Lipno (województwo opolskie)
Lipno (niem. Lippen) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Niemodlin[4].
| wieś | |
 Staw Zofia w Lipnie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
202[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
49-130[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OPO |
| SIMC |
0500079 |
Położenie na mapie gminy Niemodlin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu opolskiego  | |
 50°36′42″N 17°36′46″E/50,611667 17,612778[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa opolskiego.
Historia miejscowości edytuj
Wieś wymieniona po raz pierwszy[potrzebny przypis] w sporządzonym około 1303 – 1306 roku Rejestrze Ujazdu, wykazie posiadłości i dochodów biskupstwa wrocławskiego w archidiakonacie opolskim, stanowiącym część Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego). W spisie tym zanotowano: Item in Lypno decima de III)or granis, valuit qondam tres marcas. Z zapisu tego wynika, że w tamtym okresie była to niewielka osada gospodarująca na trzech łanach i płacąca corocznie dziesięcinę pieniężną w wysokości trzech grzywien.
Od średniowiecza aż do XIX wieku, wokół Lipna intensywnie eksploatowano występujące tu obficie złoża rudy darniowej. Początkowo rudę wytapiano w małych lokalnych piecach, których pozostałości potwierdzono na terenie wsi w pobliżu Zwierzyńca oraz przy nieistniejącym już wielkim stawie lipnowskim. W późniejszym okresie, wydobytą rudę transportowano do huty Ashe (Tułowice Małe), gdzie w 1783 roku hrabia Praschma wybudował wielki piec oraz dwa piece fryszowe. Pozostałością po tej działalności, jest otaczający dziś miejscowość kompleks stawów rybnych, będących pierwotnie wyrobiskami po wydobyciu rudy.
W Lipnie, co najmniej od połowy XVII wieku funkcjonował Zwierzyniec, założony prawdopodobnie przez Siegfrieda Erdmanna von Zierotin, ówczesnego właściciela dóbr niemodlińskich, Nadłowczego biskupa wrocławskiego Karola Ferdynanda Wazy; w którym to zwierzyńcu prowadzono hodowlę różnego rodzaju zwierzyny łownej, głównie danieli i jeleni, a także bażantów oraz na jego terenie organizowano polowania. Zwierzyniec w Lipnie istniał do 1910 roku, kiedy to został zlikwidowany, choć już wcześniej jego funkcja hodowlana traciła na znaczeniu, gdyż już w XVIII wieku na jego terenie urządzono krajobrazowy park w stylu angielskim. Obecnie na obszarze byłego parku krajobrazowego utworzony został Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy o powierzchni 189,53 ha.
W 1783 roku, na terenie Lipna, przy Zwierzyńcu, Jan Nepomucen II Carl Praschma, kolejny z właścicieli państwa stanowego Niemodlin (Herrschaft Falkenberg), założył ogród dendrologiczny oraz szkółkę drzew i krzewów. Oprócz roślin ozdobnych na potrzeby własne, produkowano w niej duże ilości drzew owocowych, które sprzedawano do obsadzania poboczy nowo budowanych w tamtym okresie dróg. W roku 1909 całą plantację przeznaczono na cele zarobkowe, a hodowane tu drzewka dostarczano na cały Śląsk, głównie jednak do Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Zachowany do dnia dzisiejszego ogród dendrologiczny jest obecnie najstarszym istniejącym w Polsce arboretum, a niektóre z drzew posadzonych w roku jego założenia rosną do dnia dzisiejszego.
Wielkość wsi oraz liczba stałych mieszkańców przez wieki nie ulegała zbyt wielkim zmianom. Według danych z 1783 roku w miejscowości znajdował się folwark i cztery zagrody, miejscowość liczyła wtedy 43 mieszkańców.
Dane z 1873 roku podają, iż należący do hrabiego Praschmy obszar dworski (folwark) składał się z łącznie z 2087 mórg (niem. Acker), w tym 115 mórg zajmowała rola uprawna, 1509 mórg lasy, a 340 mórg stawy.
Z kolei informacje z roku 1910 podają, że w miejscowości mieszkało 221 osób, w tym 156 w samej wsi oraz 65 na terenie obszaru dworskiego. W 1933 roku Lipno liczyło 212 mieszkańców natomiast w 1939 roku było ich równo 200. Według danych statystycznych z 2005 roku wieś zamieszkiwało 208 osób.
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisana jest[5]:
- kaplica leśna, drewniana, z XVIII w.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 68950
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 656 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 95. [dostęp 2013-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)].
Bibliografia edytuj
- Zimmermann Friedrich Albert - Beyträge zur Beschreibung von Schlesien: Bd. 2, Brieg 1783
- Adressbuch des Grundbesitzes in der Provinz Schlesien, Berlin 1873
- Elżbieta Woźniak, Mariusz Woźniak: Od Tillowitz do Tułowic: UG Tułowice, 2007
- Paszkowska Aleksandra: Zamek w Niemodlinie dzieje i architektura: Niemodlińskie Towarzystwo Regionalne, 2007
- Bildband Kreis Falkenberg in Oberschlesien, Druckhaus Goldammer, Scheinfeld/Mfr., 1982.
- Heimatbuch des Kreises Falkenberg in Oberschlesien, Heimatverein Kreises Falkenberg O/S, Peine, 1971.
- Heimatkalender des Kreises Falkenberg, Druck: Schlesierverlag L.Heege, Schweidnitz, 1929-1939.
- Janina Domska: Niemodlin i ziemia niemodlińska od 1224 roku do początku XX wieku. 1998.
- Weltzel Augustin: Geschichte des edlen, freiherrlichen und gräflichen Geschlechts von Praschma, Ratibor, 1883
- H. Markgraf u. J.W. Schulte - Codex Diplomaticus Silesiae, Band XIV, Breslau 1889
- J.G. Knie, Alphabetisch-statistisch-topographische Uebersicht der Dörfer, Flecken, Staedte und anderen Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien, Breslau 1845
- Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien, Breslau 1865
- Anna Steuer-Jurek, Lipno – the former deerpark, present protected landscape-nature-complex, [in:] Czasopismo Techniczne. Architektura Y. 112, iss. 5-A, 2015.