Litopterny

	Litopterny
	; makrauchenia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Nadtyp	wtórouste
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Nadrząd	meridiungulata
Rząd	litopterny
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Litopterny (†Litopterna, nazwa oznacza proste kostki) – rząd wymarłych ssaków kopytnych z grupy Meridiungulata, u których zaszła redukcja palca. Obejmował formy trójpalczaste i jednopalczaste. Niektóre wyglądem przypominały lamy (Diadiaphorus), inne większe miały niewielkie trąby (np. Macrauchenia), inne przypominały konie (Thoatherium).

Rząd ten, znany jedynie z Ameryki Południowej i Antarktydy^[1]^[2], pojawił się w paleocenie, był we wczesnych faunach popularny i zróżnicowany, a trwał, coraz bardziej zmniejszając swą różnorodność, aż do końca plejstocenu. Wczesne formy przypominały prakopytne, litopterny mogą nawet być rozpatrywane nie jako odrębny rząd, ale jako przetrwała i znacznie wyspecjalizowana grupa tychże właśnie prakopytnych. Nie wszyscy jednak naukowcy zgadzają się, że litopterny rzeczywiście pochodziły w prostej linii od prakopytnych. Niektórzy twierdzą (ich liczba stale wzrasta), że litopterny pochodzą jednak od jakichś innych ungulatów, a nie są zbytnio spokrewnione z prakopytnymi. Proponują oni dla litopternów i ungulatów nową jednostkę systematyczną Meridiungulata.

Litopterny, podobnie jak notoungulaty i piroteria, rozwijały się na wyspowym kontynencie południowoamerykańskim w całkowitej izolacji (Ameryka Południowa po rozpadzie Gondwany nie była połączona z żadnym innym lądem) zupełnie niezależnie od zwierząt na innych ziemiach. Zajmując jednak podobne nisze ekologiczne wykształciły podobne przystosowania do nich (konwergencja). Tak więc możemy porównać je z trawożercami takimi jak konie czy wielbłądy.

Najmłodszym rodzajem litopterna była prawdopodobnie makrauchenia która, inaczej niż większość jej krewniaków, przeżyła wielką wymianę po połączeniu się Ameryk, dzięki czemu dotrwała aż do końca plejstocenu. Mogła być ostatnim przedstawicielem swej linii.

Nadrodziny i rodziny edytuj

- Rodzina: Protolipternidae – incertae sedis
Nadrodzina: Macrauchenioidea
- Rodzina: Macraucheniidae
- Rodzina: Notonychopidae
- Rodzina: Adianthidae
Nadrodzina: Proterotherrioidea
- Rodzina: Proterotheriidae

Ewolucja kopytnych edytuj

Przypisy edytuj

↑ M. Bond, M. A. Reguero, S. F. Vizcaíno i S. A. Marenssi: A new ‘South American ungulate’ (Mammalia: Litopterna) from the Eocene of the Antarctic Peninsula. W: J. E. Francis, D. Pirrie i J. A. Crame (red.): Cretaceous-tertiary high-latitude palaeoenvironments: James Ross Basin, Antarctica. The Geological Society, 2006, s. 163–176. DOI: 10.1144/GSL.SP.2006.258.01.12.
↑ Javier N. Gelfo, Thomas Mörs, Malena Lorente, Guillermo M. López i Marcelo Reguero. The oldest mammals from Antarctica, early Eocene of the La Meseta Formation, Seymour Island. „Palaeontology”. 58 (1), s. 101–110, 2015. DOI: 10.1111/pala.12121. (ang.).

Bibliografia edytuj

McKenna, M. C, and S. K. Bell. 1997. Classification of Mammals Above the Species Level. Columbia University Press, New York, 631 pp.

Linki zewnętrzne edytuj

An artist's rendition of a Macrauchenia, a representative genus of the Litopterna. Retrieved from the Red Académica Uruguaya megafauna page.

[GSL-1] M. Bond, M. A. Reguero, S. F. Vizcaíno i S. A. Marenssi: A new ‘South American ungulate’ (Mammalia: Litopterna) from the Eocene of the Antarctic Peninsula. W: J. E. Francis, D. Pirrie i J. A. Crame (red.): Cretaceous-tertiary high-latitude palaeoenvironments: James Ross Basin, Antarctica. The Geological Society, 2006, s. 163–176. DOI: 10.1144/GSL.SP.2006.258.01.12.

[Palaeontology-2] Javier N. Gelfo, Thomas Mörs, Malena Lorente, Guillermo M. López i Marcelo Reguero. The oldest mammals from Antarctica, early Eocene of the La Meseta Formation, Seymour Island. „Palaeontology”. 58 (1), s. 101–110, 2015. DOI: 10.1111/pala.12121. (ang.).

[1]

[2]