Linia kolejowa

droga kolejowa mająca zdefiniowany początek i koniec
(Przekierowano z Linie kolejowe)

Linia kolejowa – wyznaczona przez zarządcę infrastruktury droga kolejowa przystosowana do prowadzenia ruchu pociągów[1].

Dwutorowa linia kolejowa nr 151
jednotorowa linia kolejowa
most kolejowy w Nowej Rudzie.

Na liniach kolejowych rozmieszczone są punkty eksploatacyjne[2].

Historia edytuj

Pierwsze linie kolejowe na świecie wybudowano w latach 1764–1825, zależnie od źródeł w USA lub w Wielkiej Brytanii (z Darlington do Stockton).

Charakterystyka edytuj

Linia kolejowa dzieli się na mniejsze elementy[3][4]:

Schematyczny podział linii; litery alfabetu symbolizują nazwy stacji i posterunków
 
Betonowy słupek hektometrowy na stacji kolejowej w Szczytnie

Każda linia kolejowa posiada własne: numer, nazwę oraz kilometraż[4][5], na ogół w formie betonowych słupków hektometrowych.

Zadaniem kilometrowania jest określenie usytuowania istniejących budowli i urządzeń kolejowych względem położenia hektometrów. Początek, kierunek i koniec kilometrowania dla linii kolejowych ustala zarządca infrastruktury[6].

Parametry techniczno-eksploatacyjne linii kolejowej to ustalone przez zarząd kolei dla danej linii parametry określające[7]:

  • maksymalną dopuszczalną prędkość eksploatacyjną pojazdów kolejowych,
  • maksymalne dopuszczalne naciski na tor kolejowy,
  • obciążenie przewozami wyrażone w gigagramach brutto na rok [Gg/rok] lub teragramach brutto na rok [Tg/rok] oraz
  • skrajnię budowli.

Długość linii kolejowych eksploatowanych to suma długości budowlanych czynnych linii kolejowych normalnotorowych, wąskotorowych i szerokotorowych, mierzona na liniach jednotorowych wzdłuż osi toru, a na liniach wielotorowych wzdłuż osi najdłuższego toru[8].

Najdłuższą linią kolejową jest położona w Rosji linia transsyberyjska o całkowitej długości 9288 km, natomiast najwyżej położoną – chińska linia tybetańska o najwyższym punkcie na wysokości 5072 m n.p.m.

Linie kolejowe powinny być wyposażone w[9]:

  • stałe sygnalizatory torowe (semafory i tarcze) ustawiane lub zawieszane przy torze kolejowym, informujące obsługę pojazdu kolejowego o dopuszczalnej prędkości, jaka obowiązuje na odcinku za sygnalizatorem torowym; na liniach kolejowych przystosowanych do dużej prędkości sygnalizacja torowa może być zastąpiona sygnalizacją kabinową w pojeździe kolejowym,
  • znaki i sygnały drogowe widoczne w każdych warunkach atmosferycznych, informujące o kilometrażu, pochyleniu podłużnym i innych parametrach toru oraz oznaczające miejsca, na których obowiązuje inna prędkość niż ustalona parametrami eksploatacyjnymi dla danej linii,
  • urządzenia łączności pomiędzy posterunkami ruchu.

Podstawowym elementem linii kolejowej jest droga kolejowa[10].

Wyposażenie techniczne linii kolejowej obejmuje konstrukcyjne elementy nawierzchni, podtorze, obiekty inżynieryjne oraz w szczególności następujące budowle i urządzenia[11]:

  • systemu sterowania ruchem kolejowym,
  • związane z obsługą przewozu osób i rzeczy,
  • zaplecza technicznego taboru kolejowego,
  • zasilania elektrotrakcyjnego,
  • telekomunikacyjne,
  • zasilania elektroenergetycznego,
  • sieci technicznych,
  • związane ze skrzyżowaniem z drogami publicznymi w jednym poziomie,
  • związane z osłoną antyawaryjną.

Możliwości eksploatacyjno-ruchowe danej linii kolejowej lub jej części (odcinka linii) do wykonywania na niej przejazdów pociągów w danym czasie określane są jako całkowita zdolność przepustowa. Wskazuje ona największą liczbę pociągów lub par pociągów, które mogą przejechać po danym fragmencie linii kolejowej (odcinku, szlaku) w ciągu określonego czasu, zazwyczaj doby lub godziny szczytowego natężenia przewozów[12]. Zdolność przepustowa zależy od parametrów technicznych linii kolejowej, takich jak: dopuszczalna prędkość maksymalna, liczba i długość odcinków o ograniczonej prędkości, liczba torów szlakowych, rodzaj urządzeń sterowania ruchem pociągów, układy torowe na stacjach, struktura rodzajowa pociągów wykorzystujących daną linię kolejową oraz parametry ich ruchu[12].

Klasyfikacja linii kolejowych edytuj

Linie kolejowe klasyfikowane mogą być według ich właściwości, parametrów technicznych lub funkcji gospodarczych i społecznych[13]:

  • szerokość toru:
    • normalnotorowe (o rozstawie szyn między wewnętrznymi krawędziami toków szynowych 1435 mm),
    • szerokotorowe (o szerokości większej niż 1435 mm, np. 1520 mm – Rosja, Ukraina, Białoruś, i inne kraje WNP, 1600 mm – Irlandia lub 1676 mm – Hiszpania, Portugalia),
    • wąskotorowe (o szerokości mniejszej niż 1435 mm, np. 1067 mm, 1000 mm, 785 mm, 750 mm i 600 mm);
  • liczba torów: jednotorowe, dwutorowe;
  • rodzaj trakcji: zelektryfikowane i niezelektryfikowane;
  • ukształtowanie terenu:
    • nizinne (o pochyleniach podłużnych linii od 5 do 10‰ i promieniach łuków w granicach od 500 do 2000 m),
    • podgórskie (o pochyleniach podłużnych linii od 10 do 15‰ i promieniach łuków w granicach od 300 do 1500 m),
    • górskie (o pochyleniach podłużnych linii do 30‰ i z promieniami łuków w granicach od 300 do 800 m);
  • położenie w stosunku do powierzchni terenu:
    • naziemne, nadziemne, podziemne.

Linie kolejowe w Polsce edytuj

Osobny artykuł: Linie kolejowe w Polsce.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz.U. z 2021 r. poz. 1984 – art. 4).
  2. Paweł Zalewski, Piotr Siedlecki, Arkadiusz Drewnowski: Technologia transportu kolejowego. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2013, s. 23. ISBN 978-83-206-1919-5.
  3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18 lipca 2005 r. w sprawie ogólnych warunków prowadzenia ruchu kolejowego i sygnalizacji (Dz.U. z 2005 r. nr 172, poz. 1444).
  4. a b Kazimierz Towpik: Infrastruktura transportu kolejowego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2009, s. 28. ISBN 978-83-7207-807-0.
  5. Instrukcja Id-12 (D-29) Wykaz linii [online], PLK SA, 2011, s. 10 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-01].
  6. Rozdział 6. Kilometracja linii kolejowej. W: Standard techniczny „O organizacji i wykonywaniu pomiarów w geodezji kolejowej”. GK-1. Warszawa: PLK SA, 2015, s. 34. [dostęp 2018-07-07].
  7. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie (Dz.U. z 1998 r. nr 151, poz. 987, Dział I, § 3).
  8. Długość linii kolejowych eksploatowanych. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2014-01-21].
  9. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie (Dz.U. z 1998 r. nr 151, poz. 987, Dział II, Rozdział 3).
  10. Tadeusz Basiewicz, Leszek Rudziński, Marianna Jacyna: Linie kolejowe. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2009, s. 8. ISBN 978-83-7207-742-4.
  11. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie (Dz.U. z 1998 r. nr 151, poz. 987, Dział II, Rozdział 1).
  12. a b Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 4 grudnia 2020 r. w sprawie planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozach pasażerskich oraz w wojewódzkich przewozach pasażerskich w transporcie kolejowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 2328), s. 13.
  13. Paweł Zalewski, Piotr Siedlecki, Arkadiusz Drewnowski: Technologia transportu kolejowego. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2013, s. 24. ISBN 978-83-206-1919-5.

Bibliografia edytuj

  • Włodzimierz Rydzkowski: Transport. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13180-2.
  • Jerzy Godwod: Zarys kolejnictwa. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1986. ISBN 83-206-0632-2.