Lockheed SR-71 Blackbird
Ten artykuł od 2017-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Lockheed SR-71 Blackbird – samolot dalekiego zwiadu strategicznego, najszybszy samolot kiedykolwiek wprowadzony do służby operacyjnej w siłach powietrznych. Zaprojektowany na przełomie lat 50. i 60. XX wieku na zamówienie CIA, eksploatowany przez CIA, NASA oraz USAF. Dwusilnikowy odrzutowy średniopłat w układzie delta, osiągający prędkość Mach 3,5 oraz pułap 26 000 metrów[1], dzięki temu był nieosiągalny dla ówczesnych systemów obronnych. SR-71 był samolotem nieuzbrojonym, dwumiejscowym, w drugiej kabinie za pilotem znajdował się operator RSO, czyli operator elektronicznej aparatury zwiadowczej (ang. reconnaissance systems officer). Jej zasięg pozwalał na głęboką penetrację terenu przeciwnika bez konieczności przekraczania granic i naruszania obszaru powietrznego wroga.
| ||
![]() SR-71B nad górami Sierra Nevada, 1994 r. | ||
Dane podstawowe | ||
Państwo | ![]() | |
Producent | Lockheed | |
Typ | Samolot rozpoznawczo-patrolowy | |
Załoga | 2 | |
Historia | ||
Data oblotu | 22 grudnia 1964 | |
Lata produkcji | 1963–1969 | |
Wycofanie ze służby | 1998 1999 (NASA) | |
Egzemplarze | 32 | |
Liczba wypadków • w tym katastrof |
12 | |
Dane techniczne | ||
Napęd | 2 silniki strumieniowo-odrzutowe Pratt-Whitney JT11D-20B (J58) | |
Ciąg | 2 × 145 kN | |
Wymiary | ||
Rozpiętość | 16,94 m | |
Długość | 32,74 m | |
Wysokość | 5,64 m | |
Powierzchnia nośna | 167,3 m² | |
Masa | ||
Własna | 27 216 kg | |
Startowa | 77 100 kg | |
Paliwa | 36 415 kg | |
Zapas paliwa | 46 000 l | |
Osiągi | ||
Prędkość maks. | 3,56 Ma (3529,56 km/h)[potrzebny przypis] (max CIT +427C) | |
Prędkość przelotowa | 3,2 macha | |
Prędkość minimalna | 280 km/h | |
Prędkość wznoszenia | 60 m/s | |
Pułap | 24 000[1] – 36 500 m | |
Pułap praktyczny | 25 000 m | |
Zasięg | max. 5150 km bez tankowania w powietrzu | |
Długotrwałość lotu | 1,5 h | |
Dane operacyjne | ||
Liczba miejsc | ||
2 | ||
Użytkownicy | ||
USAF / w końcowym okresie NASA | ||
Rzuty | ||
![]() |
Historia rozwoju konstrukcjiEdytuj
Pierwsze prace podjęto w połowie lat pięćdziesiątych w tajnym ośrodku konstrukcyjnym firmy Lockheed – ADP (Advanced Development Projects – Ośrodek Zaawansowanych Projektów Rozwojowych) w Burbank k. Los Angeles, zwanym Skunk Works, pod kierownictwem Clarence’a „Kelly’ego” L. Johnsona. Pierwszy lot prototypu Blackbirda o nazwie A-12 odbył się 24 kwietnia 1962 roku w tajnej bazie USAF Strefa 51 nad jeziorem Groom Lake w Nevadzie. Zbudowano w sumie 15 egzemplarzy z czego 12 było maszynami jednomiejscowymi, a jeden był dwumiejscową wersją treningową A-12B. Dwa ostatnie A-12 przerobiono na dwumiejscowe maszyny M-21 przenoszące bezpilotowy pojazd rozpoznawczy D-21. 22 grudnia 1964 z bazy AF Plant 42 w Palmdale wystartował pierwszy egzemplarz samolotu SR-71A Blackbird. W styczniu 1966 roku, do USAF trafił pierwszy samolot szkoleniowy SR-71B, a jego ostateczna wersja SR-71A zaczęła zastępować samoloty A-12 rok później. 5 czerwca 1968 doszło do katastrofy A-12. Jeszcze w tym samym roku, ostatni egzemplarz A-12 został wycofany ze służby.
We wczesnej wersji myśliwskiej YF-12A zamontowano trzy rakietowe pociski zdalnie sterowane; pozostałe wersje samolotu pozostały nieuzbrojone. Wersja ta nie weszła do produkcji i uzbrojenia.
Zbudowano ogółem 32 egzemplarze SR-71. Ze względu na bardzo wysokie koszty utrzymania samolotu i niezbędnej do jego eksploatacji infrastruktury został wycofany z linii pod koniec lat osiemdziesiątych dwudziestego stulecia. Teraz ich rolę przejęły satelity rozpoznawcze. Trzy sztuki zostały przekazane NASA. Ostatni lot samolotu tego typu odbył się 9 października 1999.
Kilka egzemplarzy jest w muzeach: jeden w Nowym Jorku na pokładzie zacumowanego lotniskowca w Intrepid Sea-Air-Space Museum, jeden egzemplarz w muzeum lotnictwa USA w Waszyngtonie, jeden egzemplarz w March Field Air Museum w Kalifornii i kolejny w Evergreen Aviation Museum w McMinnville w Oregonie, niedaleko Portland, oraz w Pima Air and Space Museum w Tucson, jeden egzemplarz znajduje się w Wielkiej Brytanii, w USAF Hall w muzeum RAF-u w Duxfordzie. Jeden znajduje się w muzeum w Huntsville w Alabamie, jeden egzemplarz znajduje się w Air Force Flight Test Museum w Edwards, Kalifornia.
Blackbirdy w liniiEdytuj
Pierwsza wersja Blackbirda A-12 przez cały czas użytkowania przez CIA pozostała w tajemnicy i stacjonowała w bazie Groom Lake. Loty operacyjne pod koniec lat 60. odbywały się z bazy Kadena na Okinawie. Wersja myśliwska YF-12A rozpoczęła loty w bazie Groom Lake. Po oficjalnym ogłoszeniu przez Prezydenta Lyndona Johnsona istnienia programu Blackbird samoloty YF-12A przebazowano do Edwards AFB w Kalifornii. Ostatnia wersja Blackbirda SR-71 po wcieleniu do służby stacjonowała w bazie Beale AFB niedaleko Sacramento w Kalifornii. Czasowo odbywała również loty z bazy Griffiss koło Nowego Jorku, w Japonii z bazy Kadena na Okinawie. W Europie stacjonowały w bazie RAF Mildenhall w Wielkiej Brytanii. Po nalocie amerykańskiego lotnictwa na Trypolis w 1986 Blackbird startujący z Wielkiej Brytanii dokonał rekonesansu nad północną Libią. Gdy w drodze powrotnej mimo braku zgody Francji na przelot nad jej terytorium samolot wleciał w obszar powietrzny Francji, francuskie myśliwce Mirage nie były w stanie go przechwycić i zmusić do lądowania.
Następcy SR-71Edytuj
Rolę zwiadowczą SR-71 przejęły nowoczesne satelity rozpoznawcze, satelity wywiadowcze i drony. Maszyny te pozwalają bez ryzyka załogi przeprowadzać dalekie misje oraz są o wiele tańsze w eksploatacji. Prawdopodobnie Pentagon przeprowadzał tajne testy z załogowym samolotem mogącym w przyszłości zastąpić SR-71. Media, na podstawie nielicznych przecieków, nazwały ten samolot „SR-91 Aurora”. Taka nazwa programu figurowała bowiem w budżecie Pentagonu jednak nie jest pewne czy kryptonim ten rzeczywiście dotyczył prac nad tajnym samolotem. Jednak dość kosztowną pozycję z budżetu skojarzono z relacjami o nocnych lotach niezwykłych samolotów i przeciekami na temat prac nad nowym superszybkim samolotem. Obecnie nadal nie wiadomo jak zaawansowane były te prace i czy „Aurora” została wdrożona do szerszej produkcji.
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Lockheed SR-71A (ang.). National Museum of the US Air Force. [dostęp 2017-04-28].
Linki zewnętrzneEdytuj
- Lockheed SR-71 Blackbird (ang.)
- NASA Dryden SR-71 Blackbird Movie Collection (ang.)
- The Online Blackbird Museum (ang.)