Lista astronautek

lista projektu Wikimedia

Lista astronautek – lista kobiet, które odbyły lot kosmiczny lub były kandydatkami do odbycia takich lotów. Lista ta zawiera również podróżniczki w kosmos z byłego ZSRR, które określane są nazwą kosmonautek, a także kobiety, które dokonały komercyjnych lotów w przestrzeń kosmiczną.

Spotkanie astronautek NASA z września 2012 roku w Centrum Lotów Kosmicznych im. Lyndona B. Johnsona (JSC). Siedzą (od lewej): Carolyn Huntoon (pierwsza kobieta na stanowisku dyrektora JSC), Ellen Baker, Mary Cleave, Margaret Rhea Seddon, Anna Fisher, Shannon Lucid, Ellen Ochoa, Sandra Magnus.
Stoją (od lewej): Jeanette Epps, Mary Ellen Weber, Marsha Ivins, Tracy Caldwell Dyson, Bonnie Dunbar, Tamara Jernigan, Catherine Coleman

HistoriaEdytuj

Według stanu na lipiec 2016 sześćdziesiąt z 537 osób biorących udział w podróżach w kosmos to kobiety: po jednej z Francji, Indii, Włoch, Korei Południowej i Wielkiej Brytanii, po dwie z Kanady, Chin i Japonii, cztery z ZSRR/Rosji oraz 45 z USA.

Okresy między obecnością pierwszego mężczyzny-astronauty i pierwszej kobiety-astronautki znacznie różnią się w zależności od kraju. Pierwsi kosmonauci z Wielkiej Brytanii, Korei Południowej i Iranu to kobiety. Dla ZSRR/Rosji okres między obecnością pierwszego mężczyzny (na Wostoku 1) a pierwszej kobiety (na Wostoku 6) w kosmosie wyniósł 2 lata. Czas między obecnością pierwszego amerykańskiego mężczyzny i pierwszej amerykańskiej kobiety w kosmosie to 22 lata (między Freedom 7 a Space Shuttle Challenger STS-7). Dla Chin przedział ten wyniósł ponad 8 lat (między misjami kosmicznymi Shenzhou 5 i Shenzhou 9)[1]. Dla Włoch to około 12 lat między lotami kosmicznymi STS-46 i Ekspedycją 42.

Chociaż to Związek Radziecki wysłał dwie pierwsze kobiety w kosmos, to spośród radzieckich i rosyjskich kosmonautów tylko cztery osoby to kobiety. W ramach radzieckiego lub rosyjskiego programu kosmicznego podróże takie odbywały jednak również Brytyjka, Francuzka, Włoszka, Iranka i Południowa Koreanka. Kobiety z Kanady, Indii, Japonii oraz Stanów Zjednoczonych latały w ramach amerykańskiego programu kosmicznego.

Przedział 19 lat oddziela obecność pierwszej i drugiej kobiety w kosmosie. Były kosmonautkami na misjach Wostok 6 i Sojuz T-7. Między obecnością pierwszej i drugiej Amerykanki w kosmosie minął krótszy okres: jednego roku. Jeden rok to także czas dzielący obecność pierwszej i drugiej Chinki w kosmosie – wzięły udział w następujących po sobie misjach Shenzhou 9 i Shenzhou 10. Pierwsza Chinka poleciała w kosmos równo (co do dnia) w 49 lat po pierwszej kobiecie w kosmosie.

Astronautki, które odbyły lot kosmicznyEdytuj

# Obraz Imię i nazwisko
Data urodzenia
Data śmierci 		Kraj Komentarz Misje w kosmos (data startu)
1   Walentina Tierieszkowa

6 marca 1937

  ZSRR
  • Pierwsza kobieta w kosmosie.
 Wostok 6 (16 czerwca 1963)
2   Swietłana Sawicka

ur. 8 sierpnia 1948

  ZSRR
3   Sally Ride

ur. 26 maja 1951
zm. 23 lipca 2012

  USA
  • Pierwsza Amerykanka w kosmosie.
  • Pierwsza osoba LGBT w kosmosie[2]. Jej orientację upubliczniono pośmiertnie.
4   Judith Resnik

ur. 5 kwietnia 1949
zm. 28 stycznia 1986

  USA
  • Pierwsza amerykańska Żydówka w kosmosie [czwarta kobieta, druga Amerykanka w kosmosie]
  • Zginęła w katastrofie Challengera.
5   Kathryn D. Sullivan

ur. 3 października 1951

  USA
6   Anna Lee Fisher

ur. 24 sierpnia 1949

  USA
  • Pierwsza matka w kosmosie[3].
 STS-51-A (8 listopada 1984)
7   Margaret Rhea Seddon

ur. 8 listopada 1947

  USA
8   Shannon Lucid

ur. 14 stycznia 1943

  USA
  • Pierwsza Amerykanka, która poleciała na stację kosmiczną (Mir, 1996).
  • Pierwsza urodzona w Chinach kobieta w kosmosie.
  • Pierwsza kobieta, która była po raz trzeci, oraz pierwsza po raz czwarty i piąty w locie kosmicznym (jednocześnie pierwsza, która była więcej niż dwa razy w kosmosie).
9   Bonnie J. Dunbar

ur. 3 marca 1949

  USA
10   Mary Cleave

ur. 5 lutego 1947

  USA
11   Ellen S. Baker

ur. 27 kwietnia 1953

  USA
12   Kathryn Thornton

ur. 17 sierpnia 1952

  USA
  • Trzecia kobieta, która wykonała spacer kosmiczny.
  • Pierwsza kobieta, która wykonała więcej niż jeden spacer kosmiczny (EVAs) (14–15 maja 1992, 6 grudnia 1993, 8 grudnia 1993).
13   Marsha Ivins

ur. 15 kwietnia 1951

  USA
14   Linda M. Godwin

ur. 2 lipca 1952

  USA
  • Czwarta kobieta, która dokonała spaceru kosmicznego (27 marca 1996 oraz 10 grudnia 2001).
15   Helen Sharman

ur. 30 maja 1963

  Wielka Brytania
  • Pierwsza obywatelka Wielkiej Brytanii w kosmosie.
  • Druga kobieta, która poleciała na stację kosmiczną (Mir, 1991).
 Sojuz TM-12/TM-11 (18 maja 1991)
16   Tamara E. Jernigan

ur. 7 maja 1959

  USA
  • Piąta kobieta, która dokonała spaceru kosmicznego (30 maja 1999).
17   Millie Hughes-Fulford

ur. 21 grudnia 1945

  USA
  • Pierwsza specjalistka (kobieta) od ładunku.
 STS-40 (5 czerwca 1991)
18   Roberta Bondar

ur. 4 grudnia 1945

  Kanada
  • Pierwsza Kanadyjka w kosmosie.
 STS-42 (22 stycznia 1992)
19   Nancy Jan Davis

ur. 1 listopada 1953

  USA
  • W 1992 poleciała w kosmos wraz ze swoim mężem (Markiem C. Lee). Są pierwszym małżeństwem, które poleciało razem w kosmos.
20   Mae Jemison

ur. 17 października 1956

  USA STS-47 (12 września 1992)
21   Susan J. Helms

ur. 26 lutego 1958

  USA
  • Szósta kobieta, która dokonała spaceru kosmicznego (11 marca 2001).
22   Ellen Ochoa

ur. 10 maja 1958

  USA
  • Pierwsza Latynoamerykanka w kosmosie.
23   Janice E. Voss

ur. 8 października 1956
zm. 6 lutego 2012

  USA
24   Nancy J. Currie

ur. 29 grudnia 1958

  USA
25   Chiaki Mukai

ur. 6 maja 1952

  Japonia
  • Pierwsza Japonka w kosmosie.
26   Jelena Kondakowa

ur. 30 marca 1957

  Rosja
27   Eileen Collins

ur. 19 listopada 1956

  USA
28   Wendy Lawrence

ur. 2 lipca 1959

  USA
29   Mary E. Weber

ur. 24 sierpnia 1962

  USA
30   Catherine Coleman

ur. 14 grudnia 1960

  USA
31   Claudie Haigneré

ur. 13 maja 1957

  Francja
  • Pierwsza Francuzka w kosmosie (lot w 1996 roku; wówczas jako Claudie André-Deshays).
  • Po przejściu na emeryturę astronautyczną zajęła się polityką.
32   Susan Still Kilrain

ur. 24 października 1961

  USA
33   Kalpana Chawla

ur. 1 lipca 1961
zm. 1 lutego 2003

  Indie /   USA
34   Kathryn P. Hire

ur. 26 sierpnia 1959

  USA
35   Janet L. Kavandi

ur. 17 lipca 1959

  USA
36   Julie Payette

ur. 20 października 1963

  Kanada
  • Pierwsza francuska Kanadyjka w kosmosie.
37   Pamela Melroy

ur. 17 września 1961

  USA
38   Peggy Whitson

ur. 9 lutego 1960

  USA
  • Najdłużej przebywająca w kosmosie spośród kobiet (w ramach MSK Ekspedycja 50/ 51: od 17 listopada 2016 do 15 maja 2017 – planowane lądowanie).
  • Siódma kobieta, która dokonała spaceru kosmicznego (16 sierpnia 2002, 9 listopada 2007, 20 i 24 listopada 2007, 18 grudnia 2007, 30 stycznia 2008, 6 stycznia 2017[4]).
  • Druga wśród kobiet, po Sunicie Williams, w łącznym czasie trwania przeprowadzonych spacerów kosmicznych[5].
  • Pierwsza kobieta-dowódca MSK (Ekspedycja 16).
  • Najstarsza kobieta w kosmosie, wystartowała w 2016 roku w wieku 56 lat.
39   Sandra Magnus

ur. 30 października 1964

  USA
40   Laurel B. Clark

ur. 10 marca 1961
zm. 1 lutego 2003

  USA STS-107 (16 stycznia 2003)
41   Stephanie Wilson

ur. 27 września 1966

  USA
42   Lisa Nowak

ur. 10 maja 1963

  USA STS-121 (4 lipca 2006)
43   Heidemarie Stefanyshyn-Piper

ur. 7 lutego 1963

  USA
  • Ósma kobieta, która dokonała spaceru kosmicznego (12 września 2006, 15 września 2006, 18-19 listopada 2008, 20-21 listopada 2008, 22-23 listopada 2008).
  • Pierwsza amerykańska Ukrainka w kosmosie.
44   Anousheh Ansari

ur. 12 września 1966

  Iran /   USA
  • Pierwsza turystka kosmiczna (i czwarta spośród wszystkich turystów i turystek kosmicznych).
  • Pierwsza Iranka w kosmosie.
 Sojuz TMA-8 / Sojuz TMA-9 (18 września 2006)
45   Sunita Williams

ur. 19 września 1965[6]

   USA
  • Dziewiąta kobieta, która dokonała spaceru kosmicznego – dokonała go siedmiokrotnie (16 grudnia 2006, 31 stycznia 2007, 4 i 8 lutego 2007, 30 sierpnia 2012, 5 września 2012, 1 listopada 2012).
  • Rekordzistka wśród kobiet pod względem łącznej długości trwania spacerów kosmicznych[5].
46   Joan Higginbotham

ur. 3 sierpnia 1964

  USA STS-116 (9 grudnia 2006)
47   Tracy Caldwell Dyson

ur. 14 sierpnia 1969

  USA
  • Jedenasta kobieta, która dokonała spaceru kosmicznego (7 sierpnia 2010, 11 sierpnia 2010, 16 sierpnia 2010).
  • Pierwsza astronautka urodzona po pierwszym lądowaniu człowieka na Księżycu (Apollo 11)[7].
48   Barbara Morgan

ur. 28 listopada 1951

  USA
  • Pierwsza nauczycielka w kosmosie[a] (uczestniczka amerykańskiego programu Teacher in Space (TISP), który zakładał podróż w kosmos astronauty wykwalifikowanego w edukacji, który po powrocie miał dzielić się swoim doświadczeniem z kosmosu ze swoimi uczniami w czasie regularnych lekcji).
 STS-118 (8 sierpnia 2007)
49   Yi So-yeon

ur. 2 czerwca 1978

  Republika Korei
  • Pierwsza Koreanka w kosmosie.
 Sojuz TMA-12 (8 kwietnia 2008)
50   Karen L. Nyberg

ur. 7 października 1969

  USA
51   K. Megan McArthur

ur. 30 sierpnia 1971

  USA STS-125 (11 maja 2009)
52   Nicole P. Stott

ur. 11 listopada 1962

  USA
53   Dorothy Metcalf-Lindenburger

ur. 15 maja 1975

  USA STS-131 (5 kwietnia 2010)
54   Naoko Yamazaki

ur. 27 grudnia 1970

  Japonia STS-131 (5 kwietnia 2010)
55   Shannon Walker

ur. 4 czerwca 1965

  USA Sojuz TMA-19 (15 czerwca 2010)
56   Liu Yang

ur. 6 października 1978

  Chiny
  • Pierwsza Chinka w kosmosie.
 Shenzhou 9 (16 czerwca 2012)
57 Wang Yaping

ur. 27 stycznia 1980

  Chiny Shenzhou 10 (11 czerwca 2013)
58   Jelena Sierowa

ur. 22 kwietnia 1976

  Rosja Sojuz TMA-14M (25 września 2014)
59   Samantha Cristoforetti

ur. 26 kwietnia 1977

  Włochy
  • Astronautka w ramach misji ESA.
  • Pierwsza Włoszka w kosmosie oraz pierwsza Włoszka na MSK.
  • Ekspedycja 42/43
 Sojuz TMA-15M (23 listopada 2014)
60   Kathleen Rubins

ur. 14 października 1978

  USA Sojuz MS-01 (6 lipca 2016)

Sojuz MS-17 (14 października 2020)

61   Serena M. Auñón-Chancellor

ur. 9 kwietnia 1976

  USA
  • W 2011 ukończyła szkolenie na kandydatkę na astronautkę.
 Sojuz MS-09 (6 czerwca 2018)
62   Anne McClain

ur. 7 czerwca 1979

  USA Sojuz MS-11 (3 grudnia 2018)
63 Beth Moses   USA
  • Pierwsza kobieta, która wykonała komercyjny lot kosmiczny.
 VSS Unity VF-1 (22 lutego 2019)
64   Christina Koch

ur. 2 lutego 1979

  USA
  • Członkini 21. grupy astronautów NASA: „The 8 Balls”, 2013
  • obecnie w kosmosie
  • 18 października 2019 - wraz z Jessicą Meir - odbyła pierwszy spacer kosmiczny wykonany tylko przez kobiety[9].
 Sojuz MS-12 (14 marca 2019), Sojuz MS-13 (tury: 59/60/61)
65   Jessica Meir

ur. 15 lipca 1977

  USA
  • Członkini 21. grupy astronautów NASA: „The 8 Balls”, 2013. We wrześniu 2019 roku, na pokładzie Sojuz MS-15 wyruszyła na Międzynarodową Stację Kosmiczną jako członkini Ekspedycji 61 i 62. Powrót na Ziemię odbył się wiosną 2020.[10]
  • 18 października 2019 - wraz z Christiną Koch - odbyła pierwszy spacer kosmiczny wykonany tylko przez kobiety[9].
  • Meir posiada podwójne (szwedzkie i amerykańskie) obywatelstwo, co czyni ją pierwszą kobietą (a drugą osobą w ogóle) obywatelstwa szwedzkiego w kosmosie[11].


 Sojuz MS-15 (2019-2020)

Pozostałe astronautki i kandydatki na astronautkiEdytuj

# Obraz Imię i nazwisko Data urodzenia 

Data śmierci

Kraj Komentarz
1   Nicole Aunapu Mann ur. 27 czerwca 1977   USA Członkini 21. grupy astronautów NASA: „The 8 Balls”, 2013
2   Jeanette J. Epps ur. 2 listopada 1970   USA W 2011 ukończyła szkolenie na kandydatkę na astronautkę. Epps była wybrana do Ekspedycji 56 do podróży Sojuzem MS-09 na MSK w maju 2018. Jednak 16 stycznia 2018 NASA ogłosiła, że Epps została w tej misji zastąpiona przez Serenę M. Auñón-Chancellor.
3   Patricia Robertson ur. 12 marca 1963

zm. 24 maja 2001

  USA Członkini 17. grupy astronautów NASA: „Pingwiny”, 1998
4 Nadieżda Kużelnaja ur. 6 listopada 1962   Rosja Emerytowana 27 maja 2004.
5 Marianne Merchez ur. 25 listopada 1960   Belgia Opuściła oddział astronautów w 1995.
6   Yvonne Cagle ur. 24 kwietnia 1959   USA Emerytowana w 2008.
7   Christa McAuliffe ur. 2 września 1948

zm. 28 stycznia 1986

  USA Zginęła w katastrofie (przy starcie) wahadłowca Challenger (28 stycznia 1986). Misja została rozpoczęta (wahadłowiec wystartował), ale nie przekroczył linii Kármána. Załoga osiągnęła wysokość około 21 336 metrów (powyżej linii Armstronga).
8 Tatjana Kuzniecowa ur. 14 lipca 1941   ZSRR Emerytowana w 1969.
9 Żanna Jorkina ur. 6 maja 1939

zm. 25 maja 2015

  ZSRR Emerytowana w 1969.
10 Irina Sołowjowa ur. 6 września 1937   ZSRR Emerytowana w 1969.
11 Walentina Ponomariowa ur. 18 września 1933   ZSRR Emerytowana w 1969.
12   Jennifer Sidey-Gibbons ur. 3 sierpnia 1988   Kanada Członkini dwuosobowej grupy 2017 z CSA.
13   Kayla Barron ur. 19 września 1987   USA Członkini 22. grupy astronautów NASA: "Żółwie", 2017.
14   Zena Cardman ur. 26 października 1987   USA Członkini 22. grupy astronautów NASA: "Żółwie", 2017.
15   Jasmin Moghbeli ur. 24 czerwca 1983   USA Członkini 22. grupy astronautów NASA: "Żółwie", 2017.
16   Loral O'Hara ur. 3 maja 1983   USA Członkini 22. grupy astronautów NASA: "Żółwie", 2017.
17   Jessica Watkins ur. 14 maja 1988   USA Członkini 22. grupy astronautów NASA: "Żółwie", 2017.

Zobacz teżEdytuj

UwagiEdytuj

  1. ↑ Nauczycielką była również Christa McAuliffe, lecz zginęła w katastrofie (przy starcie) wahadłowca Challenger w 1986 roku.

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Women in Space – Timeline (ang.). womenshistory.about.com, 30 czerwca 2016. [dostęp 2017-02-21].
  2. ↑ Sally Ride nie zrobiła nigdy oficjalnego coming-outu. Rozwiodła się z mężem i żyła ze swoją partnerką. Swój związek utrzymywały jako sprawę prywatną i głośno stało się o nim (jak i o tym, że Ride była lesbijką) dopiero po śmierci Sally Ride.
  3. ↑ First Mother in Space, Mars Team to Be at NASA Langley Open House (ang.). NASA, 2012-09-19. [dostęp 2017-02-21].
  4. ↑ Whitson Becomes World’s Oldest Female Spacewalker, as EVA-38 Replaces Aging Space Station Batteries (ang.). W: AmericaSpace [on-line]. 2017-01-06. [dostęp 2017-02-22].
  5. ↑ a b Astronauts and Cosmonauts with EVA Experience (sorted by „EVA Time”) (ang.). W: Spacefacts [on-line]. 2017-01-13. [dostęp 2017-02-22].
  6. ↑ Sunita L. Williams (Captain, U.S. Navy) NASA Astronaut.
  7. ↑ Phil Konstantin: Astronaut Tracy Caldwell (ang.). [dostęp 2017-02-21].
  8. ↑ Privyet, Elena Serova! Space Station Welcomes Its First Russian Woman – NBC News.
  9. ↑ a b NASA Astronauts Complete All-Woman Spacewalk. [dostęp 2019-11-07].
  10. ↑ Karen Northon, NASA Announces First Flight, Record-Setting Mission, NASA, 16 kwietnia 2019 [dostęp 2019-07-09].
  11. ↑ Jessica, 40, blir första svenska kvinnan i rymden: "Det går inte att få panik i rymden", Expressen, 11 maja 2018 [dostęp 2019-11-07] (szw.).

BibliografiaEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_astronautek&oldid=61766064”