Litografia

	Informacje w projektach siostrzanych
	<img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="13" height="17" class="mw-file-element" data-file-width="1024" data-file-height="1376"> Multimedia w Wikimedia Commons
	<img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/20px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="15" height="14" class="mw-file-element" data-file-width="122" data-file-height="117"> Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Litografia – technika graficzna zaliczana do druku płaskiego, gdzie rysunek przeznaczony do powielania wykonuje się na kamieniu litograficznym; także odbitki wykonane tą techniką.

Powstanie i rozwój

Technikę litograficzną wynalazł w 1798 roku Alois Senefelder (1771–1834)^[1]. W Polsce pierwszą pracownię litograficzną założono w 1818 roku. Rozwój tej techniki doprowadził do powstania druku offsetowego oraz fotolitografii i technik pochodnych (elektronolitografia, rentgenolitografia) stosowanych w elektronice do produkcji obwodów drukowanych i układów scalonych.

Opis procesu

W klasycznej litografii rysunek nanosi się zatłuszczającą kredką lub tuszem litograficznym na kamień – gładko wypolerowany lub przetarty ostrym piaskiem, co daje efekt gruboziarnistej faktury na odbitce. Po wykonaniu rysunku powierzchnia kamienia jest zakwaszana słabym roztworem kwasu azotowego i gumy arabskiej. Dzięki temu niezarysowane partie zostają uodpornione na zatłuszczenie farbą – stają się oleofobowe, a zarazem pozostają hydrofilne, czyli przyjmujące wodę. Wtedy właśnie rysunek zwilża się wodą, po czym nanosi się na niego farbę drukową, którą przyjmują tylko oleofilowe – niewytrawione, zatłuszczone wcześniej kredką lub tuszem – fragmenty. Odbitki wykonuje się przykładając zwilżony papier do kamienia stanowiącego matrycę i odbijając na prasie litograficznej, która ze względu na kruchość kamienia skonstruowana jest inaczej niż prasa używana w technikach metalowych.

W grafice artystycznej popularna jest technika zwana ossa sepia polegająca na wykonywaniu rysunku negatywowego na kamieniu.

Niektóre odmiany tej techniki, takie jak kamienioryt czy kwasoryt na kamieniu należą do druku wklęsłego^[2]. Techniką litograficzną wykonuje się też matryce na płytach aluminiowych – algrafia i na płytach cynkowych – cynkografia.

Ważniejsi twórcy

Litografię uprawiali wybitni malarze i graficy:

Przykłady

Julius Greth, Brama Wyżynna w Gdańsku
Adam Leure, Zamek w Lublinie, 1860
Mapa z encyklopedii Orgelbranda z 1902 roku, 33×24 cm
Honoré Daumier, Rue Transnonain, 1834

Zobacz też

Przypisy

↑ Witz 1970 ↓.
↑ Kama Wróbel (oprac.): Techniki druku wklęsłego. Rynek i Sztuka. [dostęp 2020-07-13]. (pol.).

Bibliografia

Krystyna Czarnocka: Półtora wieku grafiki polskiej. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1962
IgnacyI. Witz IgnacyI., Polscy malarze, polskie obrazy, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1970 .

Linki zewnętrzne

Strona internetowa kierownika Pracowni Technik Litograficznych Witolda Warzywody, profesora nadzwyczajnego Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi. witoldwarzywoda.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-16)].
Małgorzata Chustecka: Techniki druku, część II. Litografia, czyli zanim pojawił się offset. Grafmag, 2014-12-04. [dostęp 2020-07-13]. (pol.).

[CITEREFWitz1970-1] Witz 1970 ↓.

[RiS-2] Kama Wróbel (oprac.): Techniki druku wklęsłego. Rynek i Sztuka. [dostęp 2020-07-13]. (pol.).

[1]

[2]