. Wyruszył między innymi w wyprawie po ciało Mieczysława Karłowicza pod Mały Kościelec. Należał do Polowych Drużyn Sokoła[3].

Podczas pierwszej wojny światowej, 5 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich, gdzie służył w 1 pułku ułanów, a następnie w 1 pułku artylerii[4]. Po kryzysie przysięgowym był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej.

Po wojnie, od listopada 1918 do kwietnia 1919 był oficerem ordynansowym Naczelnego Wodza. W tym samym czasie szkolił się w pilotażu we Francuskiej Szkole Pilotów w Warszawie. Od 1 lutego 1920 służył na froncie podczas wojny polsko-bolszewickiej jako obserwator lotniczy w 1 eskadrze wielkopolskiej[4]. Wielokrotnie wsławił się męstwem podczas wojny polsko-bolszewickiej. 17 kwietnia1920 r. dokonał nalotu na bolszewicką piechotę i artylerię w rejonie Szaciłek, „przez co zniewolił ich do zaprzestania w ostrzeliwaniu naszej piechoty. Przed akcją wykonał szereg lotów dalekich poza frontem” (z wniosku o odznaczenie orderem Virtuti Militari). Później wykazał się odwagą pod Borysowem[5].

Po wojnie polsko-bolszewickiej dowodził tą eskadrą, a od sierpnia 1921 – I dywizjonem 1 pułku lotniczego. 15 czerwca 1923 roku został odkomenderowany do Wyższej Szkoły Pilotów w Grudziądzu, w charakterze ucznia–pilota[6]. 31 marca 1924 został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z 1 lipca 1923 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych[7]. Od 1925 był zastępcą dowódcy tego pułku. Od 20 października 1926 był komendantem Głównego Portu Lotniczego na Polu Mokotowskim w Warszawie[4]. W 1928 przeszedł do Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych. 6 lipca 1929 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji szefa Sztabu Głównego[8]. Z dniem 30 kwietnia 1930 został przeniesiony w stan spoczynku[9] z uwagi na zdrowie[4]. Zmarł 8 kwietnia 1932 roku w Zakopanem[10] na skutek choroby. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie[4] (kwatera B17-8-4)[11].

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. Żydzi w szeregach Legionów. wykaz.muzeumpilsudski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-24)]. muzeumpilsudski.pl
  2. Drzewo genealogiczne rodziny Loria/Lorie – Dan Hirschberg ics.uci.edu
  3. Marek Gałęzowski, Loria Leon, [w:] Na wzór Berka Joselewicza. Sylwetki żołnierzy i oficerów pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich, IPN: Warszawa 2010, s. 470.
  4. a b c d e Księga Pamiątkowa 1933 ↓, s. 384.
  5. Marek Gałęzowski, Loria Leon, [w:] Na wzór Berka Joselewicza, s. 471.
  6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 7 lipca 1923 roku, s. 452.
  7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 2 kwietnia 1924 roku, s. 168.
  8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 185.
  9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930 roku, s. 121.
  10. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 26 października 1933 roku, s. 272.
  11. Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 9 kwietnia 1921 roku, s. 655.
  13. M.P. z 1931 r. nr 251, poz. 335.
  14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 26 stycznia 1922 roku, s. 68.
  15. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 437.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

  • Leon Loria, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-02-19].