Lewica (2019)

koalicja ugrupowań lewicowych partii politycznych w Polsce

Lewica – polska koalicja partii politycznych o charakterze lewicowym, utworzona przed wyborami parlamentarnymi w 2019, później kontynuowana. W parlamencie reprezentowana do grudnia 2021 i od marca 2023 przez Koalicyjny Klub Parlamentarny Lewicy (od grudnia 2021 do marca 2023 jedynie w Sejmie przez KK Poselski Lewicy). Od 2023 współtworzy trzeci rząd Donalda Tuska w sojuszu z Koalicją Obywatelską i Trzecią Drogą, w którym wicepremierem z jej ramienia jest Krzysztof Gawkowski.

Lewica
Ilustracja
Państwo

 Polska

Lider

W. Czarzasty,
R. Biedroń,
A.M. Żukowska,
W. Konieczny,
W. Witkowski

Data założenia

19 lipca 2019

Partie
członkowskie

NL, PPS, UP

Ideologia polityczna

socjaldemokracja, socjalizm demokratyczny, socjalliberalizm, proeuropeizm, sekularyzm

Poglądy gospodarcze

socjaldemokracja, socjalizm demokratyczny, państwo opiekuńcze

Grupa w Parlamencie
Europejskim

Postępowy Sojusz Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim

Młodzieżówka

FMS, Młoda Lewica RP, Młodzi Socjaliści PPS, Młodzi Pracy

Barwy

     czerwień
     purpura
     fiolet

Obecni posłowie
21/460
Obecni senatorowie
9/100
Obecni eurodeputowani
3/53
Obecni radni wojewódzcy
8/552
Strona internetowa

Historia

edytuj
 
Transparent Lewicy niesiony w trakcie pochodu 1 maja 2022
 
Lewica na Paradzie Równości w 2023

19 lipca 2019 wspólny start w wyborach parlamentarnych zapowiedziały Sojusz Lewicy Demokratycznej, Wiosna i Lewica Razem. Dzień później do porozumienia dołączyła także Polska Partia Socjalistyczna[1]. Potem poinformowano także o poszerzeniu sojuszu o Unię Pracy, Twój Ruch, Inicjatywę Feministyczną i Polską Partię Internetową, a także kilka organizacji niepartyjnych (m.in. stowarzyszenia „Ordynacka” i „Kuźnica” czy Związek Zawodowy Rolnictwa i Obszarów Wiejskich „Regiony”) oraz o przyjęciu przez koalicję nazwy „Lewica”[2]. UP i IF ostatecznie wycofały się z uczestnictwa w projekcie. 6 sierpnia, w związku z chęcią uniknięcia konieczności przekroczenia w wyborach do Sejmu 8-procentowego progu dla koalicji przy stworzeniu wrażenia komitetu koalicyjnego, doszło do zmiany formalnego skrótu Sojuszu Lewicy Demokratycznej z „SLD” na „Lewica”, aby pod tą nazwą porozumienie ugrupowań lewicowych wystąpiło w wyborach[3]. Do rejestracji nowego skrótu nie doszło jednak przed upływem terminu rejestracji komitetów wyborczych, w związku z czym koalicja przystąpiła do wyborów jako KW Sojusz Lewicy Demokratycznej[4], jednak posługując się logotypem z napisem „Lewica”[5]. Na listach SLD, spośród członków innych partii, znalazło się ponad 200 działaczy Razem, około 100 Wiosny, po kilku PPS i TR, a ponadto przedstawiciel Komunistycznej Partii Polski[6], lider PPI oraz pojedynczy członkowie Ruchu Sprawiedliwości Społecznej i Nowoczesnej.

W odbywających się 13 października wyborach komitet uzyskał 2 319 946 głosów, tj. 12,56% głosów ważnych, zajmując 3. miejsce za PiS i KO. Pozwoliło to na wprowadzenie do parlamentu 49 posłów i 2 senatorów[7][8]. W Sejmie mandaty uzyskało 24 przedstawicieli SLD, 19 Wiosny i 6 Razem, zaś w Senacie znalazło się po jednej osobie z Wiosny i PPS.

Na sześć dni przed rozpoczęciem nowej kadencji Sejmu powołano władze przyszłego klubu parlamentarnego (do którego zdecydowały się przystąpić wszystkie partie wybrane z list SLD). Na przewodniczącego klubu wybrano sekretarza Wiosny Krzysztofa Gawkowskiego[9]. Klub przyjął nazwę „Koalicyjny Klub Parlamentarny Lewicy (Razem, Sojusz Lewicy Demokratycznej, Wiosna Roberta Biedronia)”. 12 listopada 2019 wicemarszałkiem Sejmu z ramienia Lewicy został szef SLD Włodzimierz Czarzasty, a wicemarszałkiem Senatu wiceszefowa Wiosny Gabriela Morawska-Stanecka[10].

Po wyborach rozpoczęto działania mające prowadzić do połączenia SLD i Wiosny[11]. 14 grudnia tego samego roku odbyły się obrady ciał statutowych SLD i Wiosny, po których poinformowano, że z połączenia obu ugrupowań powstanie partia Nowa Lewica[12]. Sąd Okręgowy w Warszawie zaakceptował nieprawomocnie 27 stycznia 2020 przerejestrowanie SLD na Nową Lewicę (decyzja ta uprawomocniła się w marcu 2021), pod którym to szyldem miała powstać wspólna formacja[13].

19 stycznia 2020 wspólnym kandydatem SLD, Wiosny i Razem w wyborach prezydenckich w tym samym roku został ogłoszony prezes Wiosny Robert Biedroń[14]. 1 lutego poparła go także PPS[15]. W czerwcowych wyborach zajął on 6. miejsce spośród 11 kandydatów, uzyskując 2,22% głosów[16]. Przed II turą Robert Biedroń poparł kandydata KO Rafała Trzaskowskiego[17], jednak Lewica, ani żadna partia wchodząca w jej skład, nie udzieliła mu oficjalnego poparcia (specjalne stanowisko w sprawie niepopierania żadnego z kandydatów zajęła PPS[18]).

8 września 2020 KKP Lewicy opuściła dotychczasowa posłanka Wiosny Hanna Gill-Piątek, przechodząc do formacji Polska 2050[19]. 11 stycznia 2021 w Parlamencie Europejskim powstała delegacja Nowej Lewicy, w której znaleźli się zarówno eurodeputowani SLD (Nowej Lewicy), jak i Wiosny. Nie przystąpili do niej jednak pozostający członkiem SLD Leszek Miller oraz bezpartyjni przedstawiciele Lewicy Marek Belka i Włodzimierz Cimoszewicz (którzy przestali tym samym reprezentować SLD). Przewodniczącym delegacji został Robert Biedroń[20]. Trzej byli premierzy, którzy nie przystąpili do tej delegacji, pozostali w dotychczasowej delegacji, która przyjęła nazwę Lewica dla Europy[21]. Na jej czele stanął Leszek Miller[22], który wystąpił z SLD/Nowej Lewicy w marcu 2021[23]. 21 marca 2021 KKP Lewicy opuściła kolejna posłanka, jego wiceszefowa Monika Pawłowska, przechodząc z Wiosny do Porozumienia[24].

11 czerwca 2021 zgromadzenie ogólne Wiosny (której działacze zgłosili akces do Nowej Lewicy) podjęło decyzję o samorozwiązaniu partii[25]. 17 lipca 2021 zarząd Nowej Lewicy podjął decyzję o powołaniu dwóch frakcji w partii: SLD i Wiosna[26]. 9 października 2021 odbyła się konwencja zjednoczeniowa partii politycznej Nowa Lewica[27][28], podczas której wybrano dwóch współprzewodniczących partii (zostali nimi ostatni szefowie jednoczących się partii, Włodzimierz Czarzasty z SLD i Robert Biedroń z Wiosny) oraz 14 wiceprzewodniczących partii (po 7 z obu frakcji)[29].

14 grudnia 2021 klub parlamentarny opuściło pięcioro parlamentarzystów (troje posłów i oboje senatorów), którzy na czele z liderem PPS Wojciechem Koniecznym utworzyli Koło Parlamentarne PPS[30]. Klub przyjął wówczas nazwę „Koalicyjny Klub Poselski Lewicy (Nowa Lewica, Razem)”. 5 lutego 2023 przemianowało się ono na Koło Parlamentarne Lewicy Demokratycznej (reprezentujące Stowarzyszenie Lewicy Demokratycznej, odwołujące się do tradycji dawnej partii SLD), a Wojciech Konieczny został senatorem niezrzeszonym. 8 marca 2023 powrócił on do KKP Lewicy[31], w związku z czym klub odzyskał status klubu parlamentarnego i przyjął nazwę „Koalicyjny Klub Parlamentarny Lewicy (Nowa Lewica, PPS, Razem)”. 7 czerwca 2023 NL i KKP Lewicy opuściła posłanka Karolina Pawliczak[32], a dwa i pół miesiąca później posłanka Beata Maciejewska.

27 listopada 2022 współprzewodniczącymi Lewicy Razem, którą do tej pory kolegialnie kierował zarząd krajowy, zostali Adrian Zandberg i Magdalena Biejat[33].

27 lutego 2023 NL i Razem wraz PPS i UP podpisały porozumienie dotyczące wspólnego startu w wyborach parlamentarnych w 2023 oraz w wyborach samorządowych i do Parlamentu Europejskiego w 2024[34]. W sierpniu 2023 do koalicji dołączyła także Socjaldemokracja Polska. Do wyborów parlamentarnych Lewica przystąpiła jako komitet wyborczy partii NL (z jego list poza kandydatami ogłoszonych uczestników porozumienia wystartowali również członkowie Wolności i Równości oraz wyrejestrowanego RSS). W wyborach na listy NL do Sejmu oddano 1 859 018 głosów, tj. 8,61% głosów ważnych. Pozwoliło to na zajęcie 4. miejsca i uzyskanie 26 mandatów w Sejmie oraz 9 w Senacie[35]. W Sejmie 19 mandatów uzyskali przedstawiciele NL (12 frakcji SLD i 7 frakcji Wiosna), a 7 reprezentanci Razem[36]. W Senacie mandaty otrzymało 5 członków NL (4 z SLD i 1 z Wiosny), 2 Razem oraz po 1 PPS i UP. W nowej kadencji klub przyjął nazwę „Koalicyjny Klub Parlamentarny Lewicy (Nowa Lewica, PPS, Razem, Unia Pracy)”. Funkcję wicemarszałka Sejmu utrzymał Włodzimierz Czarzasty z NL, a wicemarszałkiem Senatu została Magdalena Biejat z Razem. Jego przewodniczącym początkowo pozostawał Krzysztof Gawkowski, którego w związku z objęciem przez niego stanowiska wicepremiera w rządzie Donalda Tuska po miesiącu zastąpiła Anna Maria Żukowska[37]. Oprócz Krzysztofa Gawkowskiego, członkami rządu z ramienia Lewicy zostali, także należący do NL: Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, Katarzyna Kotula i Dariusz Wieczorek. Delegować przedstawicieli na funkcje rządowe nie zdecydowała się Lewica Razem[38]. Spoza NL, reprezentantem Lewicy w rządzie w randze wiceministra został lider PPS. 11 działaczy NL objęło stanowiska wicewojewodów.

W wyborach samorządowych w 2024 Lewica wystartowała jako komitet koalicyjny NL, Razem, PPS i UP. W wyborach do sejmików województw uzyskała 6,32% głosów, zdobywając 8 mandatów radnych (7 otrzymali przedstawiciele NL, a 1 Razem) w 6 województwach[39] (w 4 z nich działacze NL zasiedli w zarządach koalicyjnych z KO i TD). Komitet Lewicy (pod którego szyldem startowała tylko część działaczy partii tworzących koalicję) wystawił 30 kandydatów na włodarzy, w tym 17 na prezydentów miast. W II turze na prezydentów zostali wybrani Krzysztof Matyjaszczyk w Częstochowie (ubiegający się o reelekcję) i Krzysztof Kukucki we Włocławku – obaj z NL (z frakcji SLD). Na prezydenta stołecznej Warszawy kandydowała Magdalena Biejat z Razem, zajmując 3. miejsce.

W wyborach do Parlamentu Europejskiego w tym samym roku Lewica ponownie wystartowała jako komitet koalicyjny tych samych czterech partii, choć na jej listach nie znaleźli się członkowie PPS. Z list Lewicy wystartowało 90 członków NL, 20 Razem, 1 UP i 19 osób bezpartyjnych (w tym ubiegający się o reelekcję reprezentanci delegacji Lewica dla Europy – Marek Belka i Włodzimierz Cimoszewicz). Liderami list zostało 8 działaczy NL, 2 Razem i 3 osoby bezpartyjne (w tym obie z LdE). W wyborach Lewica zajęła 5. miejsce z wynikiem 6,3% głosów, uzyskując 3 mandaty, które zdobyli działacze NL (wszyscy z frakcji Wiosna) – ubiegający się o reelekcję Robert Biedroń, a także dotychczasowi posłowie i wiceministrowie Joanna Scheuring-Wielgus oraz Krzysztof Śmiszek[40].

24 października tego samego roku połowa parlamentarzystów Razem (3 z 8 posłów i obie senator) na czele z Magdaleną Biejat wystąpiła z tej partii, a trzy dni później ugrupowanie pod wodzą Adriana Zandberga zdecydowało o opuszczeniu klubu parlamentarnego Lewicy i utworzeniu własnego koła poselskiego, przechodząc do opozycji[41]. Klub Lewicy przemianował się w związku z tym na „KKP Lewicy (Nowa Lewica, PPS, Unia Pracy)”.

Postulaty programowe

edytuj

Parlamentarzyści

edytuj

Posłowie na Sejm RP X kadencji

edytuj
Nowa Lewica
Bezpartyjni

Byli posłowie:

Senatorowie XI kadencji Senatu

edytuj
Nowa Lewica
Polska Partia Socjalistyczna
Unia Pracy
Bezpartyjni

Były senator:

Eurodeputowani Lewicy (od 2024)

edytuj
Nowa Lewica

Eurodeputowani Lewicy (do 2024)

edytuj
Nowa Lewica
Lewica dla Europy[h]

Posłowie na Sejm RP IX kadencji

edytuj
Nowa Lewica
Lewica Razem

Wcześniejsi posłowie:

Senatorowie X kadencji Senatu

edytuj
Polska Partia Socjalistyczna

Wcześniejsza senator:

  1. Od 26 czerwca 2024, zastąpił Joannę Scheuring-Wielgus.
  2. Od 24 lipca 2024, wybrany w wyborach uzupełniających.
  3. Wybrany z listy Koalicji Europejskiej.
  4. Wybrany z listy Wiosny.
  5. Wybrany z listy Wiosny.
  6. Pod koniec kadencji związany z Koalicją Obywatelską.
  7. Wybrany z listy Koalicji Europejskiej.
  8. Wcześniejsza delegacja Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Wszyscy deputowani LdE zostali wybrani z list Koalicji Europejskiej. Delegacja niereprezentująca Lewicy, jednak dwóch jej członków wystartowało z jej list, ubiegając się o reelekcję.
  9. Od 18 marca 2021 (momentu ogłoszenia odejścia z Sojuszu Lewicy Demokratycznej) niezwiązany z Lewicą.
  10. Z przerwą od 14 grudnia 2021 do 7 marca 2023 (do 5 lutego 2023 w kole PPS, od 6 lutego do 6 marca 2023 senator niezrzeszony).
Nowa Lewica
Polska Partia Socjalistyczna

Reprezentacja w sejmikach

edytuj

Radni sejmików VII kadencji

edytuj
Radni reprezentujący Nową Lewicę
Była radna reprezentująca Lewicę Razem

Radni sejmików VI kadencji

edytuj
Pod koniec kadencji
  • Ewa Bieniek
  • Adam Cukier
  • Agnieszka Grzechowiak
Wcześniejsi
  • Tadeusz Kochanowski
  • Gabriela Łacna

Wszyscy radni sejmików wojewódzkich zostali wybrani z ramienia KKW SLD Lewica Razem i byli związani z NL.

Aktualna reprezentacja

edytuj
Sejmik Mandaty Władza
dolnośląski
1/36
Opozycja
kujawsko-pomorski
0/30
Brak
lubelski
0/33
Brak
lubuski
0/30
Brak
łódzki
1/33
Koalicja
małopolski
0/39
Brak
mazowiecki
1/51
Opozycja
opolski
0/30
Brak
podkarpacki
0/33
Brak
podlaski
0/30
Brak
pomorski
0/33
Brak
śląski
2/45
Koalicja
świętokrzyski
0/30
Brak
warmińsko-mazurski
0/30
Brak
wielkopolski
2/39
Koalicja
zachodniopomorski
1/30
Koalicja
Mandaty ogółem
8/552

Wybory

edytuj

Wybory parlamentarne

edytuj
Wybory Sejm Senat Rząd
Głosy Mandaty Głosy Mandaty
Liczba % +/− Liczba +/− Liczba % +/− Liczba +/−
2019 2 319 946 12,56 (3.)
49/460
  49 415 745 2,28 (4.)
2/100
  2 Opozycja
Jako KW Sojusz Lewicy Demokratycznej.
2023 1 859 018 8,61 (4.)   3,95
26/460
  23 1 131 639 5,29 (4.)   3,01
9/100
  7 Koalicja
Jako KW Nowa Lewica.

Wybory do Parlamentu Europejskiego

edytuj
Wybory Liczba głosów % Liczba mandatów +/-
2024 741 071 6,3 (5.)
3/53

Wybory samorządowe

edytuj
Wybory Sejmiki
Głosy Mandaty
Liczba % +/− Liczba +/−
2024 911 430 6,32 (5.)
8/552

Wybory prezydenckie

edytuj
Wybory Kandydat I tura
Głosów %
2020 Robert Biedroń 432 129 2,22% (6.)

Kompozycja

edytuj

Obecni członkowie koalicji

edytuj
Partia Ideologia Pozycja polityczna Przewodniczący Posłowie Senatorowie Posłowie do PE Radni sejmików województw
  Nowa Lewica socjaldemokracja centrolewica Robert Biedroń, Włodzimierz Czarzasty
18/460
5/100
3/53
8/552
 
Polska Partia Socjalistyczna socjaldemokracja, socjalizm demokratyczny lewica Wojciech Konieczny
0/460
1/100
0/53
0/552
 
Unia Pracy socjaldemokracja, państwo opiekuńcze lewica Waldemar Witkowski
0/460
1/100
0/53
0/552

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Kolejna partia przystąpiła do lewicowej koalicji [online], interia.pl, 20 lipca 2019 [dostęp 2019-10-28].
  2. SLD, Wiosna i Razem wystartują jako KW Lewica. Bazą organizacyjną startu struktury SLD [online], gazetaprawna.pl, 5 sierpnia 2019 [dostęp 2019-10-28].
  3. Sojusz Lewicy Demokratycznej zmienił skrót z SLD na Lewica [online], pap.pl, 6 sierpnia 2019 [dostęp 2019-10-28].
  4. Informacje o komitecie wyborczym [online], pkw.gov.pl [dostęp 2019-10-28].
  5. Agata Szczęśniak, Znaleźli rozwiązanie. Wiosna, SLD i Razem jednak wspólnie z listy SLD, ale pod logo „lewica” [online], oko.press, 15 sierpnia 2019 [dostęp 2019-10-28].
  6. Jedyny komunistyczny kandydat w wyborach [online], kom-pol.org, 10 października 2019 [dostęp 2019-10-27].
  7. Wyniki wyborów parlamentarnych 2019. Lista posłów i senatorów [online], wyborcza.pl, 15 października 2019 [dostęp 2019-10-28].
  8. Senat dla opozycji. PiS przegrywa o włos [online], businessinsider.com.pl, 14 października 2019 [dostęp 2019-10-28].
  9. Klub Lewicy wybrał kierownictwo i wytypował kandydatów na wicemarszałków [online], tvn24.pl, 6 listopada 2019 [dostęp 2019-11-07].
  10. Prezydia Sejmu i Senatu skompletowane [online], tvn24.pl, 12 listopada 2019 [dostęp 2020-12-25].
  11. Michał Danielewski, Wyborcy Lewicy chcą jednej partii. Umocnione Razem się waha, Zandberg dogania Biedronia [online], oko.press, 26 października 2019 [dostęp 2019-10-28].
  12. Biedroń: powstanie za kilka tygodni nowe ugrupowanie – Nowa Lewica [online], pap.pl, 14 grudnia 2019 [dostęp 2019-12-14].
  13. Grzegorz Bruszewski, Sąd zmienił nazwę SLD na Nowa Lewica; w ciągu dwóch miesięcy możliwa konsolidacja z Wiosną [online], pap.pl, 4 lutego 2020 [dostęp 2020-02-04].
  14. „Prezydent musi mieć swój rozum i swój kręgosłup” [online], tvn24.pl, 19 stycznia 2020 [dostęp 2020-01-30].
  15. Posiedzenie Rady Naczelnej PPS (1 Lutego 2020) [online], ppspl.eu, 2 lutego 2020 [dostęp 2022-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-02].
  16. Serwis PKW – Wybory 2020.
  17. Leszek Rudziński, Robert Biedroń zachęca, by w II turze głosować na Rafała Trzaskowskiego i zapowiada powstanie nowej siły politycznej [online], polskatimes.pl, 29 czerwca 2020 [dostęp 2020-07-01].
  18. II tura wyborów prezydenckich [online], przeglad-socjalistyczny.pl, 6 lipca 2020 [dostęp 2024-08-18].
  19. Arkadiusz Jastrzębski (oprac.), Hanna Gill-Piątek poza Wiosną. Rezygnuje też z klubu Lewicy [online], wp.pl, 8 września 2020 [dostęp 2020-09-08].
  20. Wiosna i SLD stworzyły w PE wspólną delegację; L. Miller: Nie jestem jej częścią [online], gazetaprawna.pl, 12 stycznia 2021 [dostęp 2021-01-21].
  21. Jakub Szczepański, Leszek Miller dla Interii: Włodzimierz Czarzasty wstydzi się SLD [online], interia.pl, 10 marca 2021 [dostęp 2021-03-12].
  22. Dwie delegacje Lewicy w PE [online], gazetaprawna.pl, 10 marca 2021 [dostęp 2021-03-12].
  23. Edyta Bieńczak, Leszek Miller żegna się z SLD. „Nie jestem meblem” [online], rmf24.pl, 18 marca 2021 [dostęp 2021-03-20].
  24. Transferowy hit. Posłanka Lewicy z lubelskiego idzie do Gowina [online], dziennikwschodni.pl, 21 marca 2021 [dostęp 2021-03-28].
  25. Karol Kostrzewa, Grzegorz Bruszewski, Zgromadzenie ogólne Wiosny podjęło decyzje o samorozwiązaniu partii [online], pap.pl, 11 czerwca 2021 [dostęp 2021-06-11].
  26. Adam Zygiel, Dwie frakcje w Nowej Lewicy. Czarzasty poinformował o decyzji zarządu [online], rmf24.pl, 17 lipca 2021 [dostęp 2021-07-20].
  27. Kongres zjednoczeniowy Nowej Lewicy [online], polsatnews.pl, 9 października 2021 [dostęp 2021-10-09].
  28. Grzegorz Bruszewski, Nowa Lewica ma wśród priorytetów m.in. likwidację umów śmieciowych i zwiększenie nakładów na ochronę zdrowia [online], pap.pl, 9 października 2021 [dostęp 2021-10-09].
  29. Grzegorz Bruszewski, Włodzimierz Czarzasty i Robert Biedroń wybrani współprzewodniczącymi Nowej Lewicy [online], pap.pl, 9 października 2021 [dostęp 2021-10-09].
  30. Lewica bez senatorów. W Sejmie powstało koło PPS [online], rp.pl, 14 grudnia 2021 [dostęp 2021-12-15].
  31. Senator Wojciech Konieczny powraca do KP Lewica [online], lewica.org.pl, 8 marca 2023 [dostęp 2024-08-18].
  32. Nowa Lewica traci posłankę. Karolina Pawliczak opuszcza partię [online], onet.pl, 7 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-23].
  33. Aleksandra Wieczorek, Magdalena Biejat i Adrian Zandberg nowymi współprzewodniczącymi partii Razem [online], interia.pl, 27 listopada 2022 [dostęp 2022-11-27].
  34. Grzegorz Bruszewski, Nowa Lewica, Razem, PPS i Unia Pracy pójdą razem do wyborów [online], bankier.pl, 27 lutego 2023 [dostęp 2023-02-27].
  35. Daniel Flis, Wyniki wyborów. Mniej posłów Lewicy. Więcej partii Razem [online], oko.press, 17 października 2023 [dostęp 2023-10-20].
  36. Komitet Wyborczy Nowa Lewica w wyborach do Sejmu i Senatu w 2023 r. [online], pkw.gov.pl [dostęp 2023-10-20].
  37. Anna Maria Żukowska nową przewodniczącą Klubu Parlamentarnego Lewicy. portalsamorzadowy.pl, 12 grudnia 2023. [dostęp 2023-12-12].
  38. Marcel Wandas, Zandberg: nie wejdziemy do rządu. Rozeszło się o środki na zdrowie, naukę i mieszkalnictwo [online], oko.press, 10 listopada 2023 [dostęp 2023-12-26].
  39. Wyniki w wyborach do Sejmików Województw [online], pkw.gov.pl [dostęp 2024-07-16].
  40. Koalicyjny Komitet Wyborczy Lewica w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2024 r. [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-07-16].
  41. Rozłam w Lewicy. Jest decyzja partii Razem [online], wp.pl [dostęp 2024-10-27].
  42. a b c d e f Klaudia Zawistowska, Program wyborczy Lewicy na wybory 2019. Jak wyglądają obietnice Lewicy i ich plany na najbliższe 4 lata? [online], wp.pl, 11 października 2019 [dostęp 2020-04-13].
  43. a b c d e f Wybory parlamentarne 2019 – program Lewicy. Jakie zmiany chce wprowadzić SLD, Razem i Wiosna? [online], gazeta.pl, 30 sierpnia 2019 [dostęp 2019-10-28].
  44. a b c d Polska jutra. Główne postulaty Lewicy [online], lewica2019.pl [dostęp 2020-04-13].