Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Bośni i Hercegowinie

lista w projekcie Wikimedia

Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Bośni i Hercegowinie – lista miejsc w Bośni i Hercegowinie wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972[1] i ratyfikowanej przez Bośnię i Hercegowinę 12 lipca 1993 roku[2].

Obecnie (stan na 2022 rok) na liście znajdują się 4 obiekty: 3 dziedzictwa kulturowego i 1 o charakterze przyrodniczym[2].

Na bośniackiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Bośnia i Hercegowina zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa – znajduje się 10 obiektów (stan na 2022 rok)[2].

Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO edytuj

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Poniższa tabela przedstawia bośniackie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO
Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście[3] wraz z jej angielskim oryginałem[2]
Położenie – miasto, kanton; współrzędne geograficzne
Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[4]:
  • kulturowe (K)
  • przyrodnicze (P)
  • kulturowo–przyrodnicze (K,P)
Rok wpisu – roku wpisu na listę i rozszerzenia wpisu
Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

     Wpisy transgraniczne

Nr ref. Obiekt Zdjęcie Położenie Typ Rok Opis
1260 Most Mehmeda Paszy Sokolovicia
Mehmed Paša Sokolović Bridge in Višegrad
  ArRepublika Serbska
43°46′57,0″N 19°17′16,0″E/43,782500 19,287778
K (ii)(iv) 2007 Most Mehmeda Paszy Sokolovicia został wybudowany pod koniec XVI wieku. Liczy ok. 180 m długości. Składa się z 11 łuków łączących przęsła o długości od 11 m do 15 m. a łukami na lewym brzegu rzeki. Budowla jest reprezentacyjnym arcydziełem tureckiego architekta Sinana. Most jest tytułowym „bohaterem” powieści Most na Drinie[5].
946 Dzielnica Starego Mostu w Mostarze
Old Bridge Area of the Old City of Mostar
 
Miasto Mostar,
Kanton hercegowińsko-neretwiański
43°20′13,6″N 17°48′53,5″E/43,337111 17,814861
K (vi) 2005 Historyczne miasto Mostar, obejmujące dolinę rzeki Neretwy, rozwinęło się na przełomie XV i XVI wieku, jako osmańskie miasto graniczne oraz w okresie austro–węgierskim w XIX wieku. Miasto od dawna jest znane ze swoich starych, tureckich domów. W Mostarze znajduje się również Stary Most wybudowany w 1565 roku, przez Turków. Został zaprojektowany przez Sinana, a jego budowa trwała 8 lat. Most został zniszczony, przez chorwacką armię podczas wojny bośniackiej w 1993 roku. W 1995 roku, po zakończeniu konfliktu, przy wsparciu UNESCO rozpoczęto odbudowę mostu, która trwała do 2004 roku[6].
1504 Stećci – średniowieczne cmentarze z kamiennymi nagrobkami
Stećci Medieval Tombstone Graveyards
  Federacja Bośni i Hercegowiny,
Republika Serbska
K (iii)(vi) 2016 Kamienne nagrobki pochodzące z późnego średniowiecza. W większości są zrobione z wapienia, serpentynów, łupków, zlepieńców lub tufu. Zawierają one szeroką gamę motywów dekoracyjnych i inskrypcji, które reprezentują ciągłości ikonograficzne średniowiecznej Europy. Wpis transgraniczny z Chorwacją, Czarnogórą oraz Serbią[7].
1133 Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy
Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe
 
Ar49°00′00″N 15°00′00″E/49,000000 15,000000 P (ix) 2007 Zespół względnie nienaruszonych europejskich lasów bukowych. Od końca ostatniej epoki lodowcowej buk europejski zaczął się rozprzestrzeniać na terenie Alp, Karpat, Dinaryd oraz Pirenejów. Udana ekspansja na całym kontynencie europejskim jest możliwa, dzięki szerokiej tolerancji buka na różne warunki klimatyczne. Wpis transgraniczny z Austrią, Albanią, Belgią, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą oraz Włochami[8].

Obiekty na bośniackiej liście informacyjnej UNESCO edytuj

Poniższa tabela przedstawia obiekty na bośniackiej liście informacyjnej UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO
Obiekt – polskie nazwa obiektu wraz z jej angielskim oryginałem na bośniackiej liście informacyjnej[2]
Położenie – miasto, kanton; współrzędne geograficzne
Typ – klasyfikacja według zgłoszenia[4]:
  • kulturowe (K)
  • przyrodnicze (P)
  • kulturowo–przyrodnicze (K,P)
Rok wpisu – roku wpisu na listę informacyjną
Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Nr ref. Obiekt Zdjęcie Położenie Typ Rok Opis
906 Sarajewo – unikalny symbol uniwersalnej wielokulturowości – ciągle otwarte miasto (N.I.)
Sarajevo – unique symbol of universal multiculture – continual open city (N.I.)
 
ArKanton sarajewski
43°51′00″N 18°22′00″E/43,850000 18,366667
K (v) 1997 Sarajewo – stolica Bośni i Hercegowiny – ma długą i bogatą historię różnorodności religijnej i kulturowej. Miasto jest również bogate w zabytki takie jak: Ratusz, Most Łaciński, Brusa Bezistan czy Meczet Cesarski[9].
1975 Jaskinia Vjetrenica
Vjetrenica cave
 
Dystrykt Brczko
42°51′00″N 17°59′00″E/42,850000 17,983333
P (vii)(x) 2004 Największa jaskinia w Bośni i Hercegowinie. Znaleziono w niej szczątki m.in.: niedźwiedzia jaskiniowego oraz leoparda. W 1981 roku na terenie jaskini utworzono rezerwat geomorfologiczny[10].
2098 Zespół przyrodniczo–architektoniczny Jajce
The natural and architectural ensemble of Jajce
  ArKanton środkowobośniacki
44°20′00″N 17°15′00″E/44,333333 17,250000
K, P (ii)(iii)(iv)(v)(vi)(vii) 2006 Miasto Jajce położone jest u zbiegu rzek Pliva i Vrbas. Powstało w średniowieczu, a swój ostateczny kształt uzyskało w okresie osmańskim[11].
5092 Historyczna zabudowa Počitelj
The historic urban site of Počitelj
  ArKanton hercegowińsko-neretwiański
43°08′02″N 17°43′57″E/43,133889 17,732500
K (ii)(iii)(iv)(v)(vi) 2007 Wieś Počitelj prezentuje jeden z nielicznych w Bośni i Hercegowinie, w całości zachowany zespół miejski pochodzący z okresu średniowiecza. Miejscowość została w dużej części zniszczona w wyniku wojny w Bośni[12].
5280 Zespół przyrodniczo–architektoniczny Blagaj
The natural and architectural ensemble of Blagaj
  ArKanton hercegowińsko-neretwiański
43°15′27,0″N 17°53′19,0″E/43,257500 17,888600
K, P (ii)(iii)(iv)(v)(vi)(vii) 2007 We wsi Blagaj, położonej u źródła rzeki Buna, znajduje się XV-wieczny klasztor derwiszów. W 1827 roku miało tutaj miejsce trzęsienie ziemi, które zniszczyło część zabudowań[13].
5281 Zespół przyrodniczo–architektoniczny Blidinje
The natural and architectural ensemble of Blidinje
  ArKanton hercegowińsko-neretwiański, Kanton zachodniohercegowiński, Kanton dziesiąty
43°37′12″N 17°36′36″E/43,620000 17,610000
K, P (i)(iii)(iv)(vi)(vii)(viii)(ix)(x) 2007 Na terenie Parku Przyrody Blidinje występują obszary, na których występowały przemiany geologiczne podczas orogenezy Gór Dynarskich. Znajduje się tutaj również największe sztuczne jezioro w kraju[14].
5282 Zespół przyrodniczo–architektoniczny Stolac
The natural and architectural ensemble of Stolac
  ArKanton hercegowińsko-neretwiański
43°05′02″N 17°57′33″E/43,083889 17,959167
K, P (ii)(iii)(iv)(v)(vi)(vii) 2007 Historyczne centrum Stolaca jest przykładem złożonego zespołu kulturowo–historyczno–przyrodniczego. Na tym obszarze znaleziono pozostałości iliryjskiej osady. W 1519 roku wzniesiono tutaj jeden z pierwszych meczetów na terenie dzisiejszej Bośni i Hercegowiny[15].
6260 Rezerwat przyrody – Pierwotny las Perućica
Strict Nature ReservePrimeval forest “Perućica”
 
Republika Serbska43°19′00″N 18°42′00″E/43,316667 18,700000 P (vii)(ix)(x) 2017 Na terenie pierwotnego lasu Perućica występuje duża różnorodność gatunkowa. Jest on domem dla m.in.: niedźwiedzia brunatnego, wilka czy rysia. Puszcza znajduje się w Parku Narodowym Sutjeska[16].
6334 Cmentarz żydowski w Sarajewie
Jewish Cemetery in Sarajevo
  ArKanton sarajewski
43°50′59,6″N 18°24′28,4″E/43,849900 18,407900
K (ii)(iii)(iv)(vi) 2018 Kompleks grobowy leży na stromym terenie i zajmuje łączną powierzchnię 31 160 m2. W sumie znajduje się tutaj ponad 3800 nagrobków[17].
6400 Kompleks trawertynowych wodospadów w Martin BrodPark Narodowy Una
Complex of travertine waterfalls in Martin BrodUna National Park
 
Kanton uńsko-sański
44°29′19,8″N 16°08′30,7″E/44,488833 16,141861
44°29′49″N 16°09′29″E/44,496944 16,158056
P (vii)(ix) 2019 W górnym biegu rzeki Una znajduje się szereg wodospadów zbudowanych z trawertynu[18].

Przypisy edytuj

  1. UNESCO World Heritage Centre, Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2022-12-31] (ang.).
  2. a b c d e UNESCO World Heritage Centre, Bosnia and Herzegovina - UNESCO World Heritage Convention [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2022-12-31] (ang.).
  3. l (red.), Polski Komitet ds Unesco: Bośnia i Hercegowina [online], www.unesco.pl [dostęp 2023-02-13] (ang.).
  4. a b UNESCO World Heritage Centre, The Criteria for Selection [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2022-12-31] (ang.).
  5. UNESCO World Heritage Centre, Mehmed Paša Sokolović Bridge in Višegrad [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2022-12-31] (ang.).
  6. UNESCO World Heritage Centre, Old Bridge Area of the Old City of Mostar [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2022-12-31] (ang.).
  7. UNESCO World Heritage Centre, Stećci Medieval Tombstone Graveyards [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-11] (ang.).
  8. UNESCO World Heritage Centre, Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-11] (ang.).
  9. UNESCO World Heritage Centre, Sarajevo - unique symbol of universal multiculture - continual open city (N.I.) [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-11] (ang.).
  10. UNESCO World Heritage Centre, Vjetrenica cave [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-11] (ang.).
  11. UNESCO World Heritage Centre, The natural and architectural ensemble of Jajce [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-11] (ang.).
  12. UNESCO World Heritage Centre, The historic urban site of Počitelj [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-12] (ang.).
  13. UNESCO World Heritage Centre, The natural and architectural ensemble of Blagaj [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-12] (ang.).
  14. UNESCO World Heritage Centre, The natural and architectural ensemble of Blidinje [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-12] (ang.).
  15. UNESCO World Heritage Centre, The natural and architectural ensemble of Stolac [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-12] (ang.).
  16. UNESCO World Heritage Centre, Strict Nature Reserve - Primeval forest “Perućica” [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-12] (ang.).
  17. UNESCO World Heritage Centre, Jewish Cemetery in Sarajevo [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-12] (ang.).
  18. UNESCO World Heritage Centre, Complex of travertine waterfalls in Martin Brod - Una National Park [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-12] (ang.).