Liber beneficiorum
Liber beneficiorum (z łac. Księga dobrodziejstw także Księga beneficjów, uposażeń) – spis uposażeń, dóbr i przywilejów, zwłaszcza kościelnych, sporządzana dla celów statystycznych oraz podatkowych. Wypisy z takich ksiąg sądy cywilne przyjmowały jako prawomocne dowody w sporach majątkowych. Stanowią ważne źródło historyczne do dziejów kościoła, a także stosunków majątkowych i gospodarczych[1].
Liber beneficiorum w Polsce
edytujSpisami tego typu, które dotyczą terenów obecnej Polski są[2]:
- Liber beneficiorum diecezji lubuskiej – księga powstała około roku 1400, za pontyfikatu biskupa Jana Borschnitza (1397–1420)[3],
- Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis – autorstwa Jana Długosza (1470–1480)[2],
- Poznański liber beneficiorum – powstał w roku 1510[2],
- Liber beneficiorum archidiecezji gnieźnieńskiej opracował również w latach 1511–1523 Jan Łaski[1],
- Liber beneficiorum Żernickiego – autorstwa Marcina ze Stawu, poprawiona przez Jana Żernickiego, powstał około roku 1516, opisuje dekanaty: szczawiński, bedleński, tuszyński, rawski oraz miasto Łowicz[2],
- Liber retaxationum Drzewickiego – powstał w 1526 r. dla diecezji kujawskiej, na mocy uchwał synodu piotrkowskiego[2],
- Liber beneficiorum kruszwicki lub kujawski – sporządzony został w roku 1526, zaginął[2],
- Księga poznańska z roku 1564 – opis dochodów biskupstwa z dóbr ziemskich, dziesięcin snopowych, fortonów, maldratów w kluczach: poznańskim, bukowskim, pszczewskim, wielichowskim, krobskim, soleckim, ciążyńskim i dolskim[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Brückner 1990 ↓, s. 770.
- ↑ a b c d e f Witczak 2013 ↓, s. 140.
- ↑ Witczak 2013 ↓, s. 139-140.
- ↑ Witczak 2013 ↓, s. 141.
Bibliografia
edytuj- Aleksander Brückner: Encyklopedia staropolska. T. I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990. ISBN 83-01-09328-5.
- Henryk Witczak, Liber Beneficiorum Jana Łaskiego – nieodzowne źródło do poznania dziejów parafii na terenie diecezji włocławskiej, „Studia Włocławskie”, 15, 2013, s. 135-154.
- Liber beneficiorum (w:) Encyklopedia WIEM
- Liber beneficiorum (w:) W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. slownik-online.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-27)].
- Z. Gloger, Księga rzeczy polskich, Lwów 1896, s. 215