Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Belgii

Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Belgii – lista miejsc w Belgii wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowioną na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętą przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972^[1] i ratyfikowaną przez Belgię 24 lipca 1996 roku^[2].

Obecnie (stan w 2023 roku) na liście znajduje się 16 obiektów: 15 dziedzictwa kulturowego i jeden o charakterze przyrodniczym^[2].

Na belgijskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Belgia zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa, znajduje się 15 obiektów (stan w roku 2021)^[2].

Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO edytuj

Poniższa tabela przedstawia belgijskie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście^[3] wraz z jej angielskim oryginałem^[2];

Położenie – miasto, prowincja; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa^[4]:

kulturowe (K),
przyrodnicze (P),
kulturowo–przyrodnicze (K,P);

Rok wpisu – roku wpisu na listę i rozszerzenia wpisu;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

Wpisy transgraniczne

Nr ref.	Obiekt	Położenie	Typ	Rok	Opis
855	Domy beginek we Flandrii Flemish Béguinages		KBe (ii)(iii)(iv)	1998	13 średniowiecznych beginaży – siedzib zamkniętych wspólnot beginek, kobiet poświęcających się życiu religijnemu i działalności dobroczynnej, lecz nie związanych ślubami zakonnymi^[5]. Beginaże we Flandrii to zespoły architektoniczne złożone z domów mieszkalnych, kościołów, budynków gospodarczych oraz terenów zielonych^[6].
856	Cztery windy na Kanale Centralnym wraz z otoczeniem, La Louvrire i Le Roeulx (Hainault) The Four Lifts on the Canal du Centre and their Environs, La Louvière and Le Roeulx (Hainaut)	BeLa Louvière 50°29′15,0″N 4°10′32,8″E/50,487500 4,175781	KBe (iii)(iv)	1998	Cztery windy dla statków (dźwigi hydrauliczne) z ok. 1900 roku na historycznym Kanale Centralnym w La Louvière^[7]. Wraz z kanałem i związanymi z nim obiektami stanowią doskonały przykład krajobrazu przemysłowego końca XIX w.^[7] Windy jako jedyne na świecie zachowały się w pierwotnym stanie i są używane do dziś^[7].
857	La Grand-Place w Brukseli La Grand-Place, Brussels	BeBruksela 50°50′48,3″N 4°21′08,7″E/50,846750 4,352417	KBe (ii)(iv)	1998	Nieregularny, pięciokątny rynek w Brukseli, z zabudową, głównie XVII-wieczną, reprezentującą jednolity styl architektoniczny^[8].
943	Miejskie wieże strażnicze (beffroi) Belgii i Francji Belfries of Belgium and France		KBe (i)(ii)(iii)(iv)	1999 2005	Wpis wraz z Francją, obejmuje 33 wieże na terenie Begii (26 we Flandrii i 9 w Walonii) oraz 23 w północnej Francji^[5].
996	Zabytkowe centrum Brugii Historic Centre of Brugge	BeBrugia 51°13′00″N 3°14′00″E/51,216667 3,233333	KBe (ii)(iv)(vi)	2000	Doskonale zachowane średniowieczne miasto z zabudową gotycką^[9].
1005	Główne rezydencje miejskie zaprojektowane przez Victora Hortę w Brukseli Major Town Houses of the Architect Victor Horta (Brussels)	BeBruksela 50°49′41″N 4°21′44″E/50,828056 4,362222	KBe (i)(ii)(iv)	2000	Cztery kamienice: Hôtel Tassel, Hôtel Solvay, Hôtel van Eetvelde oraz dom i pracownia architektoniczna Horty zaprojektowane przez belgijskiego architekta Victora Hortę (1861–1947), pioniera architektury secesyjnej^[10].
1006	Neolityczne kopalnie krzemienia w Spiennes (Mons) Neolithic Flint Mines at Spiennes (Mons)	BeMons 50°25′50,8″N 3°58′43,6″E/50,430770 3,978790	KBe (i)(iii)(iv)	2000	Największy (100 ha) i najstarszy – z okresu neolitu – zespół kopalń krzemienia na terenie Europy^[11]. Ich szczególny charakter wiąże się z różnorodnością zastosowanych rozwiązań technicznych oraz bezpośrednim połączeniem z osadą^[11].
1009	Katedra w Tournai Notre-Dame Cathedral in Tournai	BeTournai 50°36′23,3″N 3°23′20,2″E/50,606472 3,388944	KBe (ii)(iv)	2000	Katedra z pierwszej połowy XII w., z wyjątkowo obszerną nawą romańską, bogatą dekoracją rzeźbiarską kapiteli, transeptem zwieńczonym pięcioma wieżami zwiastującymi styl gotycki i XIII-wiecznym chórem w czystym stylu gotyckim^[12].
1185	Zabytkowy zespół: dom, pracownie i muzeum rodów Plantin i Moretus Plantin-Moretus House-Workshops-Museum Complex	BeAntwerpia 51°13′06″N 4°23′52″E/51,218333 4,397778	KBe (ii)(iii)(iv)(vi)	2005	Zabytkowy zespół obejmujący XVI-wieczne pracownie drukarskie Christophe'a Plantina (1514/1520–1589) i Jana Moretusa (1543–1610) – jedne z najstarszych na świecie, ich domy oraz muzeum poświęcone ich działalności^[13].
1298	Pałac Stocleta Stoclet House	BeBruksela 50°50′07,0″N 4°24′58,0″E/50,835278 4,416111	KBe (i)(ii)	2009	Pałac projektu austriackiego architekta Josefa Hoffmana (1870–1956) wzniesiony w 1911 roku dla belgijskiego finansisty Adolphe’a Stocleta w stylu wiedeńskiej secesji^[14]. Projekt bazujący na oszczędnym geometryzmie stanowi przełom w architekturze secesyjnej, zapowiadający styl art déco i modernizm^[14]. Wnętrza pałacu zdobią dzieła Kolomana Mosera (1868–1918) i Gustava Klimta (1862–1918)^[14].
1344	Główne ośrodki górnicze Walonii Major Mining Sites of Wallonia	BeWalonia 50°26′07″N 3°50′18″E/50,435278 3,838333	KBe (ii)(iv)	2012	Cztery ośrodki górnicze na obszarze o długości 170 km i szerokości od 3 do 15 km, rozciągającym się ze wschodu na zachód Belgii: kopalnia Grand-Hornu wraz z miasteczkiem robotniczym, zaprojektowanym przez Bruno Renarda (1781–1861) w pierwszej połowie XIX w., ośrodek Bois-du-Luc z jedną z najstarszych europejskich kopalni węgla z końca XVII w., kopalnie Bois du Cazier i Blegny-Mine^[15].
1321	Dzieła architektury Le Corbusiera The Architectural Work of Le Corbusier, an Outstanding Contribution to the Modern Movement	BeAntwerpia 51°11′01,2″N 4°23′35,7″E/51,183667 4,393250	KBe (i)(ii)(vi)	2016	Wpis wraz z Argentyną, Francją, Niemcami, Indiami, Japonią i Szwajcarią^[16]. Obejmuje 17 budowli według projektów Le Corbusiera (1887–1965) – na terenie Belgii: Maison Guiette w Antwerpii^[16].
1133	Pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe	BeBruksela 50°46′00,0″N 4°25′35,7″E/50,766667 4,426583	PBe (i)(ii)(vi)	2007 2011 2017	Wpis wraz z Albanią, Austrią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwacjcarią, Ukrainą i Włochami^[17]. Od 2017 roku wpis obejmuje części lasu bukowego Forêt de Soignes^[17].
1613	Wspaniałe miasta uzdrowiskowe Europy The Great Spa Towns of Europe	Be 50°29′36″N 5°52′00″E/50,493333 5,866667	KBe (ii)(iii)	2021	Wpis wraz z Austrią, Czechami, Francją, Niemcami, Wielką Brytanią i Włochami^[18]. Obejmuje belgijskie uzdrowisko Spa^[18].
1555	Koloniën van Weldadigheid Colonies of Benevolence	Be 51°23′00″N 4°47′00″E/51,383333 4,783333	KBe (ii)(iv)	2021	Wpis transgraniczny położony na terenie Belgii i Holandii^[19]. Obejmuje kolonię w Wortel w Regionie Flamandzkim^[19].
1567	Miejsca pochówku i pamięci I wojny światowej (Front Zachodni) Funerary and memory sites of the First World War (Western Front)	Be	KBe (iii)(iv)(vi)	2023	Wpis wraz z Francją^[20].

Obiekty na belgijskiej liście informacyjnej UNESCO edytuj

Poniższa tabela przedstawia obiekty na belgijskiej liście informacyjnej UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polska nazwa obiektu wraz z jej oryginałem na belgijskiej liście informacyjnej UNESCO;

Położenie – miasto, prowincja; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według zgłoszenia^[4]:

kulturowe (K),
przyrodnicze (P),
kulturowo–przyrodnicze (K,P);

Rok wpisu – roku wpisu na listę informacyjną;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

Wpisy transgraniczne

Nr ref.	Obiekt	Położenie	Typ	Rok
856	Średniowieczne centrum Gandawy i dwa opactwa, które dały jemu początek Le noyau historique médiéval ou la 'Cuve' de Gand, et les deux abbayes qui sont à son origine^[21]	BeGandawa 51°03′00″N 3°44′00″E/51,050000 3,733333	KBe (ii)(iv)	2002
857	Historyczne centrum Antwerpii Noyau historique d'Antwerpen -Anvers- de l'Escaut aux anciens remparts de vers 1250^[22]	BeAntwerpia 51°13′00″N 4°24′00″E/51,216667 4,400000	KBe (ii)(iv)(vi)	2002
1712	Historyczne gmachy Katholieke Universiteit Leuven Leuven/Louvain, bâtiments universitaires, l'héritage de six siècles au sein du centre historique^[23]	BeLeuven 50°52′40,8″N 4°42′00,0″E/50,878000 4,700000	KBe (ii)(iii)(iv)(vi)	2002
5355	Galeries Royales Saint-Hubert Les passages de Bruxelles / Les Galeries Royales Saint-Hubert^[24]	BeBruksela 50°50′52″N 4°21′18″E/50,847778 4,355000	KBe (ii)(iv)	2008
5356	Dzieła architektury Henry'ego van de Velde L’œuvre architecturale d’Henry van de Velde^[25]	BeBruksela 50°47′44,9″N 4°20′36,3″E/50,795806 4,343417	KBe (i)(ii)	2008
5357	Pałac Sprawiedliwości w Brukseli Le Palais de Justice de Bruxelles^[26]	BeBruksela 50°50′12″N 4°21′06″E/50,836667 4,351667	KBe (i)	2008
5358	Hautes Fagnes Le plateau des Hautes-Fagnes^[27]	BeLiège 50°32′40″N 6°04′40″E/50,544444 6,077778	KBe (v)	2008
5359	Rzymska droga z Bavay do Tongeren Le tronçon Bavay-Tongres de la chaussée romaine Boulogne-Cologne situe sur le territoire de la Région wallonne^[28]		KBe (iii)(iv)	2008
5361	Pałac biskupi w Liège Le palais de Princes Evêques de Liège^[29]	BeLiège 50°38′45″N 5°34′24″E/50,645833 5,573333	KBe (ii)(iii)	2008
5362	Pole bitwy pod Waterloo Le champ de bataille de Waterloo, la fin de l’épopée napoléonienne^[30]	BeBraine-l'Alleud Brabancja Walońska 50°40′31″N 4°24′39″E/50,675278 4,410833	KBe (ii)(iii)(vi)	2008
5364	Panorama bitwy pod Waterloo Le Panorama de la Bataille de Waterloo, exemple particulièrement significatif de «Phénomène de Panoramas»^[31]	BeBraine-l'Alleud Brabancja Walońska 50°40′45″N 4°24′19″E/50,679167 4,405278	KBe (ii)(iii)(vi)	2008
5365	Cytadele nad Mozą Les citadelles mosanes^[32]	BeRegion Waloński	KBe (ii)	2008
5623	Park Narodowy Hoge Kempen Hoge Kempen Rural - Industrial Transition Landscape^[33]	BeLimburgia Region Flamandzki 51°00′00″N 5°40′00″E/51,000000 5,666667	K, PBe (iv)(vi)(viii)	2011
6398	Stanowiska Neandertylczyków w Walonii Les sites à fossiles néandertaliens de Wallonie ^[34]	BeLiège Namur Region Waloński	KBe (iii)(vi)	2019
	Grottes Schmerling	BeLiège Region Waloński 50°35′32″N 5°24′32″E/50,592222 5,408889
	Grotte Scladina	BeNamur Region Waloński 50°29′02″N 5°01′33″E/50,483889 5,025833
	Grottes de Goyet	BeNamur Region Waloński 50°26′48″N 5°00′32″E/50,446667 5,008889
	Spy	BeNamur Region Waloński 50°28′57″N 4°40′09″E/50,482500 4,669167
6399	Szpital Notre-Dame à La Rose w Lessines Hôpital Notre-Dame à La Rose - Lessines^[35]	BeLessines Hainaut Region Waloński 50°42′47″N 3°49′54″E/50,713056 3,831667	K, PBe (iii)(iv)	2019