Lockheed SR-71 Blackbird
 |
Ten artykuł od 2017-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Lockheed SR-71 Blackbird – samolot dalekiego zwiadu strategicznego, najszybszy samolot kiedykolwiek wprowadzony do służby operacyjnej w siłach powietrznych. Zaprojektowany na przełomie lat 50. i 60. XX wieku na zamówienie CIA, eksploatowany przez CIA, NASA oraz USAF. Dwusilnikowy odrzutowy średniopłat w układzie delta, osiągający prędkość Mach 3,5 oraz pułap 26 000 metrów[2], dzięki temu był nieosiągalny dla ówczesnych systemów obronnych. SR-71 był samolotem nieuzbrojonym, dwumiejscowym, w drugiej kabinie za pilotem znajdował się operator RSO, czyli operator elektronicznej aparatury zwiadowczej (ang. reconnaissance systems officer). Jej zasięg pozwalał na głęboką penetrację terenu przeciwnika bez konieczności przekraczania granic i naruszania obszaru powietrznego wroga.
| ||
 SR-71B nad górami Sierra Nevada, 1994 r. | ||
| Dane podstawowe | ||
| Państwo |  Stany Zjednoczone
| |
| Producent | Lockheed | |
| Typ | Samolot rozpoznawczo-patrolowy | |
| Załoga | 2 | |
| Historia | ||
| Data oblotu | 22 grudnia 1964 | |
| Lata produkcji | 1963–1969 | |
| Wycofanie ze służby | 1998 1999 (NASA) | |
| Liczba egzemplarzy | 32 | |
| Liczba wypadków • w tym katastrof |
12 | |
| Dane techniczne | ||
| Napęd | 2 silniki strumieniowo-odrzutowe Pratt-Whitney JT11D-20B (J58) | |
| Ciąg | 2 × 145 kN | |
| Wymiary | ||
| Rozpiętość | 16,94 m | |
| Długość | 32,74 m | |
| Wysokość | 5,64 m | |
| Powierzchnia nośna | 167,3 m² | |
| Masa | ||
| Własna | 27 216 kg | |
| Startowa | 77 100 kg | |
| Paliwa | 36 415 kg | |
| Zapas paliwa | 46 000 l | |
| Osiągi | ||
| Prędkość maks. | >3,3 Ma (>4000 km/h)[1] | |
| Prędkość przelotowa | 3,2 Ma[1] | |
| Prędkość minimalna | 280 km/h | |
| Prędkość wznoszenia | 60 m/s | |
| Pułap | 24 000[2] – 36 500 m | |
| Pułap praktyczny | 25 000 m | |
| Zasięg | max. 5150 km bez tankowania w powietrzu | |
| Długotrwałość lotu | 1,5 h | |
| Dane operacyjne | ||
| Liczba miejsc | ||
| 2 | ||
| Użytkownicy | ||
| USAF / w końcowym okresie NASA | ||
| Rzuty | ||
| ||
Historia rozwoju konstrukcjiEdytuj
Pierwsze prace podjęto w połowie lat pięćdziesiątych w tajnym ośrodku konstrukcyjnym firmy Lockheed – ADP (Advanced Development Projects – Ośrodek Zaawansowanych Projektów Rozwojowych) w Burbank k. Los Angeles, zwanym Skunk Works, pod kierownictwem Clarence’a „Kelly’ego” L. Johnsona. Pierwszy lot prototypu Blackbirda o nazwie A-12 odbył się 24 kwietnia 1962 roku w tajnej bazie USAF Strefa 51 nad jeziorem Groom Lake w Nevadzie. Zbudowano w sumie 15 egzemplarzy z czego 12 było maszynami jednomiejscowymi, a jeden był dwumiejscową wersją treningową A-12B. Dwa ostatnie A-12 przerobiono na dwumiejscowe maszyny M-21 przenoszące bezpilotowy pojazd rozpoznawczy D-21. 22 grudnia 1964 z bazy AF Plant 42 w Palmdale wystartował pierwszy egzemplarz samolotu SR-71A Blackbird. W styczniu 1966 roku, do USAF trafił pierwszy samolot szkoleniowy SR-71B, a jego ostateczna wersja SR-71A zaczęła zastępować samoloty A-12 rok później. 5 czerwca 1968 doszło do katastrofy A-12. Jeszcze w tym samym roku, ostatni egzemplarz A-12 został wycofany ze służby.
We wczesnej wersji myśliwskiej YF-12A zamontowano trzy rakietowe pociski zdalnie sterowane; pozostałe wersje samolotu pozostały nieuzbrojone. Wersja ta nie weszła do produkcji i uzbrojenia.
Zbudowano ogółem 32 egzemplarze SR-71. Ze względu na bardzo wysokie koszty utrzymania samolotu i niezbędnej do jego eksploatacji infrastruktury został wycofany z linii pod koniec lat osiemdziesiątych dwudziestego stulecia. Teraz ich rolę przejęły satelity rozpoznawcze. Trzy sztuki zostały przekazane NASA. Ostatni lot samolotu tego typu odbył się 9 października 1999.
Kilka egzemplarzy jest w muzeach: jeden w Nowym Jorku na pokładzie zacumowanego lotniskowca w Intrepid Sea-Air-Space Museum, jeden egzemplarz w muzeum lotnictwa USA w Waszyngtonie, jeden egzemplarz w March Field Air Museum w Kalifornii i kolejny w Evergreen Aviation Museum w McMinnville w Oregonie, niedaleko Portland, oraz w Pima Air and Space Museum w Tucson, jeden egzemplarz znajduje się w Wielkiej Brytanii, w USAF Hall w muzeum RAF-u w Duxfordzie. Jeden znajduje się w muzeum w Huntsville w Alabamie, jeden egzemplarz znajduje się w Air Force Flight Test Museum w Edwards, Kalifornia.
Blackbirdy w liniiEdytuj
Pierwsza wersja Blackbirda A-12 przez cały czas użytkowania przez CIA pozostała w tajemnicy i stacjonowała w bazie Groom Lake. Loty operacyjne pod koniec lat 60. odbywały się z bazy Kadena na Okinawie. Wersja myśliwska YF-12A rozpoczęła loty w bazie Groom Lake. Po oficjalnym ogłoszeniu przez Prezydenta Lyndona Johnsona istnienia programu Blackbird samoloty YF-12A przebazowano do Edwards AFB w Kalifornii. Ostatnia wersja Blackbirda SR-71 po wcieleniu do służby stacjonowała w bazie Beale AFB niedaleko Sacramento w Kalifornii. Czasowo odbywała również loty z bazy Griffiss koło Nowego Jorku, w Japonii z bazy Kadena na Okinawie. W Europie stacjonowały w bazie RAF Mildenhall w Wielkiej Brytanii. Po nalocie amerykańskiego lotnictwa na Trypolis w 1986 Blackbird startujący z Wielkiej Brytanii dokonał rekonesansu nad północną Libią. Gdy w drodze powrotnej mimo braku zgody Francji na przelot nad jej terytorium samolot wleciał w obszar powietrzny Francji, francuskie myśliwce Mirage nie były w stanie go przechwycić i zmusić do lądowania.
Następcy SR-71Edytuj
Rolę zwiadowczą SR-71 przejęły nowoczesne satelity rozpoznawcze, satelity wywiadowcze i drony. Maszyny te pozwalają bez ryzyka załogi przeprowadzać dalekie misje oraz są o wiele tańsze w eksploatacji. Prawdopodobnie Pentagon przeprowadzał tajne testy z załogowym samolotem mogącym w przyszłości zastąpić SR-71. Media, na podstawie nielicznych przecieków, nazwały ten samolot „SR-91 Aurora”. Taka nazwa programu figurowała bowiem w budżecie Pentagonu jednak nie jest pewne czy kryptonim ten rzeczywiście dotyczył prac nad tajnym samolotem. Jednak dość kosztowną pozycję z budżetu skojarzono z relacjami o nocnych lotach niezwykłych samolotów i przeciekami na temat prac nad nowym superszybkim samolotem. Obecnie nadal nie wiadomo jak zaawansowane były te prace i czy „Aurora” została wdrożona do szerszej produkcji.
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b SR-71 Online - SR-71 Blackbird, www.sr-71.org [dostęp 2021-05-06].
- ↑ a b Lockheed SR-71A, National Museum of the US Air Force [dostęp 2021-05-06] (ang.).
Linki zewnętrzneEdytuj
- NASA Dryden SR-71 Blackbird Movie Collection, NASA [zarchiwizowane z adresu 2008-09-16] (ang.).
- The Online Blackbird Museum, www.habu.org [dostęp 2021-05-06] (ang.).