Louis-Alexandre Berthier

Louis Alexandre Berthier (ur. 20 listopada 1753 w Wersalu, zm. 1 czerwca 1815 w Bambergu), książę Neuchâtel i Wagram, diuk Valengin, Marszałek Francji, mianowany przez cesarza Napoleona I w roku 1804, jako pierwszy wśród marszałków Cesarstwa. Z wykształcenia kartograf.

Louis-Alexandre Berthier

Marszałek Francji
Data i miejsce urodzenia	20 listopada 1753 Wersal
Data i miejsce śmierci	1 czerwca 1815 Bamberg
Przebieg służby
Siły zbrojne	Republika Francuska Cesarstwo Francuskie
Główne wojny i bitwy	wojny napoleońskie
Odznaczenia

Życiorys

Mając 13 lat wstąpił do wojska, gdzie służył pod rozkazami ojca będącego wówczas szefem nadzoru wojskowego. W latach 1780–1789 walczył pod rozkazami Jeana-Baptiste’a de Rochambeau w Ameryce, gdzie wspierał amerykańskich kolonistów w walce z Anglikami. Pozostał na ziemi amerykańskiej do wybuchu rewolucji francuskiej. W 1789 w randze generała-majora pełni funkcję dowódcy gwardii narodowej w Wersalu. Uczestnik Rewolucji, w randze generała brygady objął stanowisko szefa Sztabu Armii Alp i Włoch. W 1793 roku został zwolniony z wojska, jako były oficer armii królewskiej. Dwa lata później, w marcu 1795 roku, po ogłoszeniu powszechnej amnestii wrócił do wojska. Awansowany na stopień generała dywizji (czerwiec 1795 roku) przez Napoleona doszedł w roku 1796 do stanowiska szefa sztabu.

Jako szef sztabu Wielkiej Armii odpowiadał na planowanie, administrację, zaopatrzenie i transport. Podlegało mu bezpośrednio 6 generałów i 8 pułkowników. W roku 1798 proklamował w Rzymie republikę. W 1799 Napoleon awansował go na stanowisko ministra wojny, które pełnił do 1807 roku.

W trakcie kampanii 1805 roku zapewnił odpowiednie warunki do przemarszu dwustutysięcznej armii z północnej Francji przez Ulm i Wiedeń pod Austerlitz, poprzez stworzenie dodatkowych magazynów z bronią i żywnością. Był uważany za najlepszego ówczesnego sztabowca w armiach europejskich, ale powierzanie mu dowództwa nad całą armią bez nadzoru Napoleona w 1809 omal nie doprowadziło do katastrofalnego w skutki ruchu Grande Armée.

Berthier ponownie dowiódł swoich zdolności organizacyjnych podczas odwrotu Wielkiej Armii z carskiej Rosji w 1812 roku. Dzięki niemu, po klęsce w Rosji, szybko udało się zebrać nową armię i stanąć naprzeciw koalicji antynapoleońskiej. Został ranny w bitwie pod Brienne 29 stycznia 1814 roku. Przez cały okres wojen napoleońskich u boku swego wodza i cesarza, który nadał mu w 1804 księstwo Neuchâtel i w 1809 czysto tytularne księstwo Wagram (za wkład w zwycięstwo w stoczonej tam bitwie). Wobec przewagi sił nieprzyjacielskich 11 kwietnia br. przyłączył się do grona wyższych oficerów domagających się abdykacji Napoleona.

W 1812 roku zablokował Antione'owi Henri Jomini’emu awans na stopień generała dywizji pod zarzutem opieszałości w dostarczaniu raportów i dokumentów, po czym ten opuścił armię francuską i udał się na dwór Aleksandra I.

Po przywróceniu na tron dynastii Burbonów, króla Ludwika XVIII, zachował swoją funkcję i tytuł. Po ucieczce Napoleona z zesłania na wyspie Elbie – 100 dni Napoleona, wielu oficerów ponownie podporządkowało się jego rozkazom. Berthier zachował jednak lojalność w stosunku do króla, któremu ułatwił ucieczkę z kraju, a sam później osiadł w Bawarii.

Napoleon nie krył swojego rozżalenia z powodu postawy Berthiera. Armia Napoleona, sprawnie zrekonstruowana przez marszałka Davouta, pozbawiona była jednak kompetentnego szefa sztabu, tak potrzebnego podczas bitwy pod Waterloo.

Zmarł 1 czerwca 1815 roku, wypadając z okna kamienicy w Bambergu, w wyniku nieszczęśliwego wypadku, możliwe, że został z niego wypchnięty lub popełnił samobójstwo dręczony wyrzutami sumienia z powodu porzucenia Napoleona.

Bibliografia

• Michael Lee Lanning, 100 największych dowódców wszech czasów, Tytuł oryginału: All Military 100. A ranking of the most influental military of all time, ISBN 83-7129-554-5.