Wikipedia

Lista patriarchów Kościoła Wschodu

lista w projekcie Wikimedia

Patriarcha Kościoła Wschodu, zwany też Patriarchą Wschodu[1] lub Katolikosem-Patriarchą Wschodu – tytuł, którym posługują się zwierzchnicy Kościoła Wschodu. Historycznie był używany we wczesnych wiekach naszej ery przez chrześcijan w Persji, których wspólnotę nazywano Kościołem nestoriańskim, perskim, sasanidzkim lub wschodnisyryjskim[2]. W XVI, XVII oraz XX wieku Kościół Wschodu przeszedł szereg rozłamów, które zaowocowały pojawieniem się licznych, współzawodniczących patriarchów. Obecnie dwa główne kościoły, które wyłoniły się z owych rozłamów to Asyryjski Kościół Wschodu, wiedziony przez patriarchów z Irbilu oraz Kościół chaldejski, którego głową są patriarchowie Babilonu. Poza tymi dwoma istnieje także Starożytny Kościół Wschodu, który wyłamał się w 1964 roku. Zwierzchnicy powyższych Kościołów oficjalnie używają tytułu Patriarchy Wschodu.

SiedzibaEdytuj

Siedzibą patriarchatu była początkowo perska stolica Seleucja–Ktezyfon. W IX wieku patriarcha przeniósł się do Bagdadu po czym osiadał w innych miastach na terenie współczesnego Iraku, takich jak Tebriz czy Mosul. W wyniku podziałów w XVI i XVII wieku doszło do powstania Chaldejskiego Kościoła Katolickiego z własną hierarchią. Obydwaj patriarchowie często zmieniali siedziby, podróżując po Bliskim Wschodzie. Współcześnie siedzibą Chaldejskiego Patriarchy Babilonu jest Bagdad. W XIX wieku patriarcha nie unickiego odłamu, zwanego już Asyryjskim Kościołem Wschodu osiadł we wsi Konak na terenie obecnej Turcji. W XX wieku w wyniku licznych prześladowań i częstej migracji Asyryjczyków do krajów Zachodnich, zwłaszcza do Stanów Zjednoczoncyh, Patriarcha przeniósł się do Chicago. We wspólnotach pozostających na Bliskim Wschodzie doszło do kolejnego rozłamu i w 1968 roku obrali oni własnego patriarchę, nazywając się Starożytnym Kościołem Wschodu. Po dziś dzień siedzibą jego zwierzchnika jest Bagdad.

Rys historycznyEdytuj

 
Nurty chrześcijańskie

Patriarchat Wschodu ukształtował się w wyniku stopniowo rosnącego znaczenia przywódców grup chrześcijańskich z Seleucji- Ktezyfonu wśród współwyznawców żyjących na terenie Persji. Chrześcijaństwo przenikało na te tereny od początku swego istnienia, ale długo brakowało dobrej organizacji, biskupstw i lokalnego lidera, którego przywództwo byłoby akceptowane przez większość wspólnot. Dodatkowym utrudnieniem jest brak źródeł co zmusza do opierania się na niezbyt jasnych podaniach samych wiernych a tu pojawia się ryzyko mitologizacji początków celem dodania sobie splendoru i udowodnienia że ich kościół wywodzi się bezpośrednio od Apostołów. U samych początków ciężko jest też ustalić dokładne daty panowania, gdyż podania często znacznie się od siebie różnią. Pierwszym biskupem Seleucji- Ktezyfonu o którego konsekracji wiemy jest Papa bar Aggaj, który został wyniesiony do tej godności około roku 280 przez wizytujących miasto biskupów Akha d'abuh' z Arbeli i Hai-Beëla z Suzy[3]. Następcy Papy zaczęli używać tytułu katolikosa, rzymskiego określenia przyjętego z powodu jego użycia przez katolikosów Wszechormian[4]. Ze względu na szybko rosnącą liczbę chrześcijan w Seleucji-Ktezyfonie jak i wzrost znaczenia miasta które stało się stolicą Imperium Sasanidów, rosło także znaczenie tutejszych biskupów którzy z czasem stali się nieformalnymi przywódcami chrześcijan w Persji. Mimo prześladowań podjętych w IV wieku przez państwo za panowania Szapura II liczba chrześcijan zwiększała się. Szachowie obawiając się nielojalności chrześcijańskich poddanych w konfliktach z Cesarstwem Rzymskim, uznali w V wieku istnienie Kościoła z czasem ogłaszając biskupów Seleucji-Ktezyfonu jego zwierzchnikami, uznając ich tytuł Katolikosów. W ciągu następnych dziesięcioleci zaczęto ich określać mianem patriarchów[5].

Współcześnie istniejące kościoły które odwołują się do tradycji Kościoła Wschodu za swych historycznych przywódców uważają:

Lista biskupów Seleucji–KtezyfonuEdytuj

Lista katolikosów Seleucji–KtezyfonuEdytuj

Lista Wielkich Metropolitów Seleucji–KtezyfonuEdytuj

Odłączenie się Kościoła Wschodu od innych Kościołów po Soborze Efeskim w 431

Patriarchowie Kościoła Wschodu w Ktezyfonie (431–853)Edytuj

Przeniesienie siedziby patriarchatu do Bagdadu

Patriarchowie Kościoła Wschodu w Bagdadzie (853–1265)Edytuj

Przeniesienie siedziby patriarchatu do Tebrizu

Patriarchowie Kościoła Wschodu w Tebrizie (1265–1368)Edytuj

Przeniesienie siedziby patriarchatu do Mosulu

Patriarchowie Kościoła Wschodu w Mosulu (1368–1403)Edytuj

Przeniesienie siedziby patriarchatu do Alkuszu

Patriarchowie Kościoła Wschodu w Alkuszu (1403–1552)Edytuj

Dynastia z Alkuszu (1437 – 1804) (Patriarchat dziedziczny)

Patriarchowie Kościoła Wschodu po schizmie (1553–1830)Edytuj

Schizma w 1552 roku i powstanie dwóch linii patriarszych: Eliasza - Kościół Wschodu i Szymona - Kościół chaldejski zjednoczony z papieżem

W 1692 roku linia Szymona zerwała unię z Kościołem katolickim. W 1681 roku powstała linia Józefa z Amidy.

Patriarchowie Asyryjskiego Kościoła Wschodu i Kościoła chaldejskiego (od 1830)Edytuj

W 1830 papież Pius VIII zjednoczył linię Józefa i linię Eliasza tworząc chaldejski Patriarchat Babilonu. Z linii Szymona pochodzą patriarchowie Asyryjskiego Kościoła Wschodu.

W 1975 roku, wraz ze śmiercią Szymona XXI wygasła dziedziczna linia Szymona. Kolejnych patriarchów wybiera się w drodze elekcji. Wcześniej, w 1964 roku doszło do schizmy na łonie Kościoła i wyodrębnienia się Starożytnego Kościoła Wschodu. Spowodowane było to sprzeciwem przeciw dziedziczności tronu patriarszego i reformom kalendarza.

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Walker Willison: A history of the Christian church. Simon & Schuster, 1985, s. 172. ISBN 978-0-684-18417-3. Cytat: [...]ten Kościół, za głowę miał „katolikosa” tytułowanego „Patriarchą Wschodu”, a jego siedzibą był pierwotnie Seleucja-Ktezyfon (po roku 775 przeniosła się do Bagdadu).. (ang.).
  2. ↑ David Wilmshurst: The Ecclesiastical Organisation of the Church of the East, 1318-1913. Peeters Publishers, 2000, s. 4. ISBN 978-90-429-0876-5. (ang.).
  3. ↑ Wigram, ss. 42–44.
  4. ↑ Wigram, ss. 90–91.
  5. ↑ Wigram, s. 91.
  6. ↑ od 1610 w jedności z Kościołem katolickim, unia zerwana przez następcę
  7. ↑ od 1802 administrator, a od 1812 apostolski delegat na Patriarchat Babilonu; nigdy formalnie nie uznany za patriarchę przez Stolicę Apostolską, choć w 1804 otrzymał paliusz

BibliografiaEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_patriarchów_Kościoła_Wschodu&oldid=69035568”