Wikipedia

Lista astronautek

lista projektu Wikimedia

Lista astronautek – lista kobiet, które odbyły lot kosmiczny lub były kandydatkami do odbycia takich lotów. Lista ta zawiera również podróżniczki w kosmos z byłego ZSRR, które określane są nazwą kosmonautek, a także kobiety, które dokonały komercyjnych lotów w przestrzeń kosmiczną.

Spotkanie astronautek NASA z września 2012 roku w Centrum Lotów Kosmicznych im. Lyndona B. Johnsona (JSC). Siedzą (od lewej): Carolyn Huntoon (pierwsza kobieta na stanowisku dyrektora JSC), Ellen Baker, Mary Cleave, Margaret Rhea Seddon, Anna Fisher, Shannon Lucid, Ellen Ochoa, Sandra Magnus.
Stoją (od lewej): Jeanette Epps, Mary Ellen Weber, Marsha Ivins, Tracy Caldwell Dyson, Bonnie Dunbar, Tamara Jernigan, Catherine Coleman

HistoriaEdytuj

Według stanu na lipiec 2016 sześćdziesiąt z 537 osób biorących udział w podróżach w kosmos to kobiety: po jednej z Francji, Indii, Włoch, Korei Południowej i Wielkiej Brytanii, po dwie z Kanady, Chin i Japonii, cztery z ZSRR/Rosji oraz 45 z USA.

Okresy między obecnością pierwszego mężczyzny-astronauty i pierwszej kobiety-astronautki znacznie różnią się w zależności od kraju. Pierwsi kosmonauci z Wielkiej Brytanii, Korei Południowej i Iranu to kobiety. Dla ZSRR/Rosji okres między obecnością pierwszego mężczyzny (na Wostoku 1) a pierwszej kobiety (na Wostoku 6) w kosmosie wyniósł 2 lata. Czas między obecnością pierwszego amerykańskiego mężczyzny i pierwszej amerykańskiej kobiety w kosmosie to 22 lata (między Freedom 7 a Space Shuttle Challenger STS-7). Dla Chin przedział ten wyniósł ponad 8 lat (między misjami kosmicznymi Shenzhou 5 i Shenzhou 9)[1]. Dla Włoch to około 12 lat między lotami kosmicznymi STS-46 i Ekspedycją 42.

Chociaż to Związek Radziecki wysłał dwie pierwsze kobiety w kosmos, to spośród radzieckich i rosyjskich kosmonautów tylko cztery osoby to kobiety. W ramach radzieckiego lub rosyjskiego programu kosmicznego podróże takie odbywały jednak również Brytyjka, Francuzka, Włoszka, Iranka i Południowa Koreanka. Kobiety z Kanady, Indii, Japonii oraz Stanów Zjednoczonych latały w ramach amerykańskiego programu kosmicznego.

Przedział 19 lat oddziela obecność pierwszej i drugiej kobiety w kosmosie. Były kosmonautkami na misjach Wostok 6 i Sojuz T-7. Między obecnością pierwszej i drugiej Amerykanki w kosmosie minął krótszy okres: jednego roku. Jeden rok to także czas dzielący obecność pierwszej i drugiej Chinki w kosmosie – wzięły udział w następujących po sobie misjach Shenzhou 9 i Shenzhou 10. Pierwsza Chinka poleciała w kosmos równo (co do dnia) w 49 lat po pierwszej kobiecie w kosmosie.

Astronautki, które odbyły lot kosmicznyEdytuj

# Obraz Imię i nazwisko
Data urodzenia
Data śmierci 		Kraj Komentarz Misje w kosmos (data startu)
1   Walentina Tierieszkowa

6 marca 1937

  ZSRR
  • Pierwsza kobieta w kosmosie.
 Wostok 6 (16 czerwca 1963)
2   Swietłana Sawicka

ur. 8 sierpnia 1948

  ZSRR
3   Sally Ride

ur. 26 maja 1951
zm. 23 lipca 2012

  USA
  • Pierwsza Amerykanka w kosmosie.
  • Pierwsza osoba LGBT w kosmosie[a]. Jej orientację upubliczniono pośmiertnie.
4   Judith Resnik

ur. 5 kwietnia 1949
zm. 28 stycznia 1986

  USA
  • Pierwsza amerykańska Żydówka w kosmosie [czwarta kobieta, druga Amerykanka w kosmosie]
  • Zginęła w katastrofie Challengera.
5   Kathryn D. Sullivan

ur. 3 października 1951

  USA
  • Pierwsza Amerykanka, która dokonała spaceru kosmicznego (11 października 1984).
6   Anna Lee Fisher

ur. 24 sierpnia 1949

  USA
  • Pierwsza matka w kosmosie[2].
 STS-51-A (8 listopada 1984)
7   Margaret Rhea Seddon

ur. 8 listopada 1947

  USA
8   Shannon Lucid

ur. 14 stycznia 1943

  USA
  • Pierwsza Amerykanka, która poleciała na stację kosmiczną (Mir, 1996).
  • Pierwsza urodzona w Chinach kobieta w kosmosie.
  • Pierwsza kobieta, która była po raz trzeci, oraz pierwsza po raz czwarty i piąty w locie kosmicznym (jednocześnie pierwsza, która była więcej niż dwa razy w kosmosie).
9   Bonnie J. Dunbar

ur. 3 marca 1949

  USA
10   Mary Cleave

ur. 5 lutego 1947

  USA
11   Ellen S. Baker

ur. 27 kwietnia 1953

  USA
12   Kathryn Thornton

ur. 17 sierpnia 1952

  USA
  • Trzecia kobieta, która wykonała spacer kosmiczny.
  • Pierwsza kobieta, która wykonała więcej niż jeden spacer kosmiczny (EVAs) (14–15 maja 1992, 6 grudnia 1993, 8 grudnia 1993).
13   Marsha Ivins

ur. 15 kwietnia 1951

  USA
14   Linda M. Godwin

ur. 2 lipca 1952

  USA
  • Czwarta kobieta, która dokonała spaceru kosmicznego (27 marca 1996 oraz 10 grudnia 2001).
15   Helen Sharman

ur. 30 maja 1963

  Wielka Brytania
  • Pierwsza obywatelka Wielkiej Brytanii w kosmosie.
  • Druga kobieta, która poleciała na stację kosmiczną (Mir, 1991).
 Sojuz TM-12/TM-11 (18 maja 1991)
16   Tamara E. Jernigan

ur. 7 maja 1959

  USA
  • Piąta kobieta, która dokonała spaceru kosmicznego (30 maja 1999).
17   Millie Hughes-Fulford

ur. 21 grudnia 1945

  USA
  • Pierwsza specjalistka (kobieta) od ładunku.
 STS-40 (5 czerwca 1991)
18   Roberta Bondar

ur. 4 grudnia 1945

  Kanada
  • Pierwsza Kanadyjka w kosmosie.
 STS-42 (22 stycznia 1992)
19   Nancy Jan Davis

ur. 1 listopada 1953

  USA
  • W 1992 poleciała w kosmos wraz ze swoim mężem (Markiem C. Lee). Są pierwszym małżeństwem, które poleciało razem w kosmos.
20   Mae Jemison

ur. 17 października 1956

  USA STS-47 (12 września 1992)
21   Susan J. Helms

ur. 26 lutego 1958

  USA
  • Szósta kobieta, która dokonała spaceru kosmicznego (11 marca 2001).
22   Ellen Ochoa

ur. 10 maja 1958

  USA
  • Pierwsza Latynoamerykanka w kosmosie.
23   Janice E. Voss

ur. 8 października 1956
zm. 6 lutego 2012

  USA
24   Nancy J. Currie

ur. 29 grudnia 1958

  USA
25   Chiaki Mukai

ur. 6 maja 1952

  Japonia
  • Pierwsza Japonka w kosmosie.
26   Jelena Kondakowa

ur. 30 marca 1957

  Rosja
27   Eileen Collins

ur. 19 listopada 1956

  USA
  • Pierwsza w historii pilotka i jednocześnie dowódca wahadłowca kosmicznego.
28   Wendy Lawrence

ur. 2 lipca 1959

  USA
29   Mary E. Weber

ur. 24 sierpnia 1962

  USA
30   Catherine Coleman

ur. 14 grudnia 1960

  USA
31   Claudie Haigneré

ur. 13 maja 1957

  Francja
  • Pierwsza Francuzka w kosmosie (lot w 1996 roku; wówczas jako Claudie André-Deshays).
  • Po przejściu na emeryturę astronautyczną zajęła się polityką.
32   Susan Still Kilrain

ur. 24 października 1961

  USA
  • Druga w historii pilotka wahadłowca kosmicznego.
33   Kalpana Chawla

ur. 1 lipca 1961
zm. 1 lutego 2003

  Indie /   USA
34   Kathryn P. Hire

ur. 26 sierpnia 1959

  USA
35   Janet L. Kavandi

ur. 17 lipca 1959

  USA
36   Julie Payette

ur. 20 października 1963

  Kanada
  • Pierwsza francuska Kanadyjka w kosmosie.
37   Pamela Melroy

ur. 17 września 1961

  USA
  • Druga w historii kobieta-dowódca wahadłowca kosmicznego.
38   Peggy Whitson

ur. 9 lutego 1960

  USA
  • Najdłużej przebywająca w kosmosie spośród kobiet (w ramach MSK Ekspedycja 50/ 51: od 17 listopada 2016 do 15 maja 2017 – planowane lądowanie).
  • Siódma kobieta, która dokonała spaceru kosmicznego (16 sierpnia 2002, 9 listopada 2007, 20 i 24 listopada 2007, 18 grudnia 2007, 30 stycznia 2008, 6 stycznia 2017[3]).
  • Druga wśród kobiet, po Sunicie Williams, w łącznym czasie trwania przeprowadzonych spacerów kosmicznych[4].
  • Pierwsza kobieta-dowódca MSK (Ekspedycja 16).
  • Najstarsza kobieta w kosmosie, wystartowała w 2016 roku w wieku 56 lat.
39   Sandra Magnus

ur. 30 października 1964

  USA
40   Laurel B. Clark

ur. 10 marca 1961
zm. 1 lutego 2003

  USA STS-107 (16 stycznia 2003)
41   Stephanie Wilson

ur. 27 września 1966

  USA
42   Lisa Nowak

ur. 10 maja 1963

  USA STS-121 (4 lipca 2006)
43   Heidemarie Stefanyshyn-Piper

ur. 7 lutego 1963

  USA
  • Ósma kobieta, która dokonała spaceru kosmicznego (12 września 2006, 15 września 2006, 18-19 listopada 2008, 20-21 listopada 2008, 22-23 listopada 2008).
  • Pierwsza amerykańska Ukrainka w kosmosie.
44   Anousheh Ansari

ur. 12 września 1966

  Iran /   USA
  • Pierwsza turystka kosmiczna (i czwarta spośród wszystkich turystów i turystek kosmicznych).
  • Pierwsza Iranka w kosmosie.
 Sojuz TMA-8 / Sojuz TMA-9 (18 września 2006)
45   Sunita Williams

ur. 19 września 1965[5]

   USA
  • Dziewiąta kobieta, która dokonała spaceru kosmicznego – dokonała go siedmiokrotnie (16 grudnia 2006, 31 stycznia 2007, 4 i 8 lutego 2007, 30 sierpnia 2012, 5 września 2012, 1 listopada 2012).
  • Rekordzistka wśród kobiet pod względem łącznej długości trwania spacerów kosmicznych[4].
46   Joan Higginbotham

ur. 3 sierpnia 1964

  USA STS-116 (9 grudnia 2006)
47   Tracy Caldwell Dyson

ur. 14 sierpnia 1969

  USA
  • Jedenasta kobieta, która dokonała spaceru kosmicznego (7 sierpnia 2010, 11 sierpnia 2010, 16 sierpnia 2010).
  • Pierwsza astronautka urodzona po pierwszym lądowaniu człowieka na Księżycu (Apollo 11)[6].
48   Barbara Morgan

ur. 28 listopada 1951

  USA
  • Pierwsza nauczycielka w kosmosie[b] (uczestniczka amerykańskiego programu Teacher in Space (TISP), który zakładał podróż w kosmos astronauty wykwalifikowanego w edukacji, który po powrocie miał dzielić się swoim doświadczeniem z kosmosu ze swoimi uczniami w czasie regularnych lekcji).
 STS-118 (8 sierpnia 2007)
49   Yi So-yeon

ur. 2 czerwca 1978

  Republika Korei
  • Pierwsza Koreanka w kosmosie.
 Sojuz TMA-12 (8 kwietnia 2008)
50   Karen L. Nyberg

ur. 7 października 1969

  USA
51   K. Megan McArthur

ur. 30 sierpnia 1971

  USA STS-125 (11 maja 2009)
52   Nicole P. Stott

ur. 11 listopada 1962

  USA
  • Dziesiąta kobieta, która dokonała spaceru kosmicznego (1–2 września 2009).
53   Dorothy Metcalf-Lindenburger

ur. 15 maja 1975

  USA STS-131 (5 kwietnia 2010)
54   Naoko Yamazaki

ur. 27 grudnia 1970

  Japonia STS-131 (5 kwietnia 2010)
55   Shannon Walker

ur. 4 czerwca 1965

  USA Sojuz TMA-19 (15 czerwca 2010)
56   Liu Yang

ur. 6 października 1978

  Chiny
  • Pierwsza Chinka w kosmosie.
 Shenzhou 9 (16 czerwca 2012)
57 Wang Yaping

ur. 27 stycznia 1980

  Chiny Shenzhou 10 (11 czerwca 2013)
58   Jelena Sierowa

ur. 22 kwietnia 1976

  Rosja Sojuz TMA-14M (25 września 2014)
59   Samantha Cristoforetti

ur. 26 kwietnia 1977

  Włochy
  • Astronautka w ramach misji ESA.
  • Pierwsza Włoszka w kosmosie oraz pierwsza Włoszka na MSK.
  • Ekspedycja 42/43
 Sojuz TMA-15M (23 listopada 2014)
60   Kathleen Rubins

ur. 14 października 1978

  USA Sojuz MS-01 (6 lipca 2016)

Sojuz MS-17 (14 października 2020)

61   Serena M. Auñón-Chancellor

ur. 9 kwietnia 1976

  USA
  • W 2011 ukończyła szkolenie na kandydatkę na astronautkę.
 Sojuz MS-09 (6 czerwca 2018)
62   Anne McClain

ur. 7 czerwca 1979

  USA Sojuz MS-11 (3 grudnia 2018)
63 Beth Moses   USA
  • Pierwsza kobieta, która wykonała komercyjny lot kosmiczny.
 VSS Unity VF-1 (22 lutego 2019)
64   Christina Koch

ur. 2 lutego 1979

  USA
  • Członkini 21. grupy astronautów NASA: „The 8 Balls”, 2013
  • obecnie w kosmosie
  • 18 października 2019 - wraz z Jessicą Meir - odbyła pierwszy spacer kosmiczny wykonany tylko przez kobiety[8].
 Sojuz MS-12 (14 marca 2019), Sojuz MS-13 (tury: 59/60/61)
65   Jessica Meir

ur. 15 lipca 1977

  USA
  • Członkini 21. grupy astronautów NASA: „The 8 Balls”, 2013. We wrześniu 2019 roku, na pokładzie Sojuz MS-15 wyruszyła na Międzynarodową Stację Kosmiczną jako członkini Ekspedycji 61 i 62. Powrót na Ziemię odbył się wiosną 2020.[9]
  • 18 października 2019 - wraz z Christiną Koch - odbyła pierwszy spacer kosmiczny wykonany tylko przez kobiety[8].
  • Meir posiada podwójne (szwedzkie i amerykańskie) obywatelstwo, co czyni ją pierwszą kobietą (a drugą osobą w ogóle) obywatelstwa szwedzkiego w kosmosie[10].


 Sojuz MS-15 (2019-2020)
66 Sirisza Bandla

ur. 1988

  Indie Virgin Galactic Unity 22
67   Wally Funk

ur. 1 lutego 1939

  USA
  • Uczestniczka projektu Merkury 13;
  • 20 lipca 2021 - w wieku 82 lat - odbyła komercyjny lot w kosmos na pokładzie New Shepard, stała się tym samym najstarszą osobą, która odbyła lot w kosmos[12].
 New Shepard (2021)
68   Kayla Barronur. 19 września 1987   USA Członkini 22. grupy astronautów NASA: "Żółwie", 2017. SpaceX Crew-3 (2022)

Pozostałe astronautki i kandydatki na astronautkiEdytuj

# Obraz Imię i nazwisko Data urodzenia 

Data śmierci

Kraj Komentarz
1   Nicole Aunapu Mann ur. 27 czerwca 1977   USA Członkini 21. grupy astronautów NASA: „The 8 Balls”, 2013
2   Jeanette J. Epps ur. 2 listopada 1970   USA W 2011 ukończyła szkolenie na kandydatkę na astronautkę. Epps była wybrana do Ekspedycji 56 do podróży Sojuzem MS-09 na MSK w maju 2018. Jednak 16 stycznia 2018 NASA ogłosiła, że Epps została w tej misji zastąpiona przez Serenę M. Auñón-Chancellor.
3   Patricia Robertson ur. 12 marca 1963

zm. 24 maja 2001

  USA Członkini 17. grupy astronautów NASA: „Pingwiny”, 1998
4 Nadieżda Kużelnaja ur. 6 listopada 1962   Rosja Emerytowana 27 maja 2004.
5 Marianne Merchez ur. 25 listopada 1960   Belgia Opuściła oddział astronautów w 1995.
6   Yvonne Cagle ur. 24 kwietnia 1959   USA Emerytowana w 2008.
7   Christa McAuliffe ur. 2 września 1948

zm. 28 stycznia 1986

  USA Zginęła w katastrofie (przy starcie) wahadłowca Challenger (28 stycznia 1986). Misja została rozpoczęta (wahadłowiec wystartował), ale nie przekroczył linii Kármána. Załoga osiągnęła wysokość około 21 336 metrów (powyżej linii Armstronga).
8 Tatjana Kuzniecowa ur. 14 lipca 1941   ZSRR Emerytowana w 1969.
9 Żanna Jorkina ur. 6 maja 1939

zm. 25 maja 2015

  ZSRR Emerytowana w 1969.
10 Irina Sołowjowa ur. 6 września 1937   ZSRR Emerytowana w 1969.
11 Walentina Ponomariowa ur. 18 września 1933   ZSRR Emerytowana w 1969.
12   Jennifer Sidey-Gibbons ur. 3 sierpnia 1988   Kanada Członkini dwuosobowej grupy 2017 z CSA.
13   Zena Cardman ur. 26 października 1987   USA Członkini 22. grupy astronautów NASA: "Żółwie", 2017.
14   Jasmin Moghbeli ur. 24 czerwca 1983   USA Członkini 22. grupy astronautów NASA: "Żółwie", 2017.
15   Loral O'Hara ur. 3 maja 1983   USA Członkini 22. grupy astronautów NASA: "Żółwie", 2017.
16   Jessica Watkins ur. 14 maja 1988   USA Członkini 22. grupy astronautów NASA: "Żółwie", 2017.
17   Sian Proctor ur. 26 marca 1970   USA Członkini załogi Inspiration4.
18 Hayley Arceneaux ur. 9 grudnia 1991   USA Członkini załogi Inspiration4.
19   Julija Peresild ur. 5 września 1984   Rosja Aktorka. Planowany komercyjny lot kosmiczny w ramach Sojuz MS-19.
20   Anna Kikina ur. 24 sierpnia 1987   Rosja 2012 TsPK – Grupa Dodatkowa.
21 Nora Al Matrooshi ur. 1993   Zjednoczone Emiraty Arabskie Członkini Emirackiej Grupy Astronautycznej 2.
22 Johanna Maislinger ur. 1985   Austria Kandydatka na uczestniczkę komercyjnego lotu kosmicznego.
23 Yumi Matsutōya ur. 1954   Japonia Piosenkarka. Kandydatka na uczestniczkę komercyjnego lotu w ramach Sojuz MS-20.

Zobacz teżEdytuj

UwagiEdytuj

  1. ↑ Sally Ride nie zrobiła nigdy oficjalnego coming-outu. Rozwiodła się z mężem i żyła ze swoją partnerką. Swój związek utrzymywały jako sprawę prywatną i głośno stało się o nim (jak i o tym, że Ride była lesbijką) dopiero po śmierci Sally Ride.
  2. ↑ Nauczycielką była również Christa McAuliffe, lecz zginęła w katastrofie (przy starcie) wahadłowca Challenger w 1986 roku.

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Women in Space – Timeline (ang.). womenshistory.about.com, 30 czerwca 2016. [dostęp 2017-02-21].
  2. ↑ First Mother in Space, Mars Team to Be at NASA Langley Open House (ang.). NASA, 2012-09-19. [dostęp 2017-02-21].
  3. ↑ Whitson Becomes World’s Oldest Female Spacewalker, as EVA-38 Replaces Aging Space Station Batteries (ang.). W: AmericaSpace [on-line]. 2017-01-06. [dostęp 2017-02-22].
  4. ↑ a b Astronauts and Cosmonauts with EVA Experience (sorted by „EVA Time”) (ang.). W: Spacefacts [on-line]. 2017-01-13. [dostęp 2017-02-22].
  5. ↑ Sunita L. Williams (Captain, U.S. Navy) NASA Astronaut.
  6. ↑ Phil Konstantin: Astronaut Tracy Caldwell (ang.). [dostęp 2017-02-21].
  7. ↑ Privyet, Elena Serova! Space Station Welcomes Its First Russian Woman – NBC News.
  8. ↑ a b NASA Astronauts Complete All-Woman Spacewalk. [dostęp 2019-11-07].
  9. ↑ Karen Northon, NASA Announces First Flight, Record-Setting Mission, NASA, 16 kwietnia 2019 [dostęp 2019-07-09].
  10. ↑ Jessica, 40, blir första svenska kvinnan i rymden: "Det går inte att få panik i rymden", Expressen, 11 maja 2018 [dostęp 2019-11-07] (szw.).
  11. ↑ Kenneth Chang, Who were the crew members aboard the flight?, „The New York Times”, 11 lipca 2021, ISSN 0362-4331 [dostęp 2021-07-21] (ang.).
  12. ↑ Magdalena Keller, 'Nigdy nie pozwoliłam, żeby cokolwiek mnie powstrzymało". Wally Funk została najstarszą osobą, która poleciała w kosmos, www.wysokieobcasy.pl, 21 lipca 2021 [dostęp 2021-07-21].

BibliografiaEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_astronautek&oldid=68327740”