Wikipedia

Lubin

miasto i gmina w województwie dolnośląskim

Lubin (niem. Lüben) – miasto w południowo-zachodniej Polsce, na Dolnym Śląsku, w województwie dolnośląskim, siedziba powiatu lubińskiego i gminy wiejskiej Lubin. Leży na Wysoczyźnie Lubińskiej, nad rzeką Zimnicą.

Lubin
— miasto i gmina —
Ilustracja
Ratusz w Lubinie
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

lubiński

Prawa miejskie

1295

Prezydent

Robert Raczyński

Powierzchnia

40,77 km²

Wysokość

121-155 m n.p.m.

Populacja (31.12.2020)
• liczba ludności
• gęstość


71 710[1]
1758,9 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 76

Kod pocztowy

59-300

Tablice rejestracyjne

DLU

Położenie na mapie powiatu lubińskiego
Mapa konturowa powiatu lubińskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Lubin”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Lubin”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Lubin”
Ziemia51°23′51″N 16°12′34″E/51,397500 16,209444
TERC (TERYT)

0211011

SIMC

0954142

Urząd miejski
ul. Kilińskiego 10
59-300 Lubin
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Wiadomości w Wikinews
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Lubin leży w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym. W Lubinie swoją siedzibę ma założony w roku 1961 KGHM Polska Miedź, jeden z czołowych producentów miedzi i srebra na świecie.

Według danych GUS z 31 grudnia 2020 r., Lubin liczył 71 710 mieszkańców[1] i był pod względem liczby ludności piątym (po Wrocławiu, Wałbrzychu, Legnicy oraz Jeleniej Górze) miastem w województwie dolnośląskim, a także 51. spośród najludniejszych miast w Polsce[2].

Struktura powierzchniEdytuj

Według danych z 1 stycznia 2015 roku, Lubin ma obszar 40,77 km²[3], w tym:

  • użytki rolne: 53%
  • użytki leśne: 11,5%

Miasto stanowi około 5,73% powierzchni powiatu[3].

DemografiaEdytuj

Osobny artykuł: Ludność Lubina.
  • Wykres liczby ludności miasta Lubin

Największą populację Lubina odnotowano w 1996 roku – według danych GUS 83490 mieszkańców.

Dane z 31 grudnia 2011[4]

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 75 147 100 38 988 52 36 159 48
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)		 1843 956 887

Według danych z roku 2008[5] średni dochód na mieszkańca powiatu lubińskiego wynosił 5432,4 zł brutto, według statystyk z 2018 było tu już około 7200 zł, co stanowi najwyższy wynik w Polsce[6].

Piramida wieku mieszkańców Lubina w 2014 roku[7]:
 

NazwaEdytuj

Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiego słowa „lubić” – określenia pozytywnej ludzkiej emocji „lubienia czegoś”[8]. W swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia on pierwotną nazwę jako Lobyn oraz „Lubyn” podając jej znaczenie „Lieblingsort” czyli tłumacząc na język polski „Miejscowość miłości lub ulubiona, ukochana miejscowość”[8]. Nazwa została później fonetycznie zgermanizowana na Lüben[8] i utraciła swoje pierwotne znaczenie.

Miejscowość wymieniona została w staropolskiej, zlatynizowanej formie Lubyn w łacińskim dokumencie wydanym w 1246 roku w Lubinie przez kancelarię księcia Bolesława II Rogatki[9]. W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Lubyn[10][11]. Nazwa miejscowości w obecnie używanej formie Lubin wymieniona jest w łacińskim dokumencie z 1312 roku wydanym w Głogowie[12]. Miejscowość została wymieniona w łacińskim dokumencie wyd. w 1332 roku w Lubinie w zlatynizowanej staropolskiej formie Lobyn[13]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Lubena[14].

Polską nazwę Bukowa oraz niemiecką Luben w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[15].

HistoriaEdytuj

Prehistoria ziem LubinaEdytuj

W obrębie granic administracyjnych dzisiejszego Lubina i jego najbliższych okolicach udokumentowano kilka cmentarzysk ciałopalnych pochodzących z III–V okresu epoki brązu oraz wczesnego okresu epoki żelaza tzw. halsztackiego, a więc związanych z kulturą łużycką, która na terenie niemal całej dzisiejszej Polski rozwijała się przez ok. 1000 lat (1300–400 lat p.n.e.). Jednak najstarszym, jest grób szkieletowy odkryty w 1941 roku tuż za rogatkami miasta, przy drodze do Ścinawy. Jego powstanie umiejscowiono w młodszym okresie epoki kamiennej – neolicie, czyli około 4000 lat temu[16].

Powstanie pierwszej osady na terenie dzisiejszego Lubina (osiedle Stary Lubin) związane jest z przecięciem się w tym miejscu ważnych szlaków kupieckich (np. z Magdeburga poprzez Wrocław do Kijowa i z południa przez Wielkopolskę nad Morze Bałtyckie) w związku z czym była zapewne miejscem odpoczynku wędrujących kupców, a także handlu ich towarami. Nie do końca wiadomo, czy Lubinem władali wówczas[potrzebny przypis] Dziadoszanie czy Trzebowianie, gdyż leżał on w połowie drogi między ich głównymi grodami.

Okres średniowiecznyEdytuj

 
Pozostałości zamku piastowskiego

Pierwsze wzmianki o Lubinie pochodzą z 936, osada jest wymieniona w Kronice Geografa Bawarskiego[17]. Kolejna pochodzi z drugiej połowy XII wieku. Bulla papieska wydana prawdopodobnie w 1155 roku wymienia Lubin wśród 13 śląskich kasztelanii, ok. 1176 roku książę Bolesław Wysoki nadał Lubinowi prawa targowe, a w 1178 osadę na Starym Lubinie podnosi do rangi miasta na prawie polskim. Nowe miasto, leżące między kasztelanią (tereny dzisiejszego Parku Wrocławskiego) a Starym Lubinem mogło zostać ufundowane przez Jadwigę Śląską i Henryka I Brodatego ok. 1205 roku.

Od 1267 Lubin należał do klasztoru trzebnickiego, w 1273 został włączony do księstwa ścinawskiego, a od 1339 do księstwa legnickiego. W 1319 za sprawą księcia Jana ścinawskiego potwierdzona została lokacja na prawie magdeburskim[17]. Od roku 1349 Lubin był stolicą księstwa udzielnego. Pierwszym jego władcą był Ludwik I Brzeski, fundator „Kodeksu lubińskiego” z ilustrowaną legendą o św. Jadwidze Śląskiej. Ostatnim była Anna Pomorska, która rządziła miastem do swojej śmierci w 1550. Miasto zostało otoczone murami, zbudowano kościół i rozbudowano zamek. Podczas wojen husyckich miasto było częściowo niszczone, m.in. przez pożary w 1428 i 1431. Krótki okres ożywienia w XVI w. rozwinęło się sukiennictwo, handel suknem krajowym i zagranicznym, bydłem i trzodą[18]. Okres ten zakończyła wojna trzydziestoletnia, w mieście stacjonowało wówczas 18,5 tysiąca żołnierzy szwedzkiego Korpusu Stalowych Rękawic. Wielki pożar w 1626 zniszczył zabudowę, a zaraza w 1630 zdziesiątkowała mieszkańców[17].

 
Panorama miasta na rycinie z 1738 roku wg rysunku F.B. Wernera

Lubin po wojnach śląskichEdytuj

Rzeczywistość Lubina zaczęła zmieniać się po podboju Śląska przez Prusy, Księstwo Legnickie do którego należał Lubin było zarządzane z Berlina. Zmiana przynależności politycznej, jaka była efektem podboju spowodowała, że na miasto mieć wpływ zaczęli biurokraci berlińscy, a nie jak za Habsburgów urzędnicy miejscowi zasiadający na zamku legnickim.

Luterańscy pastorzy składający raporty o swoich parafiach jeszcze w przededniu XIX w. pisali o autochtonach z lubińskich okolic, którzy na co dzień posługiwali się dialektem języka polskiego[19]. Prusy w założeniach miały być zmilitaryzowanym więc z konieczności jednorodnym krajem; to pociągnęło za sobą planową akcję germanizacyjną trwającą zasadniczo do lat 30 XX wieku[20], akcja ta doprowadziła do całkowitego już zgermanizowania Lubina wraz z okolicami.

Ożywienie gospodarczeEdytuj

Ożywienie gospodarcze rozpoczęło się w II połowie XIX w., powstała wówczas cukrownia, fabryka płótna i przędzalnia wełny, powstały zakłady obróbki drewna i metali oraz przemysł spożywczy. W 1869 Lubin uzyskał połączenie kolejowe z Legnicą, w 1910 z Głogowem i w 1914 z Chocianowem. W 1896 powstała fabryka fortepianów[17].

Lubin po II wojnie światowejEdytuj

Wojska hitlerowskie zostały wyparte z miasta przez oddziały radzieckie 9 lutego 1945 roku (ku czci poległych żołnierzy radzieckich postawiono pomniki przy ul. Curie-Skłodowskiej i przy ul. Odrodzenia)[21]. Po II wojnie światowej niemieckojęzyczna ludność miasta została wysiedlona do Niemiec[22]. Miasto było zniszczone w 80 procentach[23]. W 1946 r. włączono je do nowo powstałego województwa wrocławskiego. Dopiero 7 maja 1946[24] ustalono obecną nazwę, wcześniej używano form „Lubień” i „Lubiń”.

 
Budowa zakładów górniczych w 1965

W 1957 inż. Jan Wyżykowski odkrył pokłady rudy miedzi w okolicach Lubina i Polkowic. 28 grudnia 1959 decyzją ministerstwa przemysłu ciężkiego powołano przedsiębiorstwo państwowe Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi, któremu powierzono wydobycie i przetwórstwo rud miedzi z nowo odkrytych złóż.

Jednocześnie rozpoczęto budowę pierwszych nowych osiedli:

  • osiedle Centrum, 5 tys. mieszkańców w latach 1961-1965,
  • osiedle Staszica, 18 tys. mieszkańców w latach 1967-1968[25].

Pierwszych 17 bloków mieszkalnych z 522 mieszkaniami dla 1200 osób, które powstały już w 1960.

Do końca lat 60 KGHM sfinansował połowę infrastruktury Lubina (osiedla, hotele robotnicze, szkoły, ulice, przedszkola, pawilony usługowe).

Miasto w latach 70. i 80. XX wiekuEdytuj

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa legnickiego.

Wznoszono kolejne osiedla mieszkaniowe:

  • osiedle Zwycięstwa, 5 tys. mieszkańców w r. 1975,
  • os.Świerczewskiego, 5 tys. mieszkańców w r. 1976,
  • os.Przylesie, 28 tys. mieszkańców w r. 1982,
  • os.Ustronie od roku 1975, w 1984 r. 7 tys. mieszkańców,
  • os.Wyżykowskiego, od roku 1983, w 1984 r. 5 tys. mieszkańców[25].
 
Pomnik Pamięci Ofiar Lubina '82

31 sierpnia 1982 r. miała miejsce zbrodnia lubińska – najbardziej krwawe wydarzenie w Lubinie od czasów II wojny światowej, podczas których Milicja Obywatelska wraz z ZOMO stłumiła demonstrację przeciwko stanowi wojennemu. Od ostrej amunicji zginęły wówczas 3 osoby (Michał Adamowicz, Andrzej Trajkowski i Mieczysław Poźniak), kilkadziesiąt zostało rannych[26].

W dziesiątą rocznicę Zbrodni Lubińskiej w centrum miasta odsłonięto pomnik Pamięci Ofiar. Ponadto w miejscach, gdzie padły śmiertelne strzały, ustawiono mniejsze pomniki.

ZabytkiEdytuj

 
Iluminacja kaplicy zamkowej i kościoła pw. NSPJ
 
Baszta Głogowska
 
Dzwonnica przy kościele Matki Bożej Częstochowskiej

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[27]:

  • ośrodek historyczny miasta
  • kościół par. pw. Matki Bożej Częstochowskiej, ul. Kołłątaja, z drugiej poł. XIV, XV/XVI w.
  • dzwonnica, z drugiej poł. XV/XVI w.
  • kościół cmentarny ewangelicki, ob. rzym.-kat. kościół par. pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny, szachulcowy, ul. Stary Lubin, z 1683 r., 1959 r.
  • ruiny zamku, ul. Piastowska, z XIV w., XVIII w., XIX w.
  • kaplica zamkowa
  • mury miejskie, pozostałości z XIV w., XV w., XIX w.
  • wieża bramy – baszty głogowskiej
  • ratusz, Rynek, z 1768 r., k. XIX w.
  • zespół koszar 4 Pułku Dragonów, ul. Kościuszki, z l. 1884-86
    • gmach komendantury, ob. szkoła, ul. Kościuszki 9,
    • stajnie I, ul. Księcia Ludwika
    • stajnie II, ul. Armii Krajowej
    • odwach, ul. Składowa
    • dwa budynki administracyjno-gospodarcze, ul. Składowa
  • dom towarowy, ul. Odrodzenia 3 A, z pierwszej poł. XIX w. w ciągu kamienic
  • dom, ul. Piastowska 15, z k. XIX w.
  • dom, pl. Wolności 7, z drugiej poł. XVIII w.
  • wieża ciśnień, ul. Parkowa, z l. 1905-1906
  • kościół filialny pw. Marii Dominiki Mazzarello, ul. Przemysłowa

inne zabytki

GospodarkaEdytuj

 
Szyb „Bolesław” KGHM Lubin

Stanowiący jeden z ośrodków Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego Lubin jest związany z przemysłem wydobywczym i przetwórczym rudy miedzi, której najbogatsze złoża w Europie znajdują się właśnie pod tym miastem. W lubińskich kopalniach należących do KGHM Polska Miedź SA wydobywa się również w sporych ilościach srebro. Celem rozwoju alternatywy gospodarczej wobec zakładów prowadzących przetwórstwo i wydobycie miedzi, powołana została w mieście podstrefa Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

KulturaEdytuj

 
Centrum Kultury Muza

Kina:

Ośrodki kultury:

  • Centrum Kultury „Muza” – ul. Armii Krajowej 1
  • Ośrodek Kultury „Wzgórze Zamkowe” – ul. Mikołaja Pruzi 7 i 9
  • Narodowa Orkiestra Dęta z siedzibą w Lubinie – ul. Mikołaja Pruzi 7 i 9
  • Młodzieżowy Dom Kultury – ul. Komisji Edukacji Narodowej 6a
 
Miejska Biblioteka Publiczna

Biblioteki:

  • Miejska Biblioteka Publiczna – ul. Skłodowskiej 6
    • Multimedialna Biblioteka Łącznik – Filia nr 1 – ul. Odrodzenia 24
    • Filia nr 2 – ul. Kilińskiego 14B/2
    • Filia nr 3 – ul. Żurawia 17
    • Filia nr 4 – ul. Jastrzębia 6
    • Multimedialna Biblioteka Czytnik – Filia nr 5 – ul. C. K. Norwida 10
  • Biblioteka Pedagogiczna – ul. Marii Konopnickiej 5

Podział administracyjnyEdytuj

Podział miasta na osiedla: Centrum, Przylesie, Zalesie, Polne, Ustronie, Małomice, Stary Lubin, Krzeczyn, Wyżykowskiego, Staszica, Zwycięstwa, Świerczewskiego, osiedle „D”.

Sport i rekreacjaEdytuj

 
Cuprum Arena
 
Stadion Zagłębia Lubin

Lubin jest miastem dość silnie zaangażowanym sportowo, istnieją tu różnorodne sekcje i ośrodki sportu. Oprócz piłki nożnej, która najbardziej rozsławiła miasto, można w Lubinie odnaleźć kluby zajmujące się piłką ręczną, czy też lekkoatletyką, kręglami, sportami walki (karate, boksem, taekwondo), wspinaczką.

  • Zagłębie Lubin – piłka nożna mężczyzn (mistrzostwo Polski: 1990/1991 i 2006/2007, wicemistrzostwo Polski: 1989/1990, finał Pucharu Polski: 2004/2005, 2005/2006 i 2013/2014, finał Pucharu Ligi: 2000/2001)
  • Zagłębie Lubin – piłka nożna kobiet (wicemistrzostwo Polski: 2014/2015)
  • Zagłębie Lubin – piłka ręczna kobiet (mistrzostwo Polski: 2010/2011, 2020/2021, 2021/2022)
  • Zagłębie Lubin – piłka ręczna mężczyzn (mistrzostwo Polski: 2006/2007, występ w Lidze Mistrzów: 2007/2008)
  • Cuprum Lubin – piłka siatkowa mężczyzn (debiut w PlusLidze: 2014/2015)

Obiekty sportowe i rekreacyjneEdytuj

  • Hala widowiskowo-sportowa RCS w Lubinie – otwarta w 2014
  • Baseny
    • Basen kryty OSiR „Centrum 7” przy Zespole Szkół Sportowych
    • Basen kryty Zespołu Szkół nr 2
    • Basen kryty Zespołu Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących - nieczynny
    • Basen kryty OSiR „Ustronie”
    • Basen odkryty przy RCS (otwarty tylko w wakacje)[potrzebny przypis]
  • Kielich – najwyższa w Polsce (34 m) wieża wspinaczkowa. Powstała w 1996 roku poprzez dostosowanie nieużywanej wieży ciśnień. Posiada 6 dróg wspinaczki o zróżnicowanych poziomach trudności, włącznie z wyjątkowo trudnym. Czasem jest udostępniana dla zwiedzających i po wejściu przez wewnętrzne schodki na szczyt można podziwiać panoramę miasta.
  • Korty tenisowe
  • Kręgielnia – jeden z najnowocześniejszych tego typu obiektów w kraju do kręgli klasycznych. 6 torów do gry, stoły bilardowe, dart, Air Hockey, kawiarnia.
  • Lodowisko oraz tor do jazdy szybkiej – czynne w miesiącach jesienno-zimowych
  • Lotnisko Sportowe Aeroklubu Zagłębia Miedziowego
  • Pole do gry w paintball (Kłopotów)
  • Skatepark
  • Stadiony
    • Stadion piłkarski (wcześniej Dialog Arena) klubu Zagłębie Lubin. Pojemność stadionu planowana była na 16 300 miejsc[28].
    • Stadion Górniczy – pierwotny stadion wybudowany w 1972 roku, położony obok Dialog Areny, wykorzystywany jako boisko do rozgrywania spotkań drużyn młodzieżowych.
    • Stadion OSIR – zmodernizowany i nowoczesny lekkoatletyczny stadion miejski z murawą i bieżnią tartanową. Organizowane są tutaj imprezy sportowe oraz inne imprezy masowe.
    • Stadion lekkoatletyczny przy V Liceum Ogólnokształcącym Zespołu Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących (os. Sikorskiego – ul. Komisji Edukacji Narodowej 6)
    • Stadion GOS Lubin.
    • Stadion POSTiW Lubin.
  • Stadnina koni (Krzeczyn Wielki)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 8 (Osiedle Polne)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 5 (Osiedle Zwycięstwa)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 14 (Osiedle Ustronie IV)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Gimnazjum nr 1 (Osiedle Przylesie)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Zespole Szkół Specjalnych (Osiedle Staszica)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Gimnazjum nr 3 (Osiedle Wyżykowskiego)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Gimnazjum nr 5 (Osiedle Staszica)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Zespole Szkół nr. 2 (Osiedle Przylesie)

Ścieżki roweroweEdytuj

Miasto posiada rozbudowaną sieć ścieżek rowerowych łączących poszczególne osiedla i będących częścią turystycznych szlaków rowerowych powiatu lubińskiego:

 
Ścieżka rowerowa za osiedlem Ustronie
  • Rowerowy Szlak Zielony: na terenie miasta Lubina trasa biegnie
    • z kierunku wsi Obora wzdłuż ul. Jana Pawła II
    • przez os. Ustronie (Przy trasie: Park im. Jana Pawła II)
    • przez os. Wyżykowskiego (za ul. Szybową, wzdłuż ul. Krupińskiego i ul. Hutniczej)
    • przez os. Polne (wzdłuż Alei Niepodległości. Przy trasie: Park Jesionowy, następnie Park Aliantów)
    • przez Centrum Miasta (wzdłuż Alei Niepodległości. Przy trasie: Tereny Rekreacyjne, Park im. marszałka J. Piłsudskiego, następnie przejazd przez: Park im. J. Wyżykowskiego. Za Rondem im. Ofiar Zbrodni Lubińskiej jest skrzyżowanie z Rowerowym Szlakiem Czerwonym. Następnie jazda wzdłuż ul. Paderewskiego. Przejazd przez: Park Wrocławski)
    • przez os. Przylesie (wzdłuż ul. Piłsudskiego, i ul. Wyszyńskiego. Przejazd przez: Skwer im. prymasa S. Wyszyńskiego. Dalej jazda głównym deptakiem największego w Lubinie osiedla mieszkaniowego, następnie wzdłuż ul. Szpakowej i ul. Gajowej do Parku Leśnego „Strzelnica”
    • z miasta wyjeżdża się leśnym duktem w kierunku Chróstnika i Gorzelina
  • Rowerowy Szlak Czerwony: na terenie miasta Lubina trasa biegnie
    • z kierunku wsi Gola ul. Spacerową i wiaduktem drogowym
    • przez os. Staszica (wzdłuż Obwodnicy. Przy trasie: Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 5)
    • przez os. Zwycięstwa (wzdłuż ul. Paderewskiego. Przy trasie: Park Słowiański. Za Rondem im. Ofiar Zbrodni Lubińskiej jest skrzyżowanie z Rowerowym Szlakiem Zielonym
    • z miasta wyjeżdża się wzdłuż ul. Ścinawskiej, mija Obwodnicę i skręca w ul. Zieloną w kierunku wsi Kłopotów)

Zieleń miejskaEdytuj

ParkiEdytuj

  • Park im. marszałka J. Piłsudskiego
    • obejmuje tereny w Centrum między Al. Niepodległości, ul. Armii Krajowej (taras Centrum Kultury „Muza”), Murami miejskimi i ul. Mieszka I (sąsiaduje z Parkiem im. J. Wyżykowskiego)
 
Pomnik Jana Wyżykowskiego w parku nazwanym jego imieniem
  • Park im. J. Wyżykowskiego
    • położony w Centrum między Al. Niepodległości, ul. Mieszka I (sąsiaduje z Parkiem im. marszałka J. Piłsudskiego), rzeką Zimnicą, Wzgórzem Zamkowym z Kaplicą Zamkową, błoniami i ul. I. Paderewskiego (sąsiaduje z Parkiem Wrocławskim)
  • Park im. M. Kopernika
  • Park Wrocławski - na terenie którego, w roku 2014 został utworzony ogród zoologiczny - ZOO Lubin
    • usytuowany między rzeką Zimnicą, ul. Wrocławską i ul. I. Paderewskiego (sąsiaduje z Parkiem im. J. Wyżykowskiego)
 
Staw dydaktyczny w Parku Wrocławskim w Lubinie
  • Park Słowiański
    • obejmuje tereny obok os. Zwycięstwa, ograniczone ul. Rzemieślniczą, ul. Słowiańską i ul. I. Paderewskiego
  • Park Aliantów
    • położony między Centrum a os. Polnym, między Al. Niepodległości, ul. Bolesławiecką, ul. Parkową i liniami kolejowymi do Polkowic i Gwizdanowa.
  • Park Jesionowy
    • obejmuje tereny na os. Polne. Jego granice stanowią Al. Niepodległości, ul. Hutnicza i ul. Jodłowa.
  • Park Leśny (Strzelnica)
    • znajduje się na os. Przylesie, między ul. Kwiatową, ul. Wrzosową i ul. Gajową, nieopodal biegnie ul. Legnicka
  • Park im. Jana Pawła II
    • położony na os. Ustroniu IV, między ul. Jana Pawła II a ul. M. Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej
  • Park Solidarności
    • obejmuje tereny na os. D, ograniczone ul. M. Skłodowskiej – Curie, linią kolejową do Polkowic i linią kolejową do Gwizdanowa

OświataEdytuj

Szkoły podstawowe:

 
Budynek Szkoły Podstawowej nr 1
  • Szkoła Podstawowa nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. Marii Skłodowskiej-Curie (Centrum – ul. Skłodowskiej 4)[29]
  • Szkoła Podstawowa nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi[30](os. Wyżykowskiego – ul. Gwarków 93)
  • Szkoła Podstawowa nr 5 (os. Zwycięstwa i os. Staszica – ul. Kilińskiego 12)
  • Szkoła Podstawowa nr 6 im. Marii Konopnickiej dla Dzieci Niepełnosprawnych Intelektualnie (os. Staszica – ul. Składowa 3)
  • Szkoła Podstawowa nr 7 - Szkoła Sportowa[31] (os. Sikorskiego – ul. Sybiraków 11)
  • Szkoła Podstawowa nr 8 (os. Polne – ul. Parkowa 2)
  • Szkoła Podstawowa nr 9 im. Stefanii Sempołowskiej (os. Przylesie – ul. Legnicka 1)
  • Szkoła Podstawowa nr 10 (os. Przylesie – ul. Wyszyńskiego 3)
  • Niepubliczna Szkoła Podstawowa "Dar Losu" w Lubinie (os. Przylesie – ul. Sowia 7)
  • Szkoła Podstawowa nr 12 (os. Przylesie – ul. Szpakowa 2)
  • Szkoła Podstawowa nr 14 (os. Ustronie – ul. Norwida 10)
  • Społeczna Szkoła Podstawowa Zespołu Szkół Społecznych im. Rady Europy (os. Przylesie – ul. Pawia 41)
  • Salezjańska Szkoła Podstawowa im. św. Dominika Savio (Szkolna 5)
  • Niepubliczna Szkoła Podstawowa Szkoła Mistrzostwa Sportowego w Piłce Ręcznej MKS Zagłębie Lubin[32] (os. Sikorskiego – ul. Sybiraków 11)
 
I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika

Licea ogólnokształcące[33]:

  • I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika (Centrum – ul. Kopernika 7)
  • II Liceum Ogólnokształcące (Centrum – ul. Niepodległości 31)
  • III Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II[34] (ul. Szpakowa 1)
  • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych (ul. Marii Skłodowskiej Curie 72)
  • Salezjańskie Liceum Ogólnokształcące im. św. Jana Bosco (Centrum – ul. Prusa 4)
  • Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące Szkoła Mistrzostwa Sportowego w Piłce Ręcznej  MKS Zagłębie Lubin[35] (os. Sikorskiego – ul. Sybiraków 11)
 
Technikum nr 1

Technika:

  • Technikum nr 1 im. prof. Bolesława Krupińskiego (ul. Kościuszki 9)
  • Technikum nr 2 im. Jana Wyżykowskiego (ul. Szpakowa 1)
  • Technikum im. Władysława Reymonta

Szkoły wyższe: Uczelnia Jana Wyżykowskiego (dawniej UZZM)

Szkoły języków obcych:

  • Szkoła Języków Obcych Royal College (Centrum – ul. Odrodzenia 34)
  • Szkoła Języków Obcych MCKK (Centrum – ul. Odrodzenia 21)

Inne:

  • Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia (ul. Kilińskiego)
  • Szkoła Policealna TEB Edukacja (ul. Kopernika 16)
  • Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych Royal College (ul. Odrodzenia 34)
  • Studium Zawodowe dla Dorosłych Royal College (ul. Odrodzenia 34)
  • Ośrodek Kształcenia „Cogito” (ul. Kopernika 8)
  • Bezpłatne Szkoły „Edukacja” (al. Niepodległości 31)

ReligiaEdytuj

 
Lubin Kościół Matki Bożej Częstochowskiej
 
Kościół pw. Najświętszej Marii Panny
 
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa
 
Cerkiew prawosławna pw. Świętej Trójcy

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

KatolicyzmEdytuj

PrawosławieEdytuj

ProtestantyzmEdytuj

InneEdytuj

TransportEdytuj

Transport kolejowyEdytuj

Stacje kolejowe:

Linie kolejowe:

  • Legnica - Lubin - Rudna Gwizdanów
    • numer tabeli w rozkładzie jazdy: 289
    • elektryfikacja: 30 sierpnia 1986 r.
    • ruch towarowy i pasażerski
  • Lubin - Polkowice
    • ruch towarowy firmy Pol-Miedź Trans S.A.
    • elektryfikacja w 1986 r. tylko na odcinku Lubin Górniczy – Lubin Kopalnia
  • Lubin - Chocianów
    • numer tabeli w rozkładzie jazdy: 268
    • brak trakcji elektrycznej
    • ruch pasażerski do 1985 r.
    • ruch towarowy do 1987 r.
    • linia rozebrana do 1992 r.

Komunikacja miejskaEdytuj

Osobny artykuł: Komunikacja miejska w Lubinie.

Komunikacja miejska w Lubinie realizowana jest w ramach powiatowych przewozów pasażerskich, których organizatorem jest Powiat lubiński[38]. W całości finansowana jest z budżetów samorządów (skorzystanie z komunikacji miejskiej nie wymaga zakupu biletu)[39]. Operatorem przewozów jest PKS Lubin, a dla linii 512 DLA (linia 512 nie wchodzi w skład powiatowych przewozów pasażerskich)[40].

Obecnie[kiedy?] Lubin obsługują 24 (w tym 1 sezonowo) linie[41]:

Linia Trasa
0 Lubin Małomicka Las / Lubin Małomice - Lubin Osiedle Krzeczyn
1 Lubin Sportowa - Lubin Ustronie / Szklary Górne Cmentarz / Szyb Zachodni
2 Lubin Małomice - Lubin Osiedle Krzeczyn
3A Lubin Ustronie - Lubin Przylesie - Lubin Kościuszki Dworzec PKS - Lubin Ustronie
3B Lubin Ustronie - Lubin Kościuszki Dworzec PKS - Lubin Przylesie - Lubin Ustronie
4 Kłopotów / Osiek Św. Katarzyny / Osiek Działki / Lubin Piłsudskiego Kaufland / Lubin Przylesie - Lubin Ustronie / Lubin Cmentarz Zacisze
5 Krzeczyn Wielki Boisko / Lubin WPEC - Lubin Stadion zakłady / Lubin KGHM
6 Lubin Sportowa - ZG Lubin
7 Lubin Sportowa - Lubin Ustronie / Obora
8 (linia sezonowa - kursuje od 1 IV do 31 X) Lubin Spacerowa - Lubin Niepodległości Centrum
100 Niemstów / Gogołowice - Lubin KGHM / Gola
101 Lubin Kościuszki Paderewskiego - Gorzyca
102 Lubin Kościuszki Dworzec PKS - Dąbrowa Górna / Czerniec
103 Lubin KGHM - Czerniec
104 Lubin Cmentarz Zacisze / Lubin Ustronie - Buczynka
105 Lubin KGHM - Bukowna
110 Lubin Kolejowa Rondo - Polkowice ul. Młyńska, Dworzec Autobusowy
111 Lubin Zajezdnia PKS - Chocianów ul. Krótka
113 Lubin KGHM - Orsk
121 Lubin 1 Maja - Chocianów ul. Kolejowa teren PKP
123 Lubin KGHM - Chobienia
131 Lubin Piłsudskiego Kaufland - Chocianów ul. Krótka
133 Lubin KGHM - Chobienia
512 Lubin KGHM - Ścinawa (linia niewchodząca w skład powiatowych przewozów pasażerskich, ale również bezpłatna[40])

Komunikacja międzymiastowa i lokalnaEdytuj

Transport samochodowyEdytuj

Krzyżują się tu drogi krajowe:

drogi wojewódzkie:

Transport lotniczyEdytuj

W mieście Lubin funkcjonuje lotnisko Lubin. Lotnisko to posiada pas (1000m x 30m) o utwardzonej nawierzchni a także oświetlenie pasa startowego. Dzięki odprawie celnej są możliwe odloty do sąsiednich krajów. Na lotnisku kilka razy odbywały się festyny zorganizowane z okazji Dni Lubina. Lotnisko nie ma żadnego stałego połączenia z innym miastem.

Najwyższe budowle w mieścieEdytuj

Najwyższą budowlą miasta jest komin MPEC "Termal" mierzący 230 m. Komin w Lubinie jest na 44 miejscu wśród najwyższych wolno stojących budowli w Polsce.

  • Komin MPEC w Lubinie.

Odniesienia w kulturzeEdytuj

Miasta partnerskieEdytuj

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ a b Lubin w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2021-08-19] (pol.).
  2. ↑ Lista miast w Polsce (spis miast, mapa miast, liczba ludności, powierzchnia, wyszukiwarka), Polska w liczbach [dostęp 2021-08-19] (pol.).
  3. ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2015 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Departament Metodologii, Standardów i Rejestrów, 2015-07-22, s. 60. ISSN 1505-5507. OCLC 263608152. [dostęp 2016-01-09].
  4. ↑ GUS – Główny Urząd Statystyczny – Ludność w gminach według stanu w dniu 31.12.2011 r. – bilans opracowany w oparciu o wyniki NSP’2011
  5. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset (pol.). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
  6. ↑ Jacek Frączyk, Najbogatsze miasta w Polsce. Lubin i Kępno na dwóch biegunach, „WP money”, 21 lutego 2018 [dostęp 2018-07-05] (pol.).
  7. ↑ Lubin w liczbach. Wiek mieszkańców Lubina, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  8. ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 69, OCLC 456751858 (niem.).
  9. ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 247.
  10. ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis. dokumentyslaska.pl. [dostęp 2012-10-24].
  11. ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau 1889.
  12. ↑ „Codex Diplomaticus Maioris Poloniae”, tomus II, Biblioteka Kórnicka, Poznań 1878, str. 295.
  13. ↑ Grünhagen 1854 ↓, s. 154.
  14. ↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 178. ISBN 978-83-910595-2-4.
  15. ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.14.
  16. ↑ Legendy. [dostęp 2009-07-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-04)].
  17. ↑ a b c d Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 401.
  18. ↑ Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski, PWN, Warszawa 1998, ISBN 83-01-12677-9 s. 125
  19. ↑ „stylistyczno-regionalne zróżnicowanie polszczyzny, [...] terminologia, nie mająca ekwiwalencji w języku polskim, wymaga w tym przypadku przytaczania jej także w brzmieniu oryginalnym „Ich dialekt jest śląski” [Ihr Dialekt ist das sogenannte Wasserpolnisch]. „Nie można ustalić jakiegoś określonego dialektu niemieckiego, bo Niemcy, którzy do nas ściągnęli, mówią różnymi gwarami”, „10 Niemców, 400 (?) Polaków [...] Spośród tych ostatnich ok. 100 mówi po niemiecku, i to poprawnie, choć nieco twardo” [w:] Prace filologiczne. 1999. tom 44 s. 176; „am bekanntesten ist das sogenannte Wasserpolnisch, dann auch das Kaschubische, Masurische usw.” [w:] Theodor Grentrup: Religion und Muttersprache. 1932. s. 162.
  20. ↑ „300 tys. Kaszubów i Mazurów program traktował jako nie-Polaków, a 1,2 mln osób jako wahających się [Wasserpolen]; Ślązaków – jako spolonizowanych w większości Niemców, Kaszubi, Mazurzy, Wasserpolen i Ślązacy, określani generalnie jako niepolskie mniejszości, mieli pozostać na ziemiach włączonych do Rzeszy, nie podlegając ograniczeniom gospodarczym i kulturalnym” [w:] Czesław Madajczyk: Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce. 1970. s. 292.
  21. ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” , Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 402
  22. ↑ S. Tokarczuk: Lubin. Dzieje Miasta. Wrocław: 2003. ISBN 83-7384-012-5.
  23. ↑ Michał Kokot „Gomułka broni miedzi”, Gazeta Wyborcza 14 grudnia 2011
  24. ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  25. ↑ a b Gospodarka komunalna i mieszkaniowa. W: Tadeusz Rollauer (red.): Lubin 1945-1985. Legnica: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Legnicy, 1986, s. 35. [dostęp 2018-11-25].
  26. ↑ Zbrodnia Lubińska z 31 sierpnia 1982
  27. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 108,109. [dostęp 2012-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-29)].
  28. ↑ Nowy stadion, KGHM Zagłębie Lubin SA, 2007 [dostęp 2022-01-22] [zarchiwizowane 2011-07-17].
  29. ↑ Strona główna, Szkoła Podstawowa nr 1 z oddziałami integracyjnymi im. Marii Skłodowskiej-Curie w Lubinie [dostęp 2021-04-02] (pol.).
  30. ↑ START - SP nr 3 z OI, sp3lubin.pl [dostęp 2022-04-20].
  31. ↑ Szkoła Podstawowa Nr 7 - Szkoła Sportowa, Szkoła Podstawowa Nr 7 - Szkoła Sportowa [dostęp 2022-04-20] (pol.).
  32. ↑ SMS Zagłębie Lubin, SMS Zagłębie Lubin [dostęp 2022-04-20] (pol.).
  33. ↑ Baza Aktów Własnych, www.prawomiejscowe.pl [dostęp 2022-04-20].
  34. ↑ Zespół Szkół Nr 2 im. Jana Wyżykowskiego w Lubinie, 3 lutego 2018 [dostęp 2022-04-20] (pol.).
  35. ↑ SMS Zagłębie Lubin, SMS Zagłębie Lubin [dostęp 2022-04-20] (pol.).
  36. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04].
  37. ↑ Nowy przystanek Lubin Stadion na łączniku magistrali E30 z Nadodrzanką, Portal Kolejowy NaKolei.pl, 8 czerwca 2018 [dostęp 2019-03-05] (pol.).
  38. ↑ Dariusz Chryc: Ruszają Powiatowe Przewozy Pasażerskie w Lubinie. W: infobus.pl [on-line]. 2016-07-01. [dostęp 2018-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-22)].
  39. ↑ Bezpłatna komunikacja miejska w Lubinie. „Ludzie powinni mieć za darmo” (pol.). natemat.pl. [dostęp 2014-09-13].
  40. ↑ a b Rs, Ścinawa zmienia przewoźnika, Lubiński Magazyn Informacyjny, 16 lipca 2021 [dostęp 2022-01-20] (pol.).
  41. ↑ SiMS - rozkład jazdy, mapa, komunikacja.lubin.pl [dostęp 2019-10-05].
  42. ↑ LUBIN - Rozkład jazdy PKP PLK S.A., godziny odjazdów oraz ceny biletów - Portal Pasażera - PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., portalpasazera.pl [dostęp 2022-01-20] (pol.).
  43. ↑ a b Komunikacja międzymiastowa - Rozkład jazdy / komunikacja międzymiastowa - PKS Lubin S.A., pks.lubin.pl [dostęp 2022-01-20].
  44. ↑ a b Lubin – Chocianów – Wolny Chocianów [dostęp 2022-01-20] (pol.).
  45. ↑ Wyborcza.pl, szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2022-01-20].
  46. ↑ Gorky 17, Odium PC, GRY-Online.pl [dostęp 2020-06-24] (pol.).

BibliografiaEdytuj

  • Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866.
  • Colmar Grünhagen: Codex Diplomaticus Silesiae T.22 Regesten zur schlesischen Geschichte 1327-1333. Breslau: E. Wohlfarth's Buchhandlung, 1903.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lubin&oldid=67682486”