Wikipedia

Siły Powietrzne

Rodzaj Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej przeznaczony do działań powietrznych
(Przekierowano z Lotnictwo Polskie)

Siły Powietrzne (SP) – jeden z pięciu rodzajów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, obok Wojsk Lądowych, Marynarki Wojennej, Wojsk Specjalnych i Wojsk Obrony Terytorialnej. Ich głównymi zadaniami są prowadzenie operacji mających na celu uzyskanie przewagi w powietrzu i wspieranie oddziałów innych rodzajów Sił Zbrojnych. Składają się z Wojsk Lotniczych, Wojsk Obrony Przeciwlotniczej i Wojsk Radiotechnicznych.

Siły Powietrzne
Godło
Orzeł Sił Powietrznych
Państwo

 Polska

Siły zbrojne

Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej

Nazwa skrócona

SP

Data utworzenia

listopad 1918

Znak rozpoznawczy

Proporzec

Liczebność

17 182 (02.2022)[1]

Najwyższe dowództwa
Wojskowe

Inspektorat Sił Powietrznych (podległy Dowództwu Generalnemu RSZ), Centrum Operacji Powietrznych – Dowództwo Komponentu Powietrznego (podległe Dowództwu Operacyjnemu RSZ), Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych

Multimedia w Wikimedia Commons

Prekursorem Sił Powietrznych było lotnictwo Błękitnej Armii podczas I wojny światowej. Do 1 lipca 2004 roku Siły Powietrzne nosiły nazwę Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej (WLOP), które z kolei utworzono 1 lipca 1990 roku przez połączenie dwóch rodzajów sił zbrojnych: Wojsk Lotniczych i Wojsk Obrony Powietrznej Kraju.

Historia edytuj

Lotnictwo II Rzeczypospolitej edytuj

Osobny artykuł: Lotnictwo wojskowe II RP.

1918–1922 edytuj

Osobny artykuł: Formowanie lotnictwa wojskowego II RP.
 
Nieuport Macchi M 9 w polskiej służbie 1920.
 
Albatrosy D.III (Oef) 7. „Kościuszkowskiej” Eskadry Myśliwskiej, z widocznym godłem eskadry
 
Breguet 14A2 39. Eskadry Breguetów 16. eskadry wywiadowczej w Kijowie, 1920

Historia Sił Powietrznych zaczyna się z końcem I wojny światowej. W 1918 roku funkcjonowało kilka polskich eskadr stworzonych w innych państwach. W Rosji istniała eskadra przy oddziałach generała Józefa Dowbor-Muśnickiego, rozformowana w maju 1918 roku. We Francji pięć eskadr lotniczych powstało przy armii generała Józefa Hallera. Znalazły się w Polsce wraz z wyposażeniem w 1919 roku.

Siły Powietrzne zaczęto tworzyć w listopadzie 1918 roku. Początkowo opierały się na maszynach zdobycznych lub pozostawionych przez armie zaborców (niemiecką lub austriacką). Najwięcej sprzętu zdobyli powstańcy wielkopolscy w bitwie o Ławicę, rozegranej 6 stycznia 1919 roku, w której zdobyto kilkaset rozmontowanych i zakonserwowanych samolotów bojowych i balonów obserwacyjnych. Zdobyty sprzęt miał wartość 200 milionów marek niemieckich i stanowił największy łup wojenny w dziejach polskiego oręża. Na zdobytych samolotach LVG 9 stycznia 1919 roku poznańska eskadra zbombardowała 25-kilogramowymi bombami lotnisko we Frankfurcie nad Odrą, wykonując bombardowanie 6 samolotami, zrzucając łącznie 900 kg bomb[2]. Na sprzęcie zdobytym na Ławicy walczono później o Lwów podczas walk polsko-ukraińskich oraz podczas wojny polsko-bolszewickiej 1919–1920. Od 1919 roku kupowano samoloty za granicą. W wyniku tego w 1920 roku Siły Powietrzne posiadały mieszankę samolotów brytyjskich, francuskich, niemieckich, austriackich i włoskich z okresu I wojny światowej. Głównie były to:

1923–1932 edytuj

W 1925 roku utworzono Oficerską Szkołę Lotnictwa w Grudziądzu, w 1927 przeniesioną do Dęblina.

Po wojnie z ZSRR przestarzałe samoloty wycofywano, a ich miejsce zajęły nowe, zakupione głównie we Francji. W latach 1924–1926 podstawowym myśliwcem został SPAD 61C1 (280 sztuk), lekkimi bombowcami kolejno: Potez XV (245 sztuk), Breguet XIX (250 sztuk) i Potez XXV (316 szuk), który był produkowany w Polsce na licencji. Cięższe bombowce to Farman F-68BN4 Goliath, a później Fokker F.VIIB/3m, również produkowany w Polsce. Później, na licencji czeskiej, wyprodukowano 50 samolotów Avia BH-33 pod nazwą PWS-A. Lotnictwo morskie do połowy lat trzydziestych używało francuskich łodzi latających, głównie Schreck FBA-17H, LeO H.13, LeO H.135B3 i Latham 43. Od początku lat trzydziestych lotnictwo polskie zaczęto wyposażać w samoloty polskiej konstrukcji, produkowane w Polsce. Pierwszym myśliwcem polskiej konstrukcji był następca PWS-A, samolot PWS-10, którego 80 egzemplarzy używano od 1932 roku.

1933–1938 edytuj

Galeria
 
PZL.37 Łoś
 
PZL.23 Karaś
 
RWD-14 Czapla

W 1933 roku do służby weszły myśliwce PZL P.7a, wyprodukowane w liczbie około 150 sztuk, a następnie około 50 egzemplarzy PZL P.11a. W latach 1935–1936 jednostki wyposażono w myśliwce PZL P.11c (około 150 sztuk). Niestety, nowoczesne w 1935 roku samoloty cztery lata później były już przestarzałe. Rozwinięcie tych konstrukcji w postaci PZL P.24 było kierowane wyłącznie na eksport. Jedynie PZL.23 Karaś (166 sztuk) i PZL.37 Łoś (36 sztuk) względnie odpowiadały standardom ówczesnej broni. Prototyp PZL.50 Jastrząb nie doczekał się produkcji seryjnej. Podobny los spotkał ciężkie myśliwce PZL.38 Wilk i PZL.48 Lampart.

Do 1939 roku lotnictwo zorganizowane było w 6 pułków:

1939 edytuj

Osobny artykuł: Polskie lotnictwo wojskowe 1939.
 
Pomnik Lotników Polskich poległych w czasie II wojny światowej, Northolt Wielka Brytania

24 sierpnia 1939 roku pułki lotnicze zlikwidowano. Eskadry przydzielono do poszczególnych armii oraz brygad. Według danych z 1 września 1939 roku ogólna liczba samolotów wojskowych lotnictwa polskiego wynosiła 745, z czego w oddziałach bojowych 400 maszyn. Pozostałe 345 stanowiło sprzęt rezerwowy.

Skład lotnictwa bojowego:

Z wyjątkiem Łosi sprzęt ten ustępował pod każdym względem samolotom niemieckiej Luftwaffe, a eskadry łącznikowe były niemal bezbronne.

Mimo prawie ośmiokrotnej przewagi liczebnej nieprzyjaciela, w walkach powietrznych poniósł on poważne straty. Już 1 września brygada pościgowa zestrzeliła w rejonie Warszawy 14 samolotów niemieckich, a nazajutrz piloci 142. eskadry (4. pułk lotniczy) w rejonie Chełmży – 7. Ogółem w okresie od 1 do 17 września polscy piloci zestrzelili na pewno 126 samolotów niemieckich, prawdopodobnie jeszcze 10 i uszkodzili 14. Ponadto polskie załogi bombowe zestrzeliły 11 maszyn, a artyleria przeciwlotnicza – kolejne kilkadziesiąt.

Według archiwalnych źródeł niemieckich Luftwaffe straciła bezpowrotnie w kampanii polskiej około 247 samolotów, w tym 91 w wypadkach lotniczych, a niemal tyleż zostało uszkodzonych.

Lotnictwo polskie straciło około 70% sprzętu i wielu lotników. 17 września do Rumunii przeleciały 43 samoloty P.7 i P.11 oraz część Łosi. Pomiędzy 17 a 20 września większość lotników polskich przekroczyła granicę rumuńską i węgierską.

Plany na rozbudowę do roku 1942 edytuj

Wobec pogarszającej się sytuacji politycznej przed wybuchem wojny, władze polskie postanowiły rozbudować lotnictwo i wprowadzić na wyposażenie nowe typy samolotów krajowej, jak i również zagranicznej produkcji.

 
Prototyp samolotu obserwacyjnego LWS-3 Mewa. Przy wybuchu wojny w 1939 r. ponad 20 samolotów tego typu było w końcowej fazie produkcji, które jednak nie dotarły do jednostek.

Na wiosnę 1940 roku przewidziany był stan sił powietrznych[3]:

  • Eskadry obserwacyjne (razem ok. 250 samolotów)
  • Eskadry rozpoznawcze (razem ok. 290 samolotów)
 
160 sztuk francuskiego samolotu myśliwskiego MS.406 (tutaj w barwach lotnictwa Francji) miało wejść na wyposażenie lotnictwa polskiego (pierwsze już w roku 1939), jednak wybuch wojny przeszkodził w ich dostarczeniu do Polski.
 
CANT Z.506 (tutaj w barwach lotnictwa włoskiego)--w 1938 r. Polska zamówiła we Włoszech 6 sztuk tego wodnosamolotu, jednak tylko jeden dotarł do Polski przed wybuchem wojny.
  • Eskadry morskie (razem ok. 40 samolotów)
    • 3 eskadry różnych typów (w tym 6 włoskich wodnosamolotów CANT Z-506)

Razem więc: 30 eskadr pościgowo-myśliwskich, 18 eskadr bombowych, 14 eskadr liniowych/rozpoznawczych, 18 eskadr obserwacyjnych/towarzyszących, 3 eskadry morskie.

Na rok 1942 zatem przewidziano poniższą organizację sił powietrznych (uchwaloną przez KSUS / Komitet do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu):

  • Lotnictwo Armijne
    • 2 eskadry liniowe
    • 2 eskadry myśliwskie
    • 2 eskadry współpracy
    • 1 pluton łącznikowy
  • Lotnictwo Naczelnego Wodza (rezerwa współpracy)
    • 4 eskadry liniowe
    • 5 eskadr myśliwskich
    • 8 eskadr towarzyszących
    • mobilizowane plutony łącznikowe
  • Lotnictwo Samodzielne Naczelnego Wodza
    • 21 eskadr bombowych
    • 10 eskadr pościgowych
    • 14 eskadr liniowych
    • 15 eskadr myśliwskich
    • 18 eskadr towarzyszących

Razem więc: 32 eskadry pościgowo-myśliwskie, 21 eskadr bombowych, 20 eskadr liniowych/rozpoznawczych, 28 eskadr obserwacyjnych/towarzyszących, 1 pluton łącznikowy.

Polskie Siły Powietrzne na Zachodzie edytuj

Osobny artykuł: Polskie Siły Powietrzne na obczyźnie.

1940 (Francja) edytuj

Osobny artykuł: Polskie Siły Powietrzne we Francji.

Po upadku Polski zaczęto tworzyć nowe jednostki we Francji. Jedyną jednostką sformowaną przed atakiem Niemiec na Francję był dywizjon 1/145, wyposażony w myśliwce Caudron CR.714 (przerobione na wojskowe samoloty sportowe, była to jedyna jednostka używająca tych maszyn). Polskich pilotów przydzielano do dywizjonów francuskich i tak zwanych kluczy kominowych. Latali na wielu typach maszyn, jednak najwięcej z nich na myśliwcach Morane-Saulnier MS.406.

1940–1947 (Wielka Brytania) edytuj

Osobny artykuł: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii.

Lotnictwo ludowego Wojska Polskiego edytuj

Osobny artykuł: Lotnictwo ludowego Wojska Polskiego.

Początki lotnictwa ludowego Wojska Polskiego sięgają 7 lipca 1943 roku, kiedy to dowódca 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki pułkownik dyplomowany Zygmunt Berling wydał rozkaz dzienny nr 43 o sformowaniu między innymi 1 Samodzielnej myśliwskiej eskadry lotniczej. Na miejsce formowania wybrano lotnisko Grigoriewskoje położone w obwodzie riazańskim na terytorium ZSRR.

20 sierpnia 1943 roku eskadrę rozwinięto do rozmiarów pułku, któremu nadano nazwę: 1 pułk lotnictwa myśliwskiego „Warszawa”.

1 kwietnia 1944 roku przystąpiono do formowania 2 pułku nocnych bombowców „Kraków”. 31 października zorganizowano Dowództwo Lotnictwa Frontu Wojska Polskiego. Wymieniony organ dowodzenia, z gen. Fiodorem Połyninem na czele, powstał w wyniku przemianowania radzieckiego dowództwa 6 Armii Lotniczej.

Po zakończeniu wojny (10 maja 1945 roku), polskie lotnictwo wojskowe przebazowano z terenu Niemiec do stałych miejsc postoju w kraju. Dysponowało wówczas następującymi jednostkami:

Jednostki samodzielne

  • 12 pułk lotnictwa sanitarnego
  • 13 pułk lotnictwa transportowego
  • 14 Samodzielny pułk korekcji i zwiadu
  • 15 Samodzielny pułk lotniczy
  • 17 pułk lotnictwa łącznikowego
  • 3 Samodzielna eskadra lotnictwa łącznikowego
  • 4 Samodzielna eskadra lotnictwa łącznikowego
  • 5 Samodzielna eskadra lotnictwa łącznikowego
  • 6 Samodzielna eskadra lotnictwa łącznikowego
  • 103 Samodzielna eskadra lotnictwa łącznikowego

Pod koniec 1945 roku na stanie sił powietrznych znajdowały się 643 samoloty (152 Jak-9 wszystkich wersji, 177 Ił-2 wszystkich wersji, 121 Pe-2 wszystkich wersji, 36 UT-2, 138 Po-2, 11 C-47, 4 Li-2, 2 Szcze-2, 1 P-39, 1 Bf 108).

Po wojnie nadal rozwijano polskie lotnictwo. Z ZSRR dostarczono bombowce Pe-2 i Tu-2 (w 1950 roku) oraz bombowce treningowe USB-1 i USB-2. W 1949 roku do służby wprowadzono przebudowane na bombowce treningowe samoloty transportowe Li-2sb. W 1950 roku przeszkolono pierwszych pilotów na samolotach odrzutowych (Jak-17)[4]; do uzbrojenia weszły transportowce Ił-12 oraz samoloty treningowe Jak-18 i treningowe bombowce UTB-2. W 1951 roku pojawiły się pierwsze odrzutowce – Jak-23 i MiG-15 (również w wersji dwumiejscowej UTIMiG-15), a w 1961 roku następca MiG-a-15 – MiG-17.

Poza dostawami z ZSRR Polska podjęła również produkcję licencyjną: MiG-ów-15 (jako Lim-1, w 1952 roku) i MiG-ów-15bis (jako Lim-2, od 1957 roku). W 1955 roku rozpoczęto produkcję MiG-ów-17 (jako Lim-5). W 1964 roku powstało krajowe rozwinięcie tego samolotu – szturmowy Lim-6bis.

 
SM-1
 
Mi-2
 
An-2
 
Jak-11
 
Jak-12
 
Ił-28
 
Ił-14
 
An-26
 
MiG-15
 
Lim-5
 
MiG-21
 
MiG-23
 
TS-8 Bies
 
TS-11 Iskra
 
PZL M96 Iryda
 
Su-20
 
F-16
 
Wspólny przelot samolotów bojowych wszystkich trzech typów użytkowanych przez Siły Powietrzne. Od czoła formacji: F-16, MiG-29, Su-22.
 
CASA C-295
 
PZL W-3 Sokół
 
Jeden z dwóch rządowych Embraerów 175 czarterowanych od LOT-u od 2010 roku
 
Bell 412HP

Jedyny odrzutowy bombowiec, Ił-28, wszedł do służby w 1952 roku. Siedem lat później Polska otrzymała niewielką liczbę samolotów MiG-19, a w 1963 roku podstawowym samolotem myśliwskim stał się MiG-21. W 1979 roku do służby trafiła mała liczba samolotów MiG-23, a w roku 1989 – MiG-29.

Od 1949 roku podstawowym samolotem szturmowym był Ił-10 (od 1951 roku również wersja treningowa UIł-10). Począwszy od roku 1965 lotnictwo szturmowe zaczęło używać odrzutowców, początkowo Su-7, następnie Su-20 (1974) i Su-22 (1984).

Jedyny odrzutowy samolot szkolny, PZL TS-11 Iskra, zastąpił tłokowe Junak-2 (w służbie od 1952 roku), Junak-3 (1954) i TS-8 Bies (1958). Następca Iskry, PZL I-22 Iryda, przez pewien czas znajdował się w małej liczbie w wyposażeniu Wojsk Lotniczych, lecz ciągłe problemy sprawiły, że wszystkie Irydy wróciły do fabryki w celu dokonania modyfikacji i obecnie nie znajdują się w wyposażeniu wojska.

Od 1951 roku funkcję samolotu wielozadaniowego spełniał Jak-12, w 1955 roku dołączył do niego An-2, a później również Wilga-35P.

Samoloty transportowe i pasażerskie to kolejno: Ił-14 (od 1955 roku), Ił-18 (1961), An-12B (1966), An-26 (1972), Jak-40 (1973) i Tu-154.

W okresie powojennym polskie lotnictwo zostało również wyposażone w śmigłowce: wielozadaniowy SM-1 (licencja Mi-1) od 1956 roku, wielozadaniowy Mi-4 od 1958 roku, wielozadaniowy SM-2 od 1960 roku, Mi-2 i Mi-8 (później również Mi-17) od 1968 roku, a także szturmowy Mi-24 od 1976 roku. W użyciu znalazły się również amfibijny Mi-14 i ciężki transportowy Mi-6.

W 1954 Wojska Lotnicze połączono z Wojskami Obrony Powietrznej Kraju, tworząc Wojska Lotnicze i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju. Nowa formacja skupiała zarówno jednostki lotnicze, jak i przeciwlotnicze. W 1962 rozdzielono je ponownie na Wojska Lotnicze i Wojska Obrony Powietrznej Kraju jako odrębne rodzaje sił zbrojnych. Ta struktura funkcjonowała nieprzerwanie przez 28 lat.

1990–2004 edytuj

1 lipca 1990 roku ponownie połączono oba elementy, tworząc Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej.

2004–2010 edytuj

W roku 2006 do uzbrojenia weszły dwa nowe typy maszyn: na początku roku lekki śmigłowiec PZL SW-4, 9 listopada zaś – pierwsze samoloty F-16C/D, które w przetargu na myśliwiec wielozadaniowy pokonały Gripena i Mirage’a 2000.

16 stycznia 2009 roku wycofano ze służby ostatni z 12 samolotów transportowych An-26. 24 marca przekazano pierwszy z pięciu samolotów transportowych C-130 Hercules.

Po 10 kwietnia 2010 roku Ministerstwo Obrony Narodowej wyczarterowało na cztery lata dwa samoloty Embraer 175 od PLL LOT do przewozu najważniejszych osób w państwie; samoloty te są cywilne, obsługują je cywile i nie są oznaczone szachownicą lotniczą[5].

Po 2011 edytuj

W 2011 r. wykonano prace, których celami były poprawienie bezpieczeństwa wykonywania zadań lotniczych oraz optymalizacja szkolenia. Wdrożone zostały działania naprawcze i profilaktyczne, którymi objęte zostały wszystkie jednostki organizacyjne lotnictwa Sił Powietrznych oraz pozostałych Rodzajów Sił Zbrojnych. Przeprowadzono gruntowną analizę wszystkich dokumentów normujących szkolenie lotnicze, opracowano nowe dokumenty oraz wprowadzono szereg poprawek i uzupełnień do programów i instrukcji. Zmieniono także organizację bezpieczeństwa i ubezpieczenia lotów podnosząc standard funkcjonowania lotnisk. Pracę nad systemem problematyki bezpieczeństwa zostały zwieńczone opracowaniem czterech dokumentów: „Regulaminu Lotów RL 2010”, „Instrukcji Organizacji Lotów 2010”, „Instrukcji Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP” oraz „Instrukcji organizacji lotniczej łączności radiowej Sił Zbrojnych RP – wydanie II”. Dokonano zmian zapisów w instrukcjach użytkowania statków powietrznych, dotyczących ich doposażenia w nowe urządzenia i agregaty. Wprowadzono codzienny nadzór nad pracą służb Hydrometeorologicznej Sił Zbrojnych RP. Zakończono rozbudowę sieci WAN Meteo – RL.

Przeprowadzono ćwiczenia Sił Powietrznych pod kryptonimem „Orzeł-11”, które odbyły się we wrześniu 2011 r. Zasadniczym celem ćwiczeń było przygotowanie dowództw oraz jednostek Sił Powietrznych do realizacji działań bojowych w ramach wydzielonego Komponentu Powietrznego, a także jego zabezpieczenia i wsparcia podczas prowadzenia połączonej operacji obronnej kraju. Ćwiczenie odbyło się przy współdziałaniu z Komponentem Lądowym i Morskim, Inspektoratem Wsparcia Sił Zbrojnych, Żandarmerią Wojskową oraz Polską Agencją Żeglugi Powietrznej. Przeprowadzono je na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej z wykorzystaniem ośrodków poligonowych w Ustce, Nadarzycach, Drawsku Pomorskim, na poligonach morskich znajdujących się w strefie obrony Marynarki Wojennej oraz w jednostkach uczestniczących[6].

Siły Powietrzne współorganizowały największe w Polsce pokazy lotnicze Radom Air Show 2011, z udziałem samolotów wojskowych i cywilnych z całego świata. W pokazach wzięło udział 160 statków powietrznych, w tym 116 w pokazie dynamicznym, a 44 w statycznym. Łącznie zaprezentowano 261 lotników i 57 statków powietrznych.

Nastąpiła certyfikacja Komponentu Lotniczego „Jastrząb” składającego się z czterech samolotów F-16 Jastrząb, personelu obsługi oraz ochrony wojsk, jako Sił Zdolnych do Przerzutu w ramach operacji NATO. Komponent lotniczy musiał przejść certyfikację według programu TACEVAL. Program ten ma za zadanie zweryfikowanie zdolności do podjęcia działań bojowych przez okres wyznaczony przez dowództwo NATO, w warunkach ograniczonej pomocy ze strony państwa-gospodarza[6].

W październiku 2011 r. odbył się kurs szkoleniowo-metodyczny kierowniczej kadry lotnictwa Sił Zbrojnych RP „Zlot 2011”. Celem było kreślenie roli dowódców poszczególnych szczebli dowodzenia podczas realizacji zadań, ocena poziomu umiejętności pilotażowych i bojowych kierowniczej kadry lotnictwa Sił Zbrojnych RP.[7]

2 września 2016 roku ogłoszone zostały dwie niezależne procedury przetargowe przez Inspektorat Uzbrojenia MON celem pozyskania samolotów do przewozu VIP-ów. Celem zakupu są trzy średnie maszyny, w tym jedna używana i dwie nowe. Wymagana liczba miejsc wynosi nie mniej niż 65 foteli, zasięg minimalny 5500 kilometrów, loty transatlantyckie bez międzylądowania z minimum 30 pasażerami, w konfiguracji do przewozu VIP-ów, posiadanie systemów łączności niejawnej, obrony i ochrony. Samoloty używane mają mieć silniki nie starsze niż 5 lat, a liczbę miejsc w średnich maszynach nie mniejszą niż 132. Zasięg samolotów przy pełnym obciążeniu ma pozwolić na przelot nad Atlantykiem z międzylądowaniem[8].

W październiku 2016 roku zdecydowano, że przetarg na dwa małe samoloty dla VIP-ów wygrywa Gulfstream G550, gdyż druga oferta nie spełnia wymogów. W dniu 15 listopada 2016 roku Szef IU MON gen. bryg. Adam Duda i Jeffrey Crosby, reprezentujący przedsiębiorstwo Gulfstream Aerospace, podpisali umowę na dostawę maszyn[9][10][11][12][13].

21 czerwca 2017 roku pierwsza maszyna Gulfstream G550 wylądowała na Lotnisku Chopina w Warszawie i została przekazana 1. Bazie Lotnictwa Transportowego[14]. Samolot otrzymał imię „Książę Józef Poniatowski”. Następny samolot, o imieniu „Generał Kazimierz Pułaski”, został odebrany 29 lipca 2017 roku na lotnisku w Bydgoszczy[15].

31 stycznia 2020 roku w Dęblinie, szef MON podpisał umowę na zakup 32 wielozadaniowych samolotów piątej generacji F-35 dla Sił Powietrznych[16]. Wartość umowy wynosi 4,6 mld USD[17]. Jej przedmiotem jest dostawa 32 samolotów F-35A wraz z pakietem szkoleniowym i logistycznym.

14 kwietnia 2021 Ministerstwo Obrony Narodowej poinformowało o podpisaniu umowy z rządem USA, dotyczącej zakupu 5 używanych samolotów transportowych C-130H Hercules, które uzupełnić mają dotychczas eksploatowane samoloty C-130E. Maszyny zakupiono poprzez procedurę EDA. Samoloty trafią do 33. Bazy Lotnictwa Transportowego[18][19]. 27 lipca 2022 roku samolot szkolny TS-11 Iskra został oficjalnie wycofany ze służby w Siłach Powietrznych[20].

Dowódcy polskich sił powietrznych edytuj

Szef Sekcji Żeglugi Napowietrznej

Dowódca Wojsk Lotniczych edytuj

Inspektorzy Wojsk Lotniczych edytuj

Szefowie Departamentu Żeglugi Powietrznej edytuj

Dowódcy Lotnictwa w Ministerstwie Spraw Wojskowych edytuj

Inspektorzy Obrony Powietrznej Państwa edytuj

Naczelny Dowódca Lotnictwa i OPL, Dowódca Lotnictwa i OPL edytuj

Dowódca Polskich Sił Powietrznych edytuj

Inspektorzy Polskich Sił Powietrznych edytuj

Dowódca Polskich Sił Powietrznych edytuj

Dowódca Lotnictwa Frontu Polskiego (na Wschodzie) edytuj

Dowódca Lotnictwa WP edytuj

Dowódcy Wojsk Lotniczych edytuj

Dowódcy Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (samodzielny organ dowodzenia w latach 1951–1954) edytuj

  • 1951–1952 – gen. bryg. Nikołaj Trawin
  • 1952–1954 – gen. bryg. Siergiej Sazonow

Dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju edytuj

Dowódca Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (w ramach Dowództwa Wojsk Lotniczych i OPL OK) edytuj

Główni Inspektorzy Lotnictwa edytuj

Dowódcy Wojsk Lotniczych edytuj

Dowódcy Wojsk Obrony Powietrznej Kraju edytuj

Dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej (po scaleniu WOPK i Wojsk Lotniczych w 1990 roku)[21] edytuj

Dowódcy Sił Powietrznych (zmiana nazwy z WLOP na Siły Powietrzne 1 lipca 2004 r.) edytuj

Inspektorzy Sił Powietrznych edytuj

Podstawy prawne edytuj

Podstawami prawnymi utworzenia powietrznego segmentu polskich Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej są Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej oraz akty prawne niższego rzędu, w tym przede wszystkim ustawa o obronie Ojczyzny z dnia 11 marca 2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 2305). Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy o obronie Ojczyzny, w skład Sił Zbrojnych wchodzą jako ich rodzaje: Wojska Lądowe, Siły Powietrzne, Marynarka Wojenna i Wojska Specjalne, zaś na podstawie art. 15 ust. 3 tej samej ustawy, Siłami Powietrznymi dowodzi Dowódca Sił Powietrznych[37]. Przepis ten nie narusza jednak postanowień prawa w zakresie cywilnego zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, sprawowanego za pośrednictwem Ministra Obrony. Ustawa z 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw zlikwidowała stanowisko Dowódcy Sił Powietrznych. Od 1 stycznia 2014 r. dowódcami rodzajów Sił Zbrojnych są Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych i Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych, którym podlegają poszczególne jednostki wojskowe SP.

Flagi lotnictwa wojskowego edytuj

Współczesne (od 1993 r.) edytuj

  •  
    Flaga WLOP (do 2004).
    Flaga Sił Powietrznych (od 2004).
  •  
    Flaga lotnisk i lądowisk wojskowych.
  •  
    Flaga lotnisk i lądowisk Marynarki Wojennej.
  •  
    Flaga Dowódcy Sił Powietrznych (2011–2013).

Historyczne edytuj

  •  
    Flaga wojskowych portów lotniczych (1930–1938).
    Flaga PSP (1940–1947).
  •  
    Flaga wojskowych portów lotniczych (1938–1945).
  •  
    Flaga lotnictwa wojskowego PRL (1955–1959).
  •  
    Flaga lotnictwa wojskowego PRL (od 1959).
    Flaga WLOP (do 1993.)
  •  
    Flaga lotnisk i lądowisk Marynarki Wojennej PRL.
    (1959–1990).
  •  
    Flaga lotnictwa morskiego WOP PRL (1959–1990).

Organizacja edytuj

Dowództwo edytuj

Z dniem 1 stycznia 2014 na podstawie ustawy o zmianie ustawy o urzędzie Ministra Obrony Narodowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 852) dowództwo Sił Powietrznych uległo likwidacji, a jego zadania przejęło Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych.

Uzbrojenie i wyposażenie edytuj

Wojska Lotnicze edytuj

Zdjęcie Nazwa Pochodzenie Wersja Liczba Służba od Uwagi
Samoloty szkolno-treningowe (AJT)
  PZL-130 Orlik   Polska TC-II Advanced 28 1992 Do szkolenia podstawowego i zaawansowanego. Modernizacja do standardu TC-II Advanced do 2022[43].
  M-346 Bielik   Włochy M-346 16[44] 2016 Do szkolenia zaawansowanego (na MRCA 4,5 i 5 gen.). Aktualizacja software systemu awionicznego w 2022.
Lekkie samoloty bojowe (LCA). Wielozadaniowe samoloty bojowe (MRCA)
  FA-50   Korea Południowa FA-50GF
Block 10
FA-50PL
Block 20 		12[45]
0/36 		2023
2025-2028 		Planowana jest modernizacja (po 2025) FA-50GF do FA-50PL (m.in. radar AESA Raytheon PhantomStrike)[46].
  F-16   Stany Zjednoczone F-16C
Block 52+
F-16D
Block 52+ 		36[47]
12[47] 		2006 Planowana jest modernizacja (od 2025) do F-16V[48](m.in. radar AESA).
  F-35   Stany Zjednoczone F-35A
Block 4 		4/32 2026-2030 Umowa 2020[49]. Dostawy 2024-2025 (kilka szt. do bazy w US, gdzie będą szkolić się piloci z PL) i docelowo 2026-2030 (do baz w PL).

4 szt. wyprodukowane dla Polski obecnie są w USA w celach szkoleniowych.

  Su-22   ZSRR M4K
UM3K 		12[50]
6[50] 		1984 W służbie do ~2025.

Docelowo będą wycofane lub/i przekazane Ukrainie.

  MiG-29   ZSRR MiG-29M 9.12A
MiG-29UBM 9.51 		11
3[51][52] 		1989 W służbie do ~2027 są egz. z ZSRR i Czech. Zmodyfikowane do działania w przestrzeni powietrznej NATO, wyposażone w izraelski komputer misji, wielofunkcyjny wyświetlacz, system IFF Mode 5 czy systemy nawigacyjne TACAN i ILS (na maszynach 1-miejscowych z interogatorem).

Docelowo będą wycofane lub/i przekazane Ukrainie (przekazano egz. z Niemiec).

Samoloty AEW&C
  Saab 340 AEW&C   Szwecja Saab 340B AEW-300 1/2[53] 2024 Używane, kupione od Szwecji, umowa 2023[54]. Inne oznaczenie to S 100D Argus (ASC-890).
Samoloty transportowe
  M28 Bryza   Polska M28B[55]
M28PT/GC[55] 		24 2002
  CASA C-295   Hiszpania M 16 2003 Jeden (o numerze bocznym 019 – zakupiony w roku 2007) utracono w 2008 w katastrofie lotniczej w Mirosławcu.
  C-130 Hercules   Stany Zjednoczone E
H 		5
3/5[56] 		2009 Przekazane przez USA w ramach bezzwrotnej pożyczki na cele wojskowe.
  Gulfstream G550   Stany Zjednoczone 2 2017
  Boeing 737-800   Stany Zjednoczone NG
NG BBJ2 		1
2 		2017

2021

2021

Samolot o numerze fabrycznym 61358 w listopadzie 2017 zakupiony przez MON[57].

29 października wylądowała 3 i ostatnia maszyna VIP[58].

Śmigłowce
  SW-4 Puszczyk   Polska 24 2006
  Mi-2   ZSRR
  Polska 		RL[59]
P[60]
T[60]
D[61]
R[61]
URP-G[61]
Sz[61] 		16[62] 1973
  W-3 Sokół   Polska W-3T
W-3P
W-3RL
W-3WA
W-3W SAR
W-3WA SAR 		4
1
6
4
1
1 		1993-1996 [63][64]
  W-3 Sokół   Polska W-3WA 7 2008-2013 Zmodyfikowane do transportu VIP[63][65].
  Mi-8

Mi-17

  ZSRR
  Rosja 		Mi-17-1V[66]
Mi-17[67]
Mi-8RL[59]
Mi-8PS[59] 		5
3
3
1 		1973-2011 Śmigłowce Mi-17 znajdują się na wyposażeniu PJOS w Powidzu, zaś śmigłowce Mi-8 przystosowane do ratownictwa lądowego pełnią służbę w 3GPR w Krakowie.
  Mi-8   ZSRR Mi-8PS
Mi-8T 		3
2 		1977-1983 Zmodyfikowane do transportu VIP[68][65][69][70].
Bezzałogowe aparaty latające (UAV)
  Aeronautics Orbiter   Izrael Orbiter 15 zestawów 2007[71] W każdym zestawie po 3 aparaty[72].

Na wyposażeniu 12 Bazy Bezzałogowych Statków Powietrznych[73].

  Bayraktar TB2  

Turcja

TB2 3/4

zestawów

2022 W każdym zestawie po 6 aparatów. Na wyposażeniu 12 Bazy Bezzałogowych Statków Powietrznych w Mirosławcu[74].
  MQ-9 Reaper   Stany Zjednoczone MQ-9A 1 zestaw 2023 Wyleasingowane w ramach pilnej potrzeby operacyjnej[75].

Amunicja edytuj

Podstawowymi rodzajami uzbrojenia Sił Powietrznych są amunicja służąca do zwalczania z powietrza celów powietrznych oraz do zwalczania celów lądowych.

Cele powietrzne edytuj
Rodzaj uzbrojenia[76][77] Ilość Opis
AIM-9X Sidewinder
AIM-9X Sidewinder Block II
R-60
R-73 		178[78]
ponad 93[79][80]
Brak danych
Brak danych 		Pociski przeciwlotnicze krótkiego zasięgu
AIM-120C-5 AMRAAM
AIM-120C-7 AMRAAM
R-27 Wympieł 		178[78]
do 215[81][82]
Brak danych 		Pociski przeciwlotnicze średniego zasięgu
Cele lądowe edytuj
Rodzaj uzbrojenia[76][77] Ilość Opis
AGM-65 Maverick
GBU-12
GBU-24
GBU-31 JDAM 		360[78]
62[78]
278[78]
470[78] 		Amunicja kierowana krótkiego zasięgu
AGM-154C JSOW
AGM-158 JASSM 		280[78]
40[78][83] 		Amunicja kierowana średniego zasięgu
AGM-158 JASSM-ER 70[84] Amunicja kierowana dalekiego zasięgu
Rodzaj uzbrojenia Ilość Opis
Mk 82
BLU-111
Mk 84
BLU-117 		483[78]
642[78]
242[78]
80[78] 		Niekierowane bomby krótkiego zasięgu

Zasobniki edytuj

Rodzaj uzbrojenia[76][77] Ilość Opis
Goodrich DB-110 7[85] Zasobnik wykorzystywany do zadań rozpoznawczych
Sniper XR Brak danych Zasobnik obserwacyjno-celowniczy
Zbiorniki konforemne 18[86] Dodatkowy zbiornik paliwa

Wojska Obrony Przeciwlotniczej edytuj

Zdjęcie Nazwa Pochodzenie Wersja Liczba Uwagi
Przenośne przeciwlotnicze zestawy rakietowe
  PPZR Grom   Polska Grom 400 Zasięg: 500 - 5500 m. Pułap: 10 - 3500 m.
  PPZR Piorun   Polska Piorun 1020 Zasięg: 400 - 6500 m. Pułap: 10 - 4000 m.

Umowa 2016 (420 wyrzutni + 1300 pocisków)[87]. Aneks 2022 (600 wyrzutni + 3500 pocisków)[88].

Artyleria przeciwlotnicza. Przeciwlotnicze systemy rakietowo-artyleryjskie
  Armata ZU-23-2
ZUR-23-2 		  ZSRR
  Polska 		brak danych Zasięg: ~2500 m.
  PSR-A Pilica   Polska Pilica 6/22 zestawy 1 zestaw to (10 pojazdów): 6 x jednostka ogniowa, 1 x stanowisko dowodzenia, 1 x stacja radiolokacyjna, 2 x pojazd amunicyjny. Zasięg do: ~2500 m dla ZUR-23-2SP Jodek, 5500/6500 m dla PPZR Grom/Piorun.

Wyposażenie 3 Warszawskiej Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej[89].

Rakietowe systemy przeciwlotnicze
  SPZR Poprad   Polska Poprad 2[90] Zasięg: do 5500/6500 m dla PPZR Grom/Piorun.

2 egzemplarze pochodzą z partii próbnej, na wyposażeniu Centrum Szkolenia Sił Powietrznych[91][92][93].

 

 

PZR S-125   ZSRR
  Polska 		S-125 Newa-SC 11 zestawy 1 zestaw to 3 wyrzutnie. Zasięg: do 25000 m[94]. Pułap: do 18000 m.

20 wyrzutni przekazano Ukrainie *.

  Patriot PAC-3   Stany Zjednoczone

  Polska

PAC-3 MSE 2/8 zestawy 1 zestaw to 8 wyrzutni. Zasięg: do 150km. Pułap: do 20km.

Wyposażenie 3 Warszawskiej Brygady Rakietowej Obrony Powietrznej[95][96].

Wojska Radiotechniczne i Radioelektroniczne edytuj

Zdjęcie Nazwa Pochodzenie Liczba Uwagi
Stacje radiolokacyjne
  RAT-31DL   Włochy 3 Trójwspółrzędny radar dalekiego zasięgu przeznaczony do kontroli obszaru powietrznego, BACKBONE[97][98].
NUR-12M   Polska 3 Trójwspółrzędny radar dalekiego zasięgu przeznaczony do kontroli obszaru powietrznego. BACKBONE[99].
NUR-12ME   Polska 7 Trójwspółrzędny radar kontroli obszaru powietrznego[100].
  NUR-15/M   Polska 18/25 Trójwspółrzędna stacja radiolokacyjna średniego zasięgu.

W ramach dotychczasowych umów zamówiono 25 radarów.

Do grudnia 2021 roku dostarczono 17 stacji radiolokacyjnych[101][102][103][91][104][105][106].

  NUR-31/M/MK   Polska Radar kontroli obszaru powietrznego średniego zasięgu.

Przeznaczony do zastąpienia przez NUR-15M[107][108].

  NUR-41   Polska Radar przeznaczony do pomiaru wysokości obiektów powietrznych.

Przeznaczony do zastąpienia przez NUR-15M[109][108].

  ZDPSR Soła   Polska 1 Trójwspółrzędny radar przeznaczony do kontroli obszaru powietrznego, wykrywania i śledzenia tras obiektów wykrytych w danym obszarze, krótkiego zasięgu.

Na wyposażeniu Centrum Szkolenia Sił Powietrznych[110][111].

GCA-2000/GCA-2000M   Stany Zjednoczone 14 Radiolokacyjne systemy precyzyjnego wspomagania lądowania (PAR). Dla całości SZRP zakupiono 5 stacji w wersji GCA-2000 oraz 9 w wersji GCA-2000M.

Na wyposażeniu lotnisk[112][113][114].

Walka elektroniczna
  Gunica   Polska Stacje rozpoznania pokładowych systemów elektronicznych PRP-25M i PRP-25S.[115]
Zobacz więcej w artykule Uzbrojenie i sprzęt bojowy Wojsk Lądowych, w sekcji Lotnictwo Wojsk Lądowych.
Zobacz więcej w artykule Uzbrojenie i sprzęt bojowy Wojsk Specjalnych, w sekcji Statki powietrzne.
Zobacz więcej w artykule Marynarka Wojenna, w sekcji Lotnictwo Marynarki Wojennej.
Zobacz więcej w artykule Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, w sekcji Wyposażenie Akademickiego Ośrodka Szkolenia Lotniczego WSOP.
Osobny artykuł: Lista śmigłowców Wojska Polskiego.

Bazy lotnicze edytuj

 
Legenda
Bazy lotnicze Sił Powietrznych:
  Szkolnego: 41, 42
  Taktycznego: 12, 21, 22, 23, 31, 32
  Transportowego: 1, 8, 33
Bazy lotnicze innych rodzajów Sił Zbrojnych RP:
  Marynarki Wojennej: 43, 44
  Wojsk Lądowych: 49, 56
Baza Miasto Wyposażenie
1 Baza Lotnictwa Transportowego   Warszawa Mi-8, PZL W-3, Gulfstream G550, Boeing 737
8 Baza Lotnictwa Transportowego   Kraków CASA C-295, PZL M28, Mi-2, Mi-8
12 Baza Bezzałogowych Statków Powietrznych   Mirosławiec Aeronautics Orbiter, Bayraktar TB2, MQ-9 Reaper
21 Baza Lotnictwa Taktycznego   Świdwin Su-22M4, Su-22UM3K[116]
22 Baza Lotnictwa Taktycznego   Malbork MiG-29
23 Baza Lotnictwa Taktycznego   Mińsk Mazowiecki FA-50
31 Baza Lotnictwa Taktycznego   Poznań F-16
32 Baza Lotnictwa Taktycznego   Łask F-16
33 Baza Lotnictwa Transportowego   Powidz C-130E, C-130H, PZL W-3[117], PZL M28, Mi-17
41 Baza Lotnictwa Szkolnego   Dęblin Mi-2, PZL SW-4, Aermacchi M-346
42 Baza Lotnictwa Szkolnego   Radom PZL-130, PZL M28
Osobne artykuły: Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej, 43 Baza Lotnictwa Morskiego i 44 Baza Lotnictwa Morskiego.
Osobne artykuły: 1 Brygada Lotnictwa Wojsk Lądowych, 49 Baza Lotnicza i 56 Baza Lotnicza.
Zobacz więcej w artykule 25 Brygada Kawalerii Powietrznej, w sekcji Struktura organizacyjna brygady.

Zespoły akrobacji lotniczej edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ prezentacji Informacje o budżecie resortu Obrony Narodowej, gov.pl, luty 2022, slajd 13
  2. ↑ Radosław Nawrot: Pierwszy nalot Polaków. s. 4–5.
  3. ↑ Lotnictwo, nr. specjalny 4, styczeń 2008 r., wydawnictwo Magnum-X.
  4. ↑ Józef Zieliński: Lotnictwo Polskie 1918–2008. Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „SWAT”, 2008, s. 90. ISBN 83-926481-1-6.
  5. ↑ MON i LOT zaprezentowały wyczarterowane Embraery. gazeta.pl, 2010-06-11. [dostęp 2011-05-02].
  6. ↑ a b Komunikat ORZEŁ-11 [online], www.sp.mil.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-04] (pol.).
  7. ↑ ZLOT-11 dobiegł końca [online], www.sp.mil.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-04] (pol.).
  8. ↑ Przetarg na samoloty VIP, [w:] Lotnictwo, Magnum-X, 2016, s. 8.
  9. ↑ UMOWA ZAKUPU G550 PODPISANA.
  10. ↑ „Być może zaważyły terminy”. Samolot dla VIP-ów pod lupą ekspertów.
  11. ↑ Juliusz Sabak, Kownacki: Gulfstream G550 jako samolot VIP. Francuska oferta „nie spełniała wymogów formalnych” [online], defence24.pl, 21 października 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-10-22].
  12. ↑ Polski Gulfstream G550 zaprezentowany [online], defence24.pl, 7 stycznia 2017 [zarchiwizowane z adresu 2017-01-08].
  13. ↑ Jakub Palowski, Gulfstream dla VIP w polskim malowaniu [online], defence24.pl, 2 marca 2017 [zarchiwizowane z adresu 2017-03-03].
  14. ↑ Ministerstwo Obrony Narodowej, Uroczyste przyjęcie do służby Gulfstreama G550 [online] [dostęp 2017-10-15] (pol.).
  15. ↑ Ministerstwo Obrony Narodowej, Drugi samolot G550 w Polsce [online] [dostęp 2017-10-15] (pol.).
  16. ↑ F-35 – amerykański supersamolot trafi do Polski [online], www.komputerswiat.pl, 31 stycznia 2020 [dostęp 2020-05-12] (pol.).
  17. ↑ Wiemy, ile będą kosztować Polskę F-35 – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2020-05-12].
  18. ↑ C-130H Hercules lecą do Polski [online], Wydawnictwo militarne ZBIAM, 14 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-14] (pol.).
  19. ↑ Wojsko ma umowę na pozyskanie pięciu samolotów transportowych C-130H – przemysł obronny [online], wnp.pl [dostęp 2021-04-14] (pol.).
  20. ↑ TS-11 Iskra żegna się z lotnictwem wojskowym [online], Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych, 27 lipca 2022.
  21. ↑ S. Czmur, W. Wójcik, „Dowódcy Lotnictwa i Obrony Powietrznej”, Poznań, 2000.
  22. ↑ M.P. z 2005 r. nr 21, poz. 326.
  23. ↑ M.P. z 2007 r. nr 31, poz. 347.
  24. ↑ M.P. z 2010 r. nr 44, poz. 622.
  25. ↑ a b Gałecki 2017 ↓, s. 23.
  26. ↑ a b Gałecki 2017 ↓, s. 240.
  27. ↑ Generał dywizji pilot Cezary Wiśniewski, zastępca Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych. wojsko-polskie.pl. [dostęp 2022-06-18].
  28. ↑ Gałecki 2018 ↓, s. 88.
  29. ↑ Rozkaz dzienny Nr Z-30 z dnia 10.04.2017 r. Dowódcy Generalnego (RSZ).
  30. ↑ a b Dec. MON 1267 Ministra Obrony Narodowej z dn. 10.05.2018 r. wyznaczam na stanowisko służbowe, Inspektor Sił Powietrznych, DG RSZ.
  31. ↑ Decyzja MON Nr 2402 z 30.08.2018.
  32. ↑ a b Gen. Jacek Pszczoła został pełniącym obowiązki Inspektora Sił Powietrznych. gazetaprawna.pl. [dostęp 2022-06-18].
  33. ↑ Jakuboszczak 2019 ↓, s. 172.
  34. ↑ Gen. Pszczoła: Czuję się spełniony. polska-zbrojna.pl. [dostęp 2023-01-23].
  35. ↑ Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Awanse generalskie w Siłach Zbrojnych RP [online], Biuro Bezpieczeństwa Narodowego [dostęp 2023-08-07] (pol.).
  36. ↑ Gen. Ireneusz Nowak inspektorem Sił Powietrznych. wgospodarce.pl. [dostęp 2023-04-21].
  37. ↑ Dz.U. z 2021 r. poz. 372.
  38. ↑ Jednostki Bezpośrednio Podległe [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2022-02-13] (pol.).
  39. ↑ JEDNOSTKI PODLEGŁE [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2022-02-13] (pol.).
  40. ↑ https://ssrlszrp.wp.mil.pl/pl/bip/info/w-informacje-ogolne/eony-struktura-organizacyjna/.
  41. ↑ Lotnicza szkoła ognia [online], dlapilota.pl [dostęp 2022-02-13] (pol.).
  42. ↑ Centralny Poligon SP [online], jednostki-wojskowe.pl [dostęp 2022-02-13].
  43. ↑ Orliki w komplecie. Wyszkolimy „ponad 1000 nowych pilotów” [online], defence24.pl [dostęp 2022-10-25] (pol.).
  44. ↑ M-346 Joint User Group | dlapilota.pl [online], dlapilota.pl [dostęp 2022-12-01] (pol.).
  45. ↑ Komplet dwunastu zamówionych FA-50GF już w Polsce [online], MILMAG, 27 listopada 2023 [dostęp 2023-11-27] (pol.).
  46. ↑ Porozumienie pomiędzy KAI a WZL-2 i WCBKT [online], MILMAG, 12 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-12] (pol.).
  47. ↑ a b Su-22 po remoncie. Kolejnych 10 lat w służbie [FOTO] [online], Defence24 [dostęp 2018-11-07].
  48. ↑ Lockheed Martin zmodyfikuje polskie F-16 Jastrząb [online], MILMAG, 7 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-08] (pol.).
  49. ↑ Ruszyła produkcja polskich F-35 [online], defence24.pl, 13 kwietnia 2023 [dostęp 2023-12-03] (pol.).
  50. ↑ a b MON: Su-22 w służbie do 2025 roku – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2020-02-08].
  51. ↑ MiG-29 polskich Sił Powietrznych w detalach – Magnum-x [online], www.magnum-x.pl [dostęp 2020-02-08].
  52. ↑ Kolejne polskie MiGi-29 dostarczone do Ukrainy. "Będzie ich więcej" [online], geekweek.interia.pl [dostęp 2023-05-14] (pol.).
  53. ↑ Maciej Hypś, Pierwszy Saab 340 AEW już w Polsce [online], Konflikty.pl, 6 marca 2024 [dostęp 2024-03-06] (pol.).
  54. ↑ Umowa na Saab 340B AEW-300 dla Polski [online], MILMAG, 25 lipca 2023 [dostęp 2023-07-25].
  55. ↑ a b WYPOSAŻENIE [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2020-02-14] (pol.).
  56. ↑ Kolejny Hercules zasilił Siły Powietrzne [online], defence24.pl [dostęp 2023-12-12] (pol.).
  57. ↑ Rafał Lesiecki, Pierwszy B737 dla VIP-ów wylądował w Warszawie [FOTO] [online], 15 listopada 2017 [dostęp 2017-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-16].
  58. ↑ Flota VIP w komplecie. „Paderewski” na Okęciu – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-10-30].
  59. ↑ a b c 3.Grupa Poszukiwawczo-Ratownicza [online], www.jednostki-wojskowe.pl [dostęp 2020-02-14].
  60. ↑ a b PZL Mi-2 – SAMOLOTY.PL – wszystko o lataniu [online], www.samoloty.pl [dostęp 2020-02-14].
  61. ↑ a b c d Lista śmigłowców Mi-2 | [online] [dostęp 2020-02-14] (pol.).
  62. ↑ Następca Mi-2 poszukiwany [online], DziennikZbrojny.pl [dostęp 2020-05-07] (pol.).
  63. ↑ a b PZL W-3 Sokół w Wojsku Polskim [online], Gdzie zaczyna się wojsko…, 9 października 2010 [dostęp 2019-12-12] (pol.).
  64. ↑ Kolejne Sokoły w wersji SAR [online], www.milmag.pl [dostęp 2020-07-21] (pol.).
  65. ↑ a b 1 Baza Lotnictwa Transportowego – WYPOSAŻENIE [online], 1bltr.wp.mil.pl [dostęp 2020-11-13].
  66. ↑ samolotypolskie.pl – Mil Mi-8 / Mi-9 / Mi-17 / Mi-171 / Mi-172 (zastosowanie i opis techniczny) [online], www.samolotypolskie.pl [dostęp 2020-02-14].
  67. ↑ Formoza ćwiczyła ze śmigłowcami w górach [online], defence24.pl [dostęp 2023-01-03] (pol.).
  68. ↑ samolotypolskie.pl – Mil Mi-8 / Mi-9 / Mi-17 / Mi-171 / Mi-172 (zastosowanie i opis techniczny) [online], www.samolotypolskie.pl [dostęp 2020-11-13].
  69. ↑ Karol Placha, 1 Baza Lotnictwa Transportowego w Warszawie. 2002r. [online], www.polot.net [dostęp 2020-11-13] (pol.).
  70. ↑ Karol Placha, Michaił Mil Mi-8 w Polsce, śmigłowce wojskowe. 1967r. [online], www.polot.net [dostęp 2020-11-13] (pol.).
  71. ↑ samolotypolskie.pl – Aeronautics Defense „Orbiter” [online], www.samolotypolskie.pl [dostęp 2021-10-27].
  72. ↑ Wojsko dostanie bojowe drony [online], www.polska-zbrojna.pl [dostęp 2021-10-01].
  73. ↑ Siły Zbrojne RP w erze powietrznych bezzałogowców. Systemy rozpoznawcze i uderzeniowe [RELACJA] - Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-10-01].
  74. ↑ Bayraktary wylądują w Mirosławcu [online], defence24.pl [dostęp 2022-10-27] (pol.).
  75. ↑ Dron Reaper już w Polsce [online], defence24.pl [dostęp 2023-02-15] (pol.).
  76. ↑ a b c Łukasz Pacholski, Długie zakupy dla polskich F-16C/D Jastrząb [online], Wydawnictwo militarne ZBIAM, 23 grudnia 2021 [dostęp 2022-07-28] (pol.).
  77. ↑ a b c F-16 BLOCK 52+ [online], Wojsko-Polskie.pl [dostęp 2022-07-28] (pol.).
  78. ↑ a b c d e f g h i j k l Nowe szpony Jastrzębi [online], Wydawnictwo militarne ZBIAM [dostęp 2022-08-03] (pol.).
  79. ↑ Kolejne AIM-9X Block II dla Polski [online], MILMAG, 2 lipca 2021 [dostęp 2022-08-04] (pol.).
  80. ↑ Części do polskich AIM-9X [online], MILMAG, 20 marca 2020 [dostęp 2022-08-04] (pol.).
  81. ↑ null [online], defence24.pl [dostęp 2022-08-04] (pol.).
  82. ↑ 150 rakiet AIM-120C-7 AMRAAM dla polskich F-16 | Defence24 [online], defence24.pl [dostęp 2022-08-04] (pol.).
  83. ↑ Dostawy rakiet JASSM i JASSM-ER dla polskich F-16 [online], DziennikZbrojny.pl [dostęp 2022-08-03] (pol.).
  84. ↑ JASSM-Extreme Range, czyli Moskwa w zasięgu polskich rakiet? [ANALIZA] [online], defence24.pl, 15 kwietnia 2023 [dostęp 2024-03-21] (pol.).
  85. ↑ Polska Zbrojna [online], www.polska-zbrojna.pl [dostęp 2022-08-04].
  86. ↑ Lockheed Martin F-16 Jastrząb w Wojsku Polskim [online], Gdzie zaczyna się wojsko…, 8 października 2010 [dostęp 2022-08-04] (pol.).
  87. ↑ Umowa na zakup zestawów "PIORUN" - Ministerstwo Obrony Narodowej - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Obrony Narodowej [dostęp 2024-03-06] (pol.).
  88. ↑ Wojsko Polskie otrzyma kolejne zestawy Piorun - Ministerstwo Obrony Narodowej - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Obrony Narodowej [dostęp 2024-03-06] (pol.).
  89. ↑ Wszystkie zestawy Pilica przekazane Wojsku Polskiemu [online], defence24.pl, 1 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-03] (pol.).
  90. ↑ Polska obrona powietrzna [online], MILMAG, 3 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-27] (pol.).
  91. ↑ a b Rozbudowa Centrum Szkolenia Sił Powietrznych [online], www.milmag.pl [dostęp 2020-11-29] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-28] (pol.).
  92. ↑ ..:: :: AKTUALNOŚCI ::.. [online], archiwum-cssp.wp.mil.pl [dostęp 2020-11-29].
  93. ↑ Tomasz Dmitruk, Ocena stanu realizacji Planu Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2013–2022, 2017-2026 i 2021-2035 W zestawieniu uwzględniono także wybrane zadania zawarte w Planie Zakupu Środków Materiałowych. wg stanu na dzień 27 grudnia 2020 roku [online], 27 grudnia 2020.
  94. ↑ Nad Wisłą bezpieczniej? – DziennikZbrojny.pl, „DziennikZbrojny.pl” [dostęp 2018-05-29] (pol.).
  95. ↑ Polska konfiguracja systemu Patriot z IBCS [ANALIZA] [online], defence24.pl [dostęp 2022-10-14] (pol.).
  96. ↑ Polskie Patrioty już w służbie, [w:] Ministerstwo Obrony Narodowej [online].
  97. ↑ Posterunki radiolokacyjne w Polsce w 2015 r. | [online] [dostęp 2019-07-20] (pol.).
  98. ↑ 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie [online], 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  99. ↑ ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.. [online], 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  100. ↑ ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.. [online], 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  101. ↑ MSPO 2018: Umowa na dostawy radarów Odra [online], DziennikZbrojny.pl [dostęp 2021-01-21] (pol.).
  102. ↑ Dostawy sprzętu wojskowego w 2020 roku [online], DziennikZbrojny.pl [dostęp 2021-01-21] (pol.).
  103. ↑ ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.. [online], 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  104. ↑ Przekazanie pierwszego w tym roku egzemplarza zmodernizowanej stacji radiolokacyjnej TRS-15 [online], PIT-Radwar, www.pitradwar.com [dostęp 2021-04-02].
  105. ↑ Zamówienie na dwa dodatkowe radary Odra-M [online], DziennikZbrojny.pl [dostęp 2021-12-06] (pol.).
  106. ↑ Nowy radar w Sandomierzu [online], polska-zbrojna.pl [dostęp 2022-02-04].
  107. ↑ ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.. [online], 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  108. ↑ a b MON ujawnia harmonogram modernizacji Sił Powietrznych. 120 mld zł na tarczę – Defence24 [online], defence24.pl [dostęp 2021-04-14].
  109. ↑ ..:: 3 Wrocławska Brygada Radiotechniczna :: Podstawowe uzbrojenie ::.. [online], 3brt.wp.mil.pl [dostęp 2019-07-20].
  110. ↑ Zdolna do Przerzutu Stacja Radiolokacyjna SOŁA [online], www.pitradwar.com [dostęp 2020-12-04].
  111. ↑ Dostawy stacji radiolokacyjnych w 2015 roku [online], DziennikZbrojny.pl [dostęp 2020-12-04] (pol.).
  112. ↑ Radary precyzyjnego lądowania dla SZ RP – czy można było inaczej? – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2021-04-16].
  113. ↑ GCA-2000 dla SZ RP [online], www.altair.com.pl [dostęp 2021-04-16] (ang.).
  114. ↑ WZE S.A. z umową na awaryjny serwis radiolokacyjnych systemów lądowania [online], Wydawnictwo militarne ZBIAM, 2 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-16] (pol.).
  115. ↑ Marta Rachwalska, PIT-Radwar wesprze systemy rozpoznania elektronicznego [online], defence24.pl, 28 kwietnia 2017 [dostęp 2019-08-22].
  116. ↑ MON: Su-22 w służbie do 2025 roku – Defence24 [online], www.defence24.pl [dostęp 2020-07-06].
  117. ↑ PZL W-3 Sokół w Wojsku Polskim [online], Gdzie zaczyna się wojsko…, 9 października 2010 [dostęp 2020-01-09] (pol.).
  118. ↑ 31 Baza Lotnictwa Taktycznego – F-16 TIGER DEMO TEAM [online], 31blt.wp.mil.pl [dostęp 2021-09-11].
  119. ↑ Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16 [online], www.polska-zbrojna.pl [dostęp 2021-09-11].
  120. ↑ Air Show Radom 2018, Fulcrum Drivers Demo Team. Mig-29 z Malborka na Air Show w Radomiu. [online], aviation24.pl [dostęp 2021-09-11] (pol.).
  121. ↑ Adam Bednarek, WP Tech – Nowości, poradniki i testy ze świata technologii – WP.PL [online], tech.wp.pl, 28 czerwca 2018 [dostęp 2021-09-11] (pol.).

Bibliografia edytuj

  • Jan Liwiński, Jak to drzewiej bywało, „Skrzydlata Polska”, nr 11 (1996), s. 32–34, ISSN 0137-866x.
  • Bombowce WP z okresu przed II wojną światową. weu1918-1939.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-20)].
  • Piotr Jakuboszczak (red.), Kronika Wojska Polskiego 2018, Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2019, s. 172, ISSN 1734-2317.
  • Artur Gałecki (red.), Kronika Wojska Polskiego 2017, Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2018, 88; 266, ISSN 1734-2317.
  • Artur Gałecki (red.), Kronika Wojska Polskiego 2016, Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2017, s. 23, ISSN 1734-2317.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Siły_Powietrzne&oldid=73324137”