Wikipedia

Partia Libertariańska (Stany Zjednoczone)

(Przekierowano z Libertarian Party)

Partia Libertariańska (Libertarian Party) – amerykańska partia polityczna. Przypisuje sobie bycie trzecią co do wielkości partią w USA (za Partią Republikańską i Partią Demokratyczną), ale pozostałe ugrupowania uważają, iż jest to twierdzenie dyskusyjne.

Partia Libertariańska
Ilustracja
Państwo

 Stany Zjednoczone

Skrót

LP

Lider

Nicholas Sarwark[1]

Data założenia

11 grudnia 1971

Adres siedziby

2600 Virginia Avenue NW, Suite 200 Washington, D. C. 20037

Ideologia polityczna

libertarianizm[2], liberalizm klasyczny[3]

Poglądy gospodarcze

wolny rynek, leseferyzm[4]

Liczba członków

500 tys.[5]

Członkostwo
międzynarodowe

Interlibertarians[6], Międzynarodowy Sojusz Partii Libertariańskich[7]

Młodzieżówka

College Libertarians

Barwy

     żółty
     złoty

Obecni posłowie
0/435
Obecni senatorowie
0/100
Strona internetowa

Partia Libertariańska ma głównie swoich przedstawicieli we władzach stanowych, wśród szefów lokalnych władz wykonawczych i innych organach niższego szczebla – najwięcej ze wszystkich mniejszych partii. W maju 2014 r. posiadała ich 147[8], a w 2019 182[9].

Historia[10] edytuj

Partia Libertariańska została założona 11 grudnia 1971 w Colorado Springs z inicjatywy Davida Nolana oraz jego siedmiu znajomych. Zadecydowano o tym po paru spotkaniach w domu Davida.

Pierwszy ogólnokrajowy zjazd partii, czyli Libertarian National Convention, odbył się w roku 1972 w Denver. Podczas zjazdu wybrano pierwszego w historii partii kandydata na stanowisko Prezydenta Stanów Zjednoczonych. Został nim John Hospers, profesor filozofii na University of Southern California. Jako kandydat na wiceprezydenta, została wybrana Theodora Nathan. Uzyskali jeden głos w kolegium elektorskim. Stanowił on pierwszy (i jak dotychczas jedyny) głos w kolegium oddany na Partię Libertariańską, a także pierwszy głos oddany na kobietę[11]. Hosper otrzymał w wyborach powszechnych 3 674 głosy[12].

W 1978 partia zdobyła swojego pierwszego przedstawiciela w stanowej legislaturze. Był nim Dick Randolph, który został wybrany do legislatury Alaski. W tym samym roku, Ed Clark startował na stanowisko gubernatora Kalifornii. Zdobył 5,5% głosów, czym przegrał z Jerrym Brownem.

Podczas wyborów na skarbnika stanu Kalifornia w 1986, kandydat partii, Ray Cullen otrzymał 570 000 głosów. Stanowi to największy w historii wynik stanowych wyborów wśród mniejszych partii, tzw. trzecich (ang. „third party”).

Podczas wyborów prezydenckich w 1988 z ramienia partii startował Ron Paul. Zdobył wtedy ponad 430 000 głosów, co stanowiło trzeci wynik w kraju[13].

 
Gary Johnson podczas 2012 Libertarian National Convention.

W 1998 do partii przyłączył się znany afroamerykański aktywista Roy Innis, były przewodniczący Congress of Racial Equality oraz członek Partii Demokratycznej[14].

Podczas wyborów do Izby Reprezentantów Stanów Zjednoczonych w 2002 r. kandydaci Partii Libertariańskiej otrzymali ponad milion głosów. Dotychczas, wynik powyżej miliona udało się jedynie osiągnąć Republikanom i Demokratom. W tym samym roku libertarianie wystawili w wyborach na różne wyższe urzędy 1 642 kandydatów - najwięcej ze wszystkich mniejszych partii od czasów II wojny światowej.

W czasie 2012 Libertarian National Convention odbywającego się w Las Vegas, członkowie partii wyznaczyli Gary’ego Johnsona jako oficjalnego kandydata w wyborach prezydenckich 2012. Gary otrzymał 419 głosów. Na drugim miejscu znalazł się R. Lee Wrights, zdobywając 152 głosy[15]. W wyborach powszechnych zdobył 1 275 951 (0.99%), co stanowiło jak dotąd największy ilościowy wynik partii. Rok później, Robert Sarvis, były republikański polityk, wystartował w wyborach na gubernatora stanu Wirginia. Otrzymał 6.5% głosów.

W kwietniu 2020 kongresmen z Michigan, Justin Amash, dołączył do Partii Libertariańskiej, stając się jej pierwszym reprezentantem w Kongresie Stanów Zjednoczonych w historii[16].

 
Justin Amash, pierwszy libertariański reprezentant w Kongresie.

Założenia programowe i działalność edytuj

Założenia programowe edytuj

Stałymi ideami Partii Libertariańskiej są libertarianizm, leseferyzm, zachowanie pełnych swobód obywatelskich.

Partia Libertariańska opowiada się m.in. za[17]:

W niektórych sprawach członkowie partii są podzieleni, np. w sprawie aborcji; Ron Paul, kandydat na prezydenta w 1988 jest zdecydowanym przeciwnikiem aborcji, a Gary Johnson, kandydat w 2012 i 2016 jest jej zwolennikiem. Program partii utrzymuje, iż aborcja to "wrażliwa kwestia" i ludzie mogą być zarówno jej zwolennikami i przeciwnikami w "dobrej wierze"[18].

W Stanach Zjednoczonych, podobnie jak w Europie, panuje powszechny podział sceny politycznej na lewicę i prawicę, gdzie Partia Republikańska reprezentuje centroprawicę, a Partia Demokratyczna – centrolewicę. Partia Libertariańska odrzuca ten podział.

Partia opowiada się również za swobodnym przepływem ludzi, a także polityką wolnego handlu. Popiera zniesienie umów NAFTA, CAFTA i tym podobnych porozumień handlowych, podobnie jak wyjście USA z Światowej Organizacji Handlu oraz NATO[19].

Działalność edytuj

Partia posiada swoje oddziały we wszystkich pięćdziesięciu stanach, a także w Dystrykcie Kolumbii[20].

W latach 1997-1999 istniała filia w Portoryko. Jej założycielami byli Jose Julio Diaz, oraz także prezenter radiowy Frank Worley, który został pierwszym i jedynym przewodniczącym oddziału. W roku 2012 powstała na wyspie strona internetowa, mająca na celu propagować idee głoszone przez Partię Libertariańską[21][22].

Po zamachach 11 września, partyjni aktywiści postanowili o zorganizowaniu akcji o nazwie „Libertarians for Peace”. Jej celem jest utrzymanie anty-wojennego podejścia partii, a także promowanie tej idei wśród społeczeństwa[23][24].

Nazwa i symbole edytuj

 
Jeżozwierz jest drugim logiem Partii Libertariańskiej.

Nazwę partii wybrano w 1972 roku. Zastanawiano się pomiędzy „New Liberty Party” a aktualną nazwą[25].

Pierwszą oficjalną dewizą było zdanie Miltona Friedmana, „There ain't no such thing as a free lunch” (często pisane jako skrótowiec „TANSTAAFL”), spopularyzowane przez pisarza Roberta A Heinleina. Aktualna dewiza partii to „The Party of Principle”[26].

Początkowym logiem partii, wybranym w 1972, była czarna strzałka przecinająca skrótowiec TANSTAAFL. Nazwano ją „Libersign”. Z czasem jednak zastąpiono to logo wizerunkiem Statuy Wolności, która stała się maskotką oraz symbolem partii[27].

Innym nieoficjalnym symbolem partii jest jeżozwierz. Stworzony w 2006 przez Kevina Breena, jednego z członków grupy do spraw mediów społecznościowych Partii Libertariańskiej. Nowa maskotka ma na celu być łatwiejszą do zrozumienia i rozpoznania dla społeczeństwa. Stanowi ona alternatywę dla Statuy Wolności, którą większość ludzi kojarzy bardziej z ikoną patriotyzmu niż wolności[28].

Struktura i działacze edytuj

Przewodniczący Partii Libertariańskiej[29] edytuj

Kandydaci na stanowisko Prezydenta Stanów Zjednoczonych z ramienia Partii Libertariańskiej edytuj

Związani z Partią Libertariańską edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Libertarian National Committee (LNC) | Libertarian Party [online], www.lp.org [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  2. ↑ For a new liberty : the libertarian manifesto [online] [dostęp 2012-07-02] (ang.).
  3. ↑ Ideological Third Parties and Splinter Parties [online] [dostęp 2017-06-03] [zarchiwizowane z adresu 2015-01-16] (ang.).
  4. ↑ http://www.lp.org/issues/current-issues
  5. ↑ http://ballot-access.org/2017/07/27/new-registration-data-for-the-united-states/ New Voter Registration Nation Totals
  6. ↑ INTERLIBERTARIANS Together in freedom [online], interlibertarian.altervista.org [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-26] (wł.).
  7. ↑ IALP MEMBERS. ialp.com. [dostęp 2019-01-13]. (ang.).
  8. ↑ [1] (dostęp 15.05.2014)
  9. ↑ [2] (dostęp 09.08.2018)
  10. ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2014-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-27)].
  11. ↑ RIP Tonie Nathan, the First Woman to Receive an Electoral Vote | Cato @ Liberty [online], www.cato.org [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  12. ↑ 1972 Presidential General Election Results [online], uselectionatlas.org [dostęp 2017-11-25].
  13. ↑ Dave Leip's Atlas of U.S. Presidential Elections [online], uselectionatlas.org [dostęp 2020-07-09].
  14. ↑ Meet The NRA | National Running Association [online], www.meetthenra.org [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-07] (ang.).
  15. ↑ Gary Johnson Nominated by Libertarian Party on First Ballot | Ballot Access News [online], www.ballot-access.org [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  16. ↑ Justin Amash Becomes the First Libertarian Member of Congress. 2018-06. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
  17. ↑ 2018 Platform | Libertarian Party. 2018-06. [dostęp 2019-09-21]. (ang.).
  18. ↑ 2018 Platform; 1,5. 2018-06. [dostęp 2019-09-21]. (ang.).
  19. ↑ Backgrounder: Libertarian Party CCTV News - CNTV English [online], english.cntv.cn [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2015-06-10].
  20. ↑ State Affiliates | Libertarian Party [online], www.lp.org [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  21. ↑ Libertarian Party of Puerto Rico - LPedia [online], www.lpedia.org [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-29] (ang.).
  22. ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2014-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-01)].
  23. ↑ News 2001 - Libertarians for Peace [online], www.libertarians4peace.net [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2014-05-25].
  24. ↑ Libertarians for Peace – Libertarians against military intervention, war and imperialism [online], www.libertarians4peace.net [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2010-01-13] (ang.).
  25. ↑ Constitutional Patriots Opposing Prohibition [online], groups.yahoo.com [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-25] (ang.).
  26. ↑ HugeDomains.com - Facefwd.com is for sale (Facefwd) [online], facefwd.com [dostęp 2017-11-25].
  27. ↑ http://www.lp.org/files/footer-logo.png
  28. ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2014-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-17)].
  29. ↑ Michał Kozera: Libertarianizm: teoria, praktyka, interpretacje. Lublin: UMCS, 2010, s. 165. ISBN 978-83-227-3104-8.
  30. ↑ Free Radical; Libertarian - and Contrarian - Ed Crane Has Run the Cato Institute for 25 Years. His Way. | Cato Institute [online], www.cato.org [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  31. ↑ 1972 Presidential General Election Results [online], uselectionatlas.org [dostęp 2017-11-25].
  32. ↑ 1976 Presidential General Election Results [online], uselectionatlas.org [dostęp 2017-11-25].
  33. ↑ 1980 Presidential General Election Results [online], uselectionatlas.org [dostęp 2017-11-25].
  34. ↑ 1984 Presidential General Election Results [online], uselectionatlas.org [dostęp 2017-11-25].
  35. ↑ 1988 Presidential General Election Results [online], uselectionatlas.org [dostęp 2017-11-25].
  36. ↑ Ron Paul - U.S. Representative, Doctor - Biography.com [online], www.biography.com [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-08] (ang.).
  37. ↑ 1992 Presidential General Election Results [online], uselectionatlas.org [dostęp 2017-11-25].
  38. ↑ 1996 Presidential General Election Results [online], uselectionatlas.org [dostęp 2017-11-25].
  39. ↑ 2000 Presidential General Election Results [online], uselectionatlas.org [dostęp 2017-11-25].
  40. ↑ Our Campaigns - AZ US President Race - Nov 07, 2000 [online], www.ourcampaigns.com [dostęp 2017-11-25].
  41. ↑ 2004 Presidential General Election Results [online], uselectionatlas.org [dostęp 2017-11-25].
  42. ↑ Our Campaigns - US President - Popular Vote Race - Nov 04, 2008 [online], www.ourcampaigns.com [dostęp 2017-11-25].
  43. ↑ Election and voting information [online], www.fec.gov [dostęp 2020-07-09] (ang.).
  44. ↑ Our Campaigns - US President - Popular Vote Race - Nov 06, 2012 [online], www.ourcampaigns.com [dostęp 2017-11-25].
  45. ↑ Wybory w USA. Rośnie poparcie dla G. Johnsona [online], 4 sierpnia 2016 [dostęp 2016-08-04] (pol.).
  46. ↑ Jo Jorgensen for President | Libertarian Candidate [online], Jo Jorgensen for President [dostęp 2020-08-25] (ang.).
  47. ↑ Emma Brockes meets Clint Eastwood, one of the last American heroes, to talk about films, politics and ageing | Film | The Guardian [online], www.theguardian.com [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  48. ↑ Peter Thiel [online], www.nndb.com [dostęp 2017-11-25].
  49. ↑ http://mises.org/page/1469/Biography-of-Murray-N-Rothbard-19261995
  50. ↑ Kochs v. Soros: A Partial Backstory - LRC Blog
  51. ↑ The Advocates for Self-Government Karl Hess » The Advocates for Self-Government. [dostęp 2014-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-21)].
  52. ↑ Libertarian Wrestler "Kane" Might Be Contemplating a Primary Run Against Sen. Lamar Alexander in 2014 - Hit & Run : Reason.com [online], reason.com [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  53. ↑ Wrestling With Libertarianism - Hit & Run : Reason.com [online], reason.com [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  54. ↑ Innovation Group » Blog Archive » Richard Stallman, Free Software, and Copyleft [online], innovate.ucsb.edu [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-24].
  55. ↑ Official Tickets and Your Source for Live Entertainment | AXS.com [online], www.examiner.com [dostęp 2018-01-27] (ang.).
  56. ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2014-05-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-02)].
  57. ↑ Penn Jillette | The Libertarian Party of Maryland [online], lpmaryland.org [dostęp 2017-11-25] (ang.).
  58. ↑ Official Website of the Libertarian National Committee [online], www.lp.org [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2008-06-05].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Partia_Libertariańska_(Stany_Zjednoczone)&oldid=73473505”