Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Arabii Saudyjskiej

lista w projekcie Wikimedia

Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Arabii Saudyjskiej – lista miejsc w Arabii Saudyjskiej wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowioną na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętą przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972[1] i ratyfikowanej przez Arabię Saudyjską 7 sierpnia 1978 roku[2].

Obecnie (stan w 2023 roku) na liście znajduje się siedem obiektów – sześć ma charakter dziedzictwa kulturowego i jeden dziedzictwa przyrodniczego[2].

Na saudyjskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Arabia Saudyjska zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa, znajduje się 9 obiektów (stan w roku 2023)[2].

Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO edytuj

Poniższa tabela przedstawia saudyjskie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście wraz z jej angielskim oryginałem[2];
Położenie – miasto, region; współrzędne geograficzne;
Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[3]:
  • kulturowe (K),
  • przyrodnicze (P),
  • kulturowo–przyrodnicze (K,P);
Rok – roku wpisu na listę;
Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

     † zagrożone

Nr ref. Obiekt Zdjęcie Położenie Typ Rok Opis
1293 Stanowisko archeologiczne Al-Hidżr (Mada’in Salih)
Al-Hijr Archaeological Site (Madâin Sâlih)
  asMedyna
26°47′01″N 37°57′18″E/26,783611 37,955000
Kas
(ii)(iii)
2008 Starożytne miasto Hegra – obecnie stanowisko archeologiczne, największe zachowane świadectwo cywilizacji nabatejskiej na południe od Petry w Jordanii[4]. Do dziś zachowało się 111 monumentalnych grobowców z okresu od I w. p.n.e. do I w. n.e., 94 o dekorowanych fasadach, oraz studnie świadczące o dobrej znajomości Nabatejczyków zasad hydrauliki[4]. W skałach Hegry odkryto ponadto ok. 50 inskrypcji z czasów przednabatejskich oraz rysunki naskalne[4].
1329 Twierdza al-Turaif w Ad-Dirijja
At-Turaif District in ad-Dir'iyah
  asRijad
24°44′03″N 46°34′21″E/24,734167 46,572500
Kas
(iv)(v)(vi)
2010 Ad-Dirijja była pierwszą stolicą państwa saudyjskiego wzniesioną w XV w. w stylu charakterystycznym dla regionu Nadżd[5]. W XVIII–XIX w. twierdza al–Turaif stała się głównym ośrodkiem władzy Saudów i wahhabizmu[5]. Wpis obejmuje pozostałości wielu pałaców i zespołu urbanistycznego wzniesionego na skraju oazy Ad-Dirijja[5].
1361 Historyczna Dżudda, brama do Mekki
Historic Jeddah, the Gate to Makkah
  asMekka
21°29′02″N 39°11′15″E/21,483889 39,187500
Kas
(ii)(iv)(vi)
2014 Dżudda, położona na wschodnim wybrzeżu Morza Czerwonego, była od VII w. jednym z najważniejszych portów na szlakach handlowych na Ocean Indyjski i miejscem przybywania pielgrzymów udających się do Mekki[6]. Dżudda stała się dynamicznie rozwijającym się wielokulturowym ośrodkiem miejskim, z charakterystycznymi domami-wieżami stawianymi pod koniec XIX w. przez miejscowe elity kupieckie[6]. Jej styl architektoniczny łączył lokalne tradycje budowania z koralowca z wpływami zagranicznymi, upowszechniającymi się dzięki kontaktom handlowym[6].
1472 Sztuka naskalna w regionie Ha’il
Rock Art in the Hail Region of Saudi Arabia
  asHa’il
28°00′38″N 40°54′47″E/28,010556 40,913056
Kas
(i)(iii)
2015 Skały Dżabal Umm Sinman, Dżabal al-Mandżor i Raat obfitują w petroglify i rysunki naskalne przedstawiające postaci ludzi i zwierząt[7].
1563 Oaza Al-Ahsa, przeobrażający się krajobraz kulturowy
Al-Ahsa Oasis, an Evolving Cultural Landscape
  asProwincja Wschodnia
25°24′07,8″N 49°37′50,0″E/25,402167 49,630569
Kas
(iii)(iv)(v)
2018 Tradycyjna oaza z ogrodami, kanałami, studniami – rośnie tu 2,5 miliona palm daktylowych – jest to największa oaza na świecie[8].
1619 Obszar kulturowy Ḥimā
Ḥimā Cultural Area
  asNadżran
18°19′00,2″N 44°32′43,2″E/18,316711 44,545336
Kas
(iii)
2021 Stanowisko malowideł naskalnych sprzed 7 tys. lat i inskrypcji pismem południowoarabskim[9].
1699 Uruk Bani Ma’arid
‘Uruq Bani Ma’arid
asNadżran
Rijad
19°20′00″N 45°30′00″E/19,333333 45,500000
Pas
(vii)(ix)
2023 Obszar chroniony na pustyni Ar-Rab al-Chali, gdzie reintrodukowany jest oryks arabski, który wyginął na wolności[10].

Obiekty na saudyjskiej Liście Informacyjnej UNESCO edytuj

Obiekty wpisane na saudyjską Listę Informacyjną UNESCO

Poniższa tabela przedstawia obiekty na saudyjskiej Liście Informacyjnej UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
Obiekt – polskie nazwa obiektu wraz z jej angielskim oryginałem na saudyjskiej Liście Informacyjnej[2];
Położenie – miasto, region; współrzędne geograficzne;
Typ – klasyfikacja według zgłoszenia[3]:
  • kulturowe (K),
  • przyrodnicze (P),
  • kulturowo–przyrodnicze (K,P);
Rok – roku wpisu na Listę Informacyjną;
Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Nr ref. Obiekt Zdjęcie Położenie Typ Rok Opis
6025 Darb Zubajda (szlak pielgrzymkowy z Kufy do Mekki)
Darb Zubayda (Pilgrim Road from Kufa to Makkah)
  asPółnocna Prowincja Graniczna
Ha’il
Al-Kasim
Medyna
Mekka
KYe
(i)(ii)(iv)
2015 Szlak pielgrzymkowy z Kufy do MekkiDarb Zubajda (nazwany imieniem Zubajdy bint Dżafar (zm. 831/832) znanej z działalności na rzecz pielgrzymów żony kalifa z dynastii Abbasydów Haruna ar-Raszida (763–809)) – wykorzystywał szlak handlowy istniejący w okresie przedislamskim[11]. Szlak przeżywał lata świetności w okresie Islamskiego Kalifatu Abbasydów (750–1258), kiedy to go oznakowano a przy trasie wybudowano stacje ze studniami i domami dla podróżnych[11]. W sumie wzniesiono 27 stacji i kolejnych 27 podstacji[11].
6026 Kolej Hidżaska
Hejaz Railway
  asTabuk
Medyna
Kas
(ii)(iv)(vi)
2015 Linia kolei wąskotorowej z Damaszku do Medyny, biegnąca przez krainę Hidżaz w Arabii Saudyjskiej, od której bierze swoją nazwę[12]. Powstała na polecenie sułtana Imperium Osmańskiego Abdülhamida II (1842–1918) w 1909 roku, by zapewnić transport pielgrzymom[12]. Najważniejsze przystanki na trasie kolei to: Tabuk, Mada’in Salih i Medyna[12].
6027 Syryjski szlak hadżdżu
Syrian Hajj Road
asTabuk
Medyna
Mekka
Kas
(ii)(iv)(vi)
2015 Szlak pielgrzymkowy z Damaszku do Medyny o długości 1307 km[13].
6028 Egipski szlak hadżdżu
Egyptian Hajj Road
asTabuk
Medyna
Mekka
Kas
(ii)(iv)(vi)
2015 Szlak pielgrzymkowy z Egiptu do Mekki i Medyny[14].
6029 Karjat Zat Kahl, przedislamskie miasto w Arabii Środkowej
Al-Faw Pre-Islamic City in Central Arabia (Qariah)
  asRijad
19°47′00″N 45°09′00″E/19,783333 45,150000
Kas
(ii)(iii)(vi)
2015 Dawna stolica królestwa Kindytów – obecnie stanowisko archeologiczne[15].
6030 Ridżal Almaa, wioska dziedzictwa w regionie Asir
Rijal Almaa Heritage Village in Assir Region
asAsir
18°12′44″N 42°30′26″E/18,212222 42,507222
Kas
(iv)(v)
2015 W Ridżal Almaa zbiegają się szlaki z Jemenu i Lewantu do Mekki i Medyny[16]. Znajduje się tu ok. 60 kilkupiętrowych umocnionych pałaców wzniesionych z kamienia, gliny i drewna[16].
6031 Zee Ain, wioska dziedzictwa w regionie Asir
Zee Ain Heritage Village in Al-Baha Region
  asAl-Baha
19°46′02,8″N 41°26′03,2″E/19,767444 41,434222
Kas
(iv)(v)
2015 Tradycyjna wioska, charakterystyczna dla regionu Al-Baha, wzniesiona na wzgórzu z 312 kamiennymi, kilkupiętrowymi domami i meczetem, o unikalnym planie urbanistycznym, otoczona murem obronnym[17]. Najwcześniejsze domy datowane są na VIII w.[17]
6034 Daumat al-Dżandal, oaza historyczna w regionie Al-Dżauf
Dûmat Al-Jandal Historical Oasis in Al-Jawf Region
  asAl-Dżauf
29°48′41,1″N 39°52′05,9″E/29,811417 39,868306
Kas
(ii)(iv)
2015 Od czasów starożytnych Daumat al-Dżandal było głównym ośrodkiem handlowym w północnej części Półwyspu ArabskiegoAsyryjczycy nazywali miasto Adummatu w VIII w. p.n.e.[18] W mieście zachowała się m.in. twierdza Marid wzniesiona przed 272 r. n.e. i meczet Omara z VII w.[18]
6370 Dżaza’ir Farasan
Farasan Islands Protected Area
  asDżazan
16°48′00″N 41°54′00″E/16,800000 41,900000
Pas
(x)
2019 Dżaza’ir Farasanarchipelag w południowej części Morza Czerwonego[19].

Przypisy edytuj

  1. UNESCO: Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  2. a b c d e UNESCO: Saudi Arabia. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  3. a b UNESCO: The Criteria for Selection. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  4. a b c UNESCO: Al-Hijr Archaeological Site (Madâin Sâlih). [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  5. a b c UNESCO: At-Turaif District in ad-Dir'iyah. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  6. a b c UNESCO: Historic Jeddah, the Gate to Makkah. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  7. UNESCO: Rock Art in the Hail Region of Saudi Arabia. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  8. UNESCO: Al-Ahsa Oasis, an Evolving Cultural Landscape. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  9. UNESCO: Ḥimā Cultural Area. [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
  10. UNESCO: ‘Uruq Bani Ma’arid. [dostęp 2023-09-20]. (ang.).
  11. a b c UNESCO: Darb Zubayda (Pilgrim Road from Kufa to Makkah). [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  12. a b c UNESCO: Hejaz Railway. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  13. UNESCO: Syrian Hajj Road. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  14. UNESCO: Egyptian Hajj Road. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  15. UNESCO: Al-Faw Pre-Islamic City in Central Arabia (Qariah). [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  16. a b UNESCO: Rijal Almaa Heritage Village in Assir Region. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  17. a b UNESCO: Zee Ain Heritage Village in Al-Baha Region. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  18. a b UNESCO: Dûmat Al-Jandal Historical Oasis in Al-Jawf Region. [dostęp 2017-08-01]. (ang.).
  19. UNESCO: Farasan Islands Protected Area. [dostęp 2019-12-25]. (ang.).