Lesica (województwo dolnośląskie)

Lesica (niem. Freiwalde)– wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Międzylesie.

Lesica
— wieś —
Kościół św. Marcina
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Międzylesie
Wysokość	540-620 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	43
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-530
Tablice rejestracyjne	DKL
SIMC	0853777
Położenie na mapie gminy Międzylesie Lesica
Położenie na mapie Polski Lesica
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Lesica
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Lesica
50°08′57″N 16°36′01″E

Panorama Lesicy z kościołem

Dawna strażnica WOP

Kościół św. Marcina od południowego wschodu

Krzyż pokutny w Lesicy

Grupa Ukrzyżowania przy kościele

Położenie

Lesica to wieś łańcuchowa położona w południowo-zachodniej Polsce, w południowej części Gór Bystrzyckich, w dolinie Jelonika, na wysokości około 540-620 m n.p.m., około 5 km na zachód, od centrum miejscowości Międzylesie.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Historia

Wieś do 1945 roku nosiła nazwę "Freiwalde". Ludność w tym rejonie pojawiła się dość wcześnie, najstarsze ślady działalności człowieka w okolicach obecnej wsi sięgają XIX-XVIII stuleciu p.n.e., okresu kultury pucharów dzwonowatych. Z tego okresu pochodziła znaleziona w okolicy Lesicy ochronna płytka naramienna jaką zakładali na ramię łucznicy plemion pastersko-wojowniczych. W późniejszym okresie okoliczne tereny wchodziły w skład państewka śnielińskiego, a w XIII wieku były w granicach Hrabstwa kłodzkiego. Wieś powstawała w okresie od 1564 do1590 roku, w okresie sporów granicznych między panami kłodzkimi a czeskimi. W wyniku sporów powstały dwie osady, na lewym brzegu powstała osada von Tschirnhausów, zwana "Grenzdorf" a na prawym brzegu Jelonika cesarski nadleśniczy Leonhardt von Veldhammer założył osadę "Frewald" zwaną również Neurosenthal. Podział na dwie osady "Frewald" i "Grenzdorf" utrzymywał się przez kilka lat jednak obie osady funkcjonowały razem, a potem połączyły się w jedną wieś. W XVI wieku lewobrzeżna część Lesicy związana była z majątkiem rycerskim braci Dawida i Michała Tschirnhausów i wchodziła w skład dóbr międzyleskich. Do 1684 roku wieś była królewszczyzną, później stała się własnością prywatną. W XVII wieku we wsi było już wolne sołectwo. W wojnie trzydziestoleniej wieś poniosła nieznaczne zniszczenia. W 1747 roku właścicielem był hrabia won Althann, we wsi mieszkało, 9 kmieci, 36 zagrodników i chałupników a w 1765 roku we wsi mieszkał, 1 kmieć, 13 zagrodników i 18 chałupników. W XVIII wieku po wojnach śląskich, wieś przeżywała rozwój gospodarczy, związany z wyrobem tkanin. Rozwinęło się rzemiosło związane z wyrobem tkanin i rolnictwo, które stanowiły do końca XVIII wieku podstawowe źródło utrzymania. W 1787 roku obie części należały do E. von Muldnera, we wsi mieszkało wówczas 49 zagrodników i chałupników oraz 13 płócienników. Wieś była dobrze rozwinięta, posiadała chałupnicze warsztaty tkackie, kościół, młyn wodny, szkołę, a w części obejmującej wolne sołectwo: działał folwark i potażarnia. Działania wojen napoleońskich wieś ominęły. W 1825 roku właścicielami poszczególnych części byli hrabia von Magnis i hrabia von Paucke. W 1840 roku wieś należała do księżnej Marianny Orańskiej. W 1840 roku we wsi było 95 budynków, kościół, szkoła katolicka, gorzelnia, młyn wodny, 27 warsztatów tkackich i wolne sołectwo, które należało do Schwerzera. Do Lesicy należały dwie kolonie: "Neuwalbe" i "Hirschenhauser", leżąca powyżej wsi na zachodnim zboczu Żelaznej Góry. W połowie XIX wieku wieś przeżywa kryzys spowodowany rewolucją przemysłową i upadkiem tkactwa. W 1849 roku w pobliżu myśliwskiego zameczku cesarskiego zbudowano neoklasycystyczną kaplicę św. Anny. W 1865 roku częściowo spłonął miejscowy kościół. W drugiej połowie XIX wieku Lesica była znanym ośrodkiem turystycznym i pielgrzymowym. Pielgrzymi udawali się do miejscowego kościoła, gdzie oddawali cześć św. Leonardowi. W Lesicy znajdował się most nad Dziką Orlica i działało przejście graniczne, przez które prowadziła droga do przełomu Dzikiej Orlicy w Górach Orlickich położonego w Rezerwacie przyrody Ziemska brama czes. Zemska brana. Sołtysi założyli we wsi gospodę, którą w późniejszym czasie zamieniono na schronisko. Druga gospoda powstała na wysokości 660 m n.p.m. w przysiółku Hirschenhauser liczącym 10 zagród. Pod koniec XIX wieku w tej części Gór Bystrzyckich wiodła popularna trasa wycieczkowa. W okresie międzywojennym ruch turystyczny zdecydowanie zmalał a wieś zaczęła się wyludniać. Od 1945 roku przez kilkanaście lat w Lesicy mieściła się strażnicę WOP. Po II wojnie światowej w Lesicy osiedlono repatriantów, ale proces wyludniania trwał nadal. W 1978 roku we wsi były 24 gospodarstwa rolne.

Charakterystyka

Stara, śródgórska, niewielka, przygraniczna, wieś łańcuchowa, rozciągnięta na przestrzeni 2,4 km, o luźnym układzie zabudowań, ulokowana w górskiej dolinie nad rzeką Jelonik. Zabudowa wsi składa się z budynków gospodarczych i mieszkalnych rozlokowanych na wysokości od 540 do 620 m n.p.m. wzdłuż drogi po obu stronach. Jest to wieś zanikająca, większość zabudowań jest w złym stanie a wiele domów przestało już istnieć, po których zostały ruiny lub tylko fundamenty. Przez wieś przepływa potok górski i przebiega droga lokalna Międzylesie Niemojów. Jest to wieś, o charakterze rolniczym. Wokół wsi rozciągają się rozległe użytki rolne i półdzikie górskie łąki, leżące głównie na zboczach doliny. W bliskim otoczeniu nie występują lasy, niewielkie pasy zieleni z drzew liściastych występują w formie przydomowych nasadzeń, oraz wzdłuż potoku i miedz. Od południowego wschodu nad wsią dominuje wzniesienie Bochniak, a od północy bezimienne wzgórze (665,8 m n.p.m.) w kształcie rozległego wału ułożonego równolegle do wsi. We wsi zachowało się kilka zabudowań gospodarskich z przełomu XVIII i XIX wieku, o wyraźnych wpływach czeskich, kościół pw. św. Marcina z początku XVIII wieku, ruiny wolnego sołectwa z XVII wieku, kilka figur obok kościoła powstałych w tzw. warsztacie lesickim oraz budynki po byłej strażnicy Wojsk Ochrony Pogranicza (WOP).

Zabytki

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest obiekt:

• kościół filialny pw. św. Marcina, z XVII-XVIII w.

Ciekawostki

• W 1864 roku rozparcelowano wolne sołectwo
• W 1865 roku częściowo spłonął miejscowy kościół
• Malowidło na jednej z chorągwi w kościele przedstawia pożar kościoła w 1895 roku

Inne

• W dawnym przysiółku powyżej wsi zachowała się leśniczówka
• Z 1631 roku pochodzi wzmianka, która wymienia w Lesicy drewnianą kaplicę, z dwoma dzwonami.

Godne odwiedzenia

• Kościół św. Marcina z 1706 r.

- ołtarz główny z 2. połowy XVIII w. z obrazem patrona

- chrzcielnica z piaskowca z XVI w.

- kilka figur obok kościoła powstałych w tzw. warsztacie lesickim.

- polichromie z 1848 roku mistrza Rungego z Ratyzbony, rokokowy ołtarz główny oraz obraz św. Leonarda w bocznym ołtarzu.

• Ruiny wolnego sołectwa z XVII w.
• Kamienna figura Trójcy świętej z XVIII w.
• Przełom Dzikiej Orlicy – Ziemska Brama w Czechach
• Krzyż kamienny z wykutą inskrypcją i datą 18.10.1628 stojący przy drodze do Międzylesia. Krzyż określany jest często jako tzw. krzyż pokutny, jest to jednak nieporozumienie wynikające z nieuprawnionego identyfikowania wszystkich starych kamiennych krzyży jako krzyży pokutnych (pojednania). W rzeczywistości jest to krzyż pamiątkowy upamiętniający wydarzenie opisane w inskrypcji czyli śmierć 19-letniego młodzieńca w dniu 18.10.1628 r. W XVII w. prawo dające możliwość zawarcia umowy kompozycyjnej (pojednawczej) pomiędzy zabójcą a rodziną zabitego, w której zabójca był czasem zobowiązany również do ufundowania krzyża nazywanego pokutnym czy pojednawczym, już nie obowiązywało.
• Budynki dawnej strażnicy WOP.
• Leśniczówka oraz kilkanaście domów z XIX w.

Turystyka

Przez wieś prowadzą szlaki turystyczne:

• żółty – prowadzący z Międzylesia na Przełęcz Spaloną,
• zielony – prowadzący wzdłuż granicy z Masywu Śnieżnika do Niemojowa.

Zobacz też

• Lesica

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 14: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, ​ISBN 83-7005-340-8​.
• M. Gałowski, Przewodnik turystyczny. Góry Bystrzyckie i Orlickie, Ofic. Wydawnicza "Brama", Kłodzko 2007 ​ISBN 978-83-60549-04-9​.
• A. Krzemińska, Przemijające krajobrazy - przykościelne cmentarze gminy Międzylesie, Wyd. Wydawnictwo U. Przyr., Wrocław 2008 ​ISBN 978-83-60574-51-5​.
• Słownik geografii turystycznej Sudetów. T.14. Góry Bystrzyckie, Góry Orlickie, red. M. Staffa, Wyd. PTTK "Kraj", Warszawa-Kraków.​ISBN 83-7005-340-8​.
• B. Stecki, Przewodnik turystyczny z mapą Gminy Międzylesie. Międzylesie i okolice, Wyd. 1, BiS, Wrocław 2004 ​ISBN 83-85773-77-0​.