Lepnica karpacka
Lepnica karpacka, lepnica wschodniokarpacka[4] (Silene nutans subsp. dubia (Herbich) Zapal. – podgatunek lepnicy zwisłej (Silene nutans), rośliny z rodziny goździkowatych[3]. We florze Polski opisywany w randze gatunku Silene dubia[4].
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Silene nutans |
| Podgatunek |
lepnica karpacka |
| Nazwa systematyczna | |
| Silene nutans subsp. dubia (Herbich) Zapal. Rozpr. Wydz. Mat.-Przyr. Acad. Umiejetn., Dzial B, Nauki Biol. 11B: 151 1911[3] | |
Rozmieszczenie geograficzne edytuj
Występuje w Karpatach Wschodnich i Południowych oraz w Siedmiogrodzie. W Polsce rośnie tylko w Bieszczadach Zachodnich na Połoninie Bukowskiej na wysokości około 1140 m. Najbliżej tego stanowiska znajdują się populacje w Wyhorlacie na Słowacji (na wysokości 1076 m) oraz na Stince w Górach Bukowskich na Ukrainie[5].
Morfologia edytuj
- Łodyga
- Wzniesiona, nierozgałęziona, do 40 cm wysokości[5].
- Liście
- Liście odziomkowe łopatkowatolancetowate, liście łodygowe równowąskie do lancetowatych. Brzeg liści pokryty krótkimi, 1-2-komórkowymi włoskami[5].
- Kwiaty
- Zebrane w 2-3-kwiatowe wierzchotki, te z kolei zebrane w grono. Kielich tutkowatocylindryczny o trójkątnych ząbkach, gruczołowato owłosiony, o długości 10-11,5 mm. Jest biały lub czerwonawy, z zielonymi pasmami wzdłuż nerwów. Korona biała lub żółtawa, z głęboko rozciętymi płatkami o długości 5,5-7,5 mm. Paznokieć płatków u szczytu uszkowato rozszerzony. Słupek na owłosionym trzoneczku[5].
- Owoc
- Jajowata torebka długości 8-10 mm. Zawiera nasiona o długości 0,7-1 mm[5].
Biologia i ekologia edytuj
Bylina, hemikryptofit. Rośnie w szczelinach skalnych. Kwitnie od czerwca do lipca. Liczba chromosomów 2n=24[5].
Zagrożenia i ochrona edytuj
Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin oraz na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony)[6][7]. Jedyne w Polsce stanowisko znajduje się na chronionym obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego, jednak jest to w Polsce gatunek zagrożony, ze względu na niewielką populację oraz jedyne stanowisko, i to w pobliżu szlaku turystycznego. W 2002 r. na stanowisku tym rosło około 100 pędów[5]
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-11-05] (ang.).
- ↑ a b The Plant List. [dostęp 2017-02-26].
- ↑ a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b c d e f g Mitka J., Winnicki T. 2008. Lepnica karpacka. s. 128-129. W: Czerwona Księga Karpat Polskich, Kraków 2008. ISBN 978-83-89648-71-6
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.