Lubin
Lubin (niem. Lüben) – miasto w południowo-zachodniej Polsce, na Dolnym Śląsku, w województwie dolnośląskim, siedziba powiatu lubińskiego i gminy wiejskiej Lubin. Leży na Wysoczyźnie Lubińskiej, nad rzeką Zimnicą.
| |||||
| |||||
![]() Ratusz w Lubinie | |||||
| |||||
Państwo | ![]() | ||||
Województwo | ![]() | ||||
Powiat | lubiński | ||||
Prawa miejskie | 1295 | ||||
Prezydent | Robert Raczyński | ||||
Powierzchnia | 40,77 km² | ||||
Wysokość | 121-155 m n.p.m. | ||||
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
72 300[1] 1773,4 os./km² | ||||
Strefa numeracyjna | (+48) 76 | ||||
Kod pocztowy | 59-300 | ||||
Tablice rejestracyjne | DLU | ||||
Położenie na mapie powiatu lubińskiego ![]() | |||||
Położenie na mapie Polski ![]() | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego ![]() | |||||
![]() | |||||
TERC (TERYT) | 0211011 | ||||
SIMC | 0954142 | ||||
Urząd miejski ul. Kilińskiego 1059-300 Lubin | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Lubin leży w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym. W Lubinie swoją siedzibę ma założony w roku 1961 KGHM Polska Miedź, jeden z czołowych producentów miedzi i srebra na świecie.
Struktura powierzchniEdytuj
Według danych z 1 stycznia 2015 roku, Lubin ma obszar 40,77 km²[2], w tym:
- użytki rolne: 53%
- użytki leśne: 11,5%
Miasto stanowi około 5,73% powierzchni powiatu[2].
DemografiaEdytuj
- Wykres liczby ludności miasta Lubin

Największą populację Lubina odnotowano w 1996 roku – według danych GUS 83490 mieszkańców.
Dane z 31 grudnia 2011[3]
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 75 147 | 100 | 38 988 | 52 | 36 159 | 48 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
1843 | 956 | 887 |
Według danych z roku 2008[4] średni dochód na mieszkańca powiatu lubińskiego wynosił 5432,4 zł brutto, według statystyk z 2018 było tu już około 7200 zł, co stanowi najwyższy wynik w Polsce[5].
Piramida wieku mieszkańców Lubina w 2014 roku[6]:
NazwaEdytuj
Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiego słowa „lubić” – określenia pozytywnej ludzkiej emocji „lubienia czegoś”[7]. W swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia on pierwotną nazwę jako Lobyn oraz „Lubyn” podając jej znaczenie „Lieblingsort” czyli tłumacząc na język polski „Miejscowość miłości lub ulubiona, ukochana miejscowość”[7]. Nazwa została później fonetycznie zgermanizowana na Lüben[7] i utraciła swoje pierwotne znaczenie.
Miejscowość wymieniona została w staropolskiej, zlatynizowanej formie Lubyn w łacińskim dokumencie wydanym w 1246 roku w Lubinie przez kancelarię księcia Bolesława II Rogatki[8]. W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Lubyn[9][10]. Nazwa miejscowości w obecnie używanej formie Lubin wymieniona jest w łacińskim dokumencie z 1312 roku wydanym w Głogowie[11]. Miejscowość została wymieniona w łacińskim dokumencie wyd. w 1332 roku w Lubinie w zlatynizowanej staropolskiej formie Lobyn[12].
Polską nazwę Bukowa oraz niemiecką Luben w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[13].
HistoriaEdytuj
Prehistoria ziem LubinaEdytuj
W obrębie granic administracyjnych dzisiejszego Lubina i jego najbliższych okolicach udokumentowano kilka cmentarzysk ciałopalnych pochodzących z III–V okresu epoki brązu oraz wczesnego okresu epoki żelaza tzw. halsztackiego, a więc związanych z kulturą łużycką, która na terenie niemal całej dzisiejszej Polski rozwijała się przez ok. 1000 lat (1300–400 lat p.n.e.). Jednak najstarszym, jest grób szkieletowy odkryty w 1941 roku tuż za rogatkami miasta, przy drodze do Ścinawy. Jego powstanie umiejscowiono w młodszym okresie epoki kamiennej – neolicie, czyli około 4000 lat temu[14].
Powstanie pierwszej osady na terenie dzisiejszego Lubina (osiedle Stary Lubin) związane jest z przecięciem się w tym miejscu ważnych szlaków kupieckich (np. z Magdeburga poprzez Wrocław do Kijowa i z południa przez Wielkopolskę nad Morze Bałtyckie) w związku z czym była zapewne miejscem odpoczynku wędrujących kupców, a także handlu ich towarami. Nie do końca wiadomo, czy Lubinem władali wówczas[potrzebny przypis] Dziadoszanie czy Trzebowianie, gdyż leżał on w połowie drogi między ich głównymi grodami.
Okres średniowiecznyEdytuj
Pierwsze wzmianki o Lubinie pochodzą z drugiej połowy XII wieku. Bulla papieska wydana prawdopodobnie w 1155 roku wymienia Lubin wśród 13 śląskich kasztelanii, a ok. 1178 roku książę Bolesław Wysoki osadę na Starym Lubinie podnosi do rangi miasta na prawie polskim. Nowe miasto, leżące między kasztelanią (tereny dzisiejszego Parku Wrocławskiego) a Starym Lubinem mogło zostać ufundowane przez Jadwigę Śląską i Henryka I Brodatego ok. 1205 roku.
Od roku 1349 Lubin był księstwem. Pierwszym jego władcą był Ludwik I Brzeski, fundator „Kodeksu lubińskiego” z ilustrowaną legendą o św. Jadwidze Śląskiej. Ostatnim była Anna Pomorska, która rządzi miastem do swojej śmierci w 1550.
Lubin po wojnach śląskichEdytuj
Rzeczywistość Lubina zaczęła zmieniać się po podboju Śląska przez Prusy, Księstwo Legnickie do którego należał Lubin było zarządzane z Berlina. Zmiana przynależności politycznej, jaka była efektem podboju spowodowała, że na miasto mieć wpływ zaczęli biurokraci berlińscy, a nie jak za Habsburgów urzędnicy miejscowi zasiadający na zamku legnickim.
Luterańscy pastorzy składający raporty o swoich parafiach jeszcze w przededniu XIX w. pisali o autochtonach z lubińskich okolic, którzy na co dzień posługiwali się dialektem języka polskiego[15]. Prusy w założeniach miały być zmilitaryzowanym więc z konieczności jednorodnym krajem; to pociągnęło za sobą planową akcję germanizacyjną trwającą zasadniczo do lat 30 XX wieku[16], akcja ta doprowadziła do całkowitego już zgermanizowania Lubina wraz z okolicami.
Lubin po II wojnie światowejEdytuj
Wojska hitlerowskie zostały wyparte z miasta przez oddziały radzieckie 9 lutego 1945 roku (ku czci poległych żołnierzy radzieckich postawiono pomniki przy ul. Curie-Skłodowskiej i przy ul. Odrodzenia)[17]. Po II wojnie światowej niemieckojęzyczna ludność miasta została wysiedlona do Niemiec[18]. Miasto było zniszczone w 80 procentach[19]. W 1946 r. włączono je do nowo powstałego województwa wrocławskiego. Dopiero 7 maja 1946[20] ustalono obecną nazwę, wcześniej używano form „Lubień” i „Lubiń”.
W 1957 inż. Jan Wyżykowski odkrył pokłady rudy miedzi w okolicach Lubina i Polkowic. 28 grudnia 1959 decyzją ministerstwa przemysłu ciężkiego powołano przedsiębiorstwo państwowe Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi, któremu powierzono wydobycie i przetwórstwo rud miedzi z nowoodkrytych złóż.
Jednocześnie rozpoczęto budowę pierwszych nowych osiedli:
- osiedle Centrum, 5 tys. mieszkańców w latach 1961-1965,
- osiedle Staszica, 18 tys. mieszkańców w latach 1967-1968[21].
Pierwszych 17 bloków mieszkalnych z 522 mieszkaniami dla 1200 osób, które powstały już w 1960.
Do końca lat 60 KGHM sfinansował połowę infrastruktury Lubina (osiedla, hotele robotnicze, szkoły, ulice, przedszkola, pawilony usługowe).
Miasto w latach 70. i 80. XX wiekuEdytuj
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa legnickiego.
Wznoszono kolejne osiedla mieszkaniowe:
- osiedle Zwycięstwa, 5 tys. mieszkańców w r. 1975,
- os.Świerczewskiego, 5 tys. mieszkańców w r. 1976,
- os.Przylesie, 28 tys. mieszkańców w r. 1982,
- os.Ustronie od roku 1975, w 1984 r. 7 tys. mieszkańców,
- os.Wyżykowskiego, od roku 1983, w 1984 r. 5 tys. mieszkańców[21].
31 sierpnia 1982 r. miała miejsce zbrodnia lubińska – wydarzenia, podczas których Milicja Obywatelska wraz z ZOMO stłumiła demonstrację przeciwko stanowi wojennemu. Od ostrej amunicji zginęły wówczas 3 osoby (Michał Adamowicz, Andrzej Trajkowski i Mieczysław Poźniak), kilkadziesiąt zostało rannych[22].
W dziesiątą rocznicę Zbrodni Lubińskiej w centrum miasta odsłonięto pomnik Pamięci Ofiar. Ponadto w miejscach, gdzie padły śmiertelne strzały, ustawiono mniejsze pomniki.
ZabytkiEdytuj
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[23]:
- ośrodek historyczny miasta
- kościół par. pw. Matki Bożej Częstochowskiej, ul. Kołłątaja, z drugiej poł. XIV, XV/XVI w.
- dzwonnica, z drugiej poł. XV/XVI w.
- kościół cmentarny ewangelicki, ob. rzym.-kat. kościół par. pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny, szachulcowy, ul. Stary Lubin, z 1683 r., 1959 r.
- ruiny zamku, ul. Piastowska, z XIV w., XVIII w., XIX w.
- kaplica zamkowa
- mury miejskie, pozostałości z XIV w., XV w., XIX w.
- wieża bramy – baszty głogowskiej
- ratusz, Rynek, z 1768 r., k. XIX w.
- zespół koszar 4 Pułku Dragonów, ul. Kościuszki, z l. 1884-86
- gmach komendantury, ob. szkoła, ul. Kościuszki 9,
- stajnie I, ul. Księcia Ludwika
- stajnie II, ul. Armii Krajowej
- odwach, ul. Składowa
- dwa budynki administracyjno-gospodarcze, ul. Składowa
- dom towarowy, ul. Odrodzenia 3 A, z pierwszej poł. XIX w. w ciągu kamienic
- dom, ul. Piastowska 15, z k. XIX w.
- dom, pl. Wolności 7, z drugiej poł. XVIII w.
- wieża ciśnień, ul. Parkowa, z l. 1905-1906
- kościół filialny pw. Marii Dominiki Mazzarello, ul. Przemysłowa
inne zabytki
GospodarkaEdytuj
Ta sekcja od 2009-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Stanowiący jeden z ośrodków Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego Lubin jest związany z przemysłem wydobywczym i przetwórczym rudy miedzi, której najbogatsze złoża w Europie znajdują się właśnie pod tym miastem. W lubińskich kopalniach należących do KGHM Polska Miedź SA wydobywa się również w sporych ilościach srebro. Celem rozwoju alternatywy gospodarczej wobec zakładów prowadzących przetwórstwo i wydobycie miedzi, powołana została w mieście podstrefa Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
KulturaEdytuj
Kina:
- Muza – ul. Armii Krajowej 1 (kino studyjne)
- Centrum Filmowe Helios – Galeria Cuprum Arena
Ośrodki kultury:
- Centrum Kultury „Muza” – ul. Armii Krajowej 1
- Ośrodek Kultury „Wzgórze Zamkowe” – ul. Mikołaja Pruzi 7 i 9
- Narodowa Orkiestra Dęta z siedzibą w Lubinie – ul. Mikołaja Pruzi 7 i 9
- Młodzieżowy Dom Kultury – ul. Komisji Edukacji Narodowej 6a
Biblioteki:
- Miejska Biblioteka Publiczna – ul. Skłodowskiej 6
- Multimedialna Biblioteka Łącznik – Filia nr 1 – ul. Odrodzenia 24
- Filia nr 2 – ul. Kilińskiego 14B/2
- Filia nr 3 – ul. Żurawia 17
- Filia nr 4 – ul. Jastrzębia 6
- Multimedialna Biblioteka Czytnik – Filia nr 5 – ul. C. K. Norwida 10
- Biblioteka Pedagogiczna – ul. Marii Konopnickiej 5
Podział administracyjnyEdytuj
Podział miasta na osiedla: Centrum, Przylesie, Zalesie, Polne, Ustronie, Małomice, Stary Lubin, Krzeczyn, Wyżykowskiego, Staszica, Zwycięstwa, Świerczewskiego, osiedle „D”.
Sport i rekreacjaEdytuj
Ta sekcja od 2009-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Lubin jest miastem dość silnie zaangażowanym sportowo, istnieją tu różnorodne sekcje i ośrodki sportu. Oprócz piłki nożnej, która najbardziej rozsławiła miasto, można w Lubinie odnaleźć kluby zajmujące się piłką ręczną, czy też lekkoatletyką, kręglami, sportami walki (karate, boksem, taekwondo), wspinaczką.
- Zagłębie Lubin – piłka nożna mężczyzn (mistrzostwo Polski: 1990/1991 i 2006/2007, wicemistrzostwo Polski: 1989/1990, finał Pucharu Polski: 2004/2005, 2005/2006 i 2013/2014, finał Pucharu Ligi: 2000/2001)
- Zagłębie Lubin – piłka nożna kobiet (wicemistrzostwo Polski: 2014/2015)
- Zagłębie Lubin – piłka ręczna kobiet (mistrzostwo Polski: 2010/2011)
- Zagłębie Lubin – piłka ręczna mężczyzn (mistrzostwo Polski: 2006/2007, występ w Lidze Mistrzów: 2007/2008)
- Cuprum Lubin – piłka siatkowa mężczyzn (debiut w PlusLidze: 2014/2015)
Obiekty sportowe i rekreacyjneEdytuj
- Hala widowiskowo-sportowa RCS w Lubinie – otwarta w 2014
- Baseny
- Basen kryty OSiR „Centrum 7” przy Zespole Szkół Sportowych
- Basen kryty Zespołu Szkół nr 2
- Basen kryty Zespołu Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących - nieczynny
- Basen kryty OSiR „Ustronie”
- Basen odkryty przy RCS (otwarty tylko w wakacje)[potrzebny przypis]
- Kielich – najwyższa w Polsce (34 m) wieża wspinaczkowa. Powstała w 1996 roku poprzez dostosowanie nieużywanej wieży ciśnień. Posiada 6 dróg wspinaczki o zróżnicowanych poziomach trudności, włącznie z wyjątkowo trudnym. Czasem jest udostępniana dla zwiedzających i po wejściu przez wewnętrzne schodki na szczyt można podziwiać panoramę miasta.
- Korty tenisowe
- Kręgielnia – jeden z najnowocześniejszych tego typu obiektów w kraju do kręgli klasycznych. 6 torów do gry, stoły bilardowe, dart, Air Hockey, kawiarnia.
- Lodowisko oraz tor do jazdy szybkiej – czynne w miesiącach jesienno-zimowych
- Lotnisko Sportowe Aeroklubu Zagłębia Miedziowego
- Pole do gry w paintball (Kłopotów)
- Skatepark
- Stadiony
- Stadion piłkarski (wcześniej Dialog Arena) klubu Zagłębie Lubin. Pojemność stadionu wynosi 16 300 miejsc[24].
- Stadion Górniczy – pierwotny stadion wybudowany w 1972 roku, położony obok Dialog Areny, wykorzystywany jako boisko do rozgrywania spotkań drużyn młodzieżowych.
- Stadion OSIR – zmodernizowany i nowoczesny lekkoatletyczny stadion miejski z murawą i bieżnią tartanową. Organizowane są tutaj imprezy sportowe oraz inne imprezy masowe.
- Stadion lekkoatletyczny przy V Liceum Ogólnokształcącym Zespołu Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących (os. Sikorskiego – ul. Komisji Edukacji Narodowej 6)
- Stadion GOS Lubin.
- Stadion POSTiW Lubin.
- Stadnina koni (Krzeczyn Wielki)
- Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 8 (Osiedle Polne)
- Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 5 (Osiedle Zwycięstwa)
- Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 14 (Osiedle Ustronie IV)
- Osiedlowe Centrum Sportowe przy Gimnazjum nr 1 (Osiedle Przylesie)
- Osiedlowe Centrum Sportowe przy Zespole Szkół Specjalnych (Osiedle Staszica)
- Osiedlowe Centrum Sportowe przy Gimnazjum nr 3 (Osiedle Wyżykowskiego)
- Osiedlowe Centrum Sportowe przy Gimnazjum nr 5 (Osiedle Staszica)
- Osiedlowe Centrum Sportowe przy Zespole Szkół nr. 2 (Osiedle Przylesie)
Ścieżki roweroweEdytuj
Miasto posiada rozbudowaną sieć ścieżek rowerowych łączących poszczególne osiedla i będących częścią turystycznych szlaków rowerowych powiatu lubińskiego:
- Rowerowy Szlak Zielony: na terenie miasta Lubina trasa biegnie
- z kierunku wsi Obora wzdłuż ul. Jana Pawła II
- przez os. Ustronie (Przy trasie: Park im. Jana Pawła II)
- przez os. Wyżykowskiego (za ul. Szybową, wzdłuż ul. Krupińskiego i ul. Hutniczej)
- przez os. Polne (wzdłuż Alei Niepodległości. Przy trasie: Park Jesionowy, następnie Park Aliantów)
- przez Centrum Miasta (wzdłuż Alei Niepodległości. Przy trasie: Tereny Rekreacyjne, Park im. marszałka J. Piłsudskiego, następnie przejazd przez: Park im. J. Wyżykowskiego. Za Rondem im. Ofiar Zbrodni Lubińskiej jest skrzyżowanie z Rowerowym Szlakiem Czerwonym. Następnie jazda wzdłuż ul. Paderewskiego. Przejazd przez: Park Wrocławski)
- przez os. Przylesie (wzdłuż ul. Piłsudskiego, i ul. Wyszyńskiego. Przejazd przez: Skwer im. prymasa S. Wyszyńskiego. Dalej jazda głównym deptakiem największego w Lubinie osiedla mieszkaniowego, następnie wzdłuż ul. Szpakowej i ul. Gajowej do Parku Leśnego „Strzelnica”
- z miasta wyjeżdża się leśnym duktem w kierunku Chróstnika i Gorzelina
- Rowerowy Szlak Czerwony: na terenie miasta Lubina trasa biegnie
- z kierunku wsi Gola ul. Spacerową i wiaduktem drogowym
- przez os. Staszica (wzdłuż Obwodnicy. Przy trasie: Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 5)
- przez os. Zwycięstwa (wzdłuż ul. Paderewskiego. Przy trasie: Park Słowiański. Za Rondem im. Ofiar Zbrodni Lubińskiej jest skrzyżowanie z Rowerowym Szlakiem Zielonym
- z miasta wyjeżdża się wzdłuż ul. Ścinawskiej, mija Obwodnicę i skręca w ul. Zieloną w kierunku wsi Kłopotów)
Zieleń miejskaEdytuj
ParkiEdytuj
- Park im. marszałka J. Piłsudskiego
- obejmuje tereny w Centrum między Al. Niepodległości, ul. Armii Krajowej (taras Centrum Kultury „Muza”), Murami miejskimi i ul. Mieszka I (sąsiaduje z Parkiem im. J. Wyżykowskiego)
- Park im. J. Wyżykowskiego
- położony w Centrum między Al. Niepodległości, ul. Mieszka I (sąsiaduje z Parkiem im. marszałka J. Piłsudskiego), rzeką Zimnicą, Wzgórzem Zamkowym z Kaplicą Zamkową, błoniami i ul. I. Paderewskiego (sąsiaduje z Parkiem Wrocławskim)
- Park im. M. Kopernika
- położony w Centrum. Jego granice stanowią ul. M. Kopernika, ul. H. Kołłątaja oraz Mury miejskie (tuż obok Kościoła pw. Matki Bożej Częstochowskiej)
- Park Wrocławski - na terenie którego, w roku 2014 został utworzony ogród zoologiczny - ZOO Lubin
- znajduje się obok Osiedla Zalesie, między rzeką Zimnicą, Al. Komisji Edukacji Narodowej, ul. Wrocławską i ul. I. Paderewskiego (sąsiaduje z Parkiem im. J. Wyżykowskiego)
- Park Słowiański
- obejmuje tereny obok os. Zwycięstwa, ograniczone ul. Rzemieślniczą, ul. Słowiańską i ul. I. Paderewskiego
- Park Aliantów
- położony między Centrum a os. Polnym, między Al. Niepodległości, ul. Bolesławiecką, ul. Parkową i liniami kolejowymi do Polkowic i Gwizdanowa.
- Park Jesionowy
- obejmuje tereny na os. Polne. Jego granice stanowią Al. Niepodległości, ul. Hutnicza i ul. Jodłowa.
- Park Leśny (Strzelnica)
- znajduje się na os. Przylesie, między ul. Kwiatową, ul. Wrzosową i ul. Gajową, nieopodal biegnie ul. Legnicka
- Park im. Jana Pawła II
- położony na os. Ustroniu IV, między ul. Jana Pawła II a ul. M. Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej
- Park Solidarności
- obejmuje tereny na os. D, ograniczone ul. M. Skłodowskiej – Curie, linią kolejową do Polkowic i linią kolejową do Gwizdanowa
OświataEdytuj
Szkoły podstawowe:
- Szkoła Podstawowa nr 1 Zespół Szkół Integracyjnych (Centrum – ul. Skłodowskiej 4)
- Szkoła Podstawowa nr 3 (os. Wyżykowskiego – ul. Gwarków 93)
- Szkoła Podstawowa nr 5 (os. Zwycięstwa i os. Staszica – ul. Kilińskiego 12)
- Szkoła Podstawowa nr 6 im. Marii Konopnickiej dla Dzieci Niepełnosprawnych Intelektualnie (os. Staszica – ul. Składowa 3)
- Szkoła Podstawowa nr 7 Zespół Szkół Sportowych (os. Sikorskiego – ul. Sybiraków 11)
- Szkoła Podstawowa nr 8 (os. Polne – ul. Parkowa 2)
- Szkoła Podstawowa nr 9 im. Stefanii Sempołowskiej (os. Przylesie – ul. Legnicka 1)
- Szkoła Podstawowa nr 10 (os. Przylesie – ul. Wyszyńskiego 3)
- Niepubliczna Szkoła Podstawowa "Dar Losu" w Lubinie (os. Przylesie – ul. Sowia 7)
- Szkoła Podstawowa nr 12 (os. Przylesie – ul. Szpakowa 2)
- Szkoła Podstawowa nr 14 (os. Ustronie – ul. Norwida 10)
- Społeczna Szkoła Podstawowa Zespołu Szkół Społecznych im. Rady Europy (os. Przylesie – ul. Pawia 41)
- Salezjańska Szkoła Podstawowa im. św. Dominika Savio (Szkolna 5)
Licea ogólnokształcące:
- I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika (Centrum – ul. Kopernika 7)
- II Liceum Ogólnokształcące (Centrum – ul. Niepodległości 31)
- III Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II (os. Ustronie – ul. Konopnickiej 5)
- V Liceum Ogólnokształcące Zespołu Szkół Sportowych (os. Sikorskiego – ul. Sybiraków 11)
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych (ul. Marii Skłodowskiej Curie 72)
- Salezjańskie Liceum Ogólnokształcące im. św. Jana Bosco (Centrum – ul. Prusa 4)
Technika:
- Technikum nr 1 im. prof. Bolesława Krupińskiego (ul. Kościuszki 9)
- Technikum nr 2 im. Jana Wyżykowskiego (ul. Szpakowa 1)
Szkoły wyższe: Uczelnia Jana Wyżykowskiego (dawniej UZZM)
Szkoły języków obcych:
- Szkoła Języków Obcych Royal College (Centrum – ul. Odrodzenia 34)
- Szkoła Języków Obcych MCKK (Centrum – ul. Odrodzenia 21)
Inne:
- Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia (ul. Kilińskiego)
- Szkoła Policealna TEB Edukacja (ul. Kopernika 16)
- Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych Royal College (ul. Odrodzenia 34)
- Studium Zawodowe dla Dorosłych Royal College (ul. Odrodzenia 34)
- Ośrodek Kształcenia „Cogito” (ul. Kopernika 8)
- Bezpłatne Szkoły „Edukacja” (al. Niepodległości 31)
ReligiaEdytuj
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
KatolicyzmEdytuj
- Kościół Rzymskokatolicki:
- Parafia pw. św. Barbary
- Parafia pw. św. Jana Bosko
- Parafia pw. św. Jana Sarkandra
- Parafia pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego
- Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej
- Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa
- Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny
- Parafia pw. Matki Bożej Bolesnej w Chróstniku - kościół pw. Świętej Marii Dominiki Mazzarello w Lubinie
- Ukraiński Kościół Greckokatolicki
- Parafia pw. św. Apostołów Piotra i Pawła
PrawosławieEdytuj
ProtestantyzmEdytuj
- Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa:
- Kościół Chrześcijan Baptystów w RP:
- zbór w Lubinie
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego:
- Kościół Zielonoświątkowy w RP:
- zbór w Lubinie
- Kościół Boży w Chrystusie:
- zbór w Lubinie
InneEdytuj
- Świadkowie Jehowy
- 5 zborów: Lubin-Polne, Lubin-Ustronie, Lubin-Wschód, Lubin-Przylesie, Lubin-Nadzieja; 2 Sale Królestwa[25]
TransportEdytuj
Transport kolejowyEdytuj
Stacje kolejowe:
- Lubin - ruch pociągów pasażerskich obsługiwany przez Koleje Dolnośląskie i PKP Intercity
- Lubin Stadion - przystanek oddany do użytku 15 grudnia 2019 r.[26]. Ruch pociągów pasażerskich obsługiwany przez Koleje Dolnośląskie
- Lubin Kopalnia (pot. Katanga) – stacja towarowa używana w związku z działalnością KGHM Polska Miedź
Linie kolejowe:
- Legnica-Lubin-Rudna Gwizdanów
- numer tabeli w rozkładzie jazdy: 289
- elektryfikacja: 30 sierpnia 1986 r.
- ruch towarowy i pasażerski
- Lubin-Polkowice
- ruch towarowy firmy Pol-Miedź Trans S.A.
- elektryfikacja w 1986 r. tylko na odcinku Lubin Górniczy – Lubin Kopalnia
- Lubin-Chocianów
- numer tabeli w rozkładzie jazdy: 268
- brak trakcji elektrycznej
- ruch pasażerski do 1985 r.
- ruch towarowy do 1987 r.
- linia rozebrana do 1992 r.
Komunikacja miejskaEdytuj
Komunikacja miejska w Lubinie realizowana jest w ramach powiatowych przewozów pasażerskich, których organizatorem jest Powiat lubiński[27]. W całości finansowana jest z budżetów samorządów (skorzystanie z komunikacji miejskiej nie wymaga zakupu biletu)[28]. Operatorem przewozów jest PKS Lubin
Obecnie Lubin obsługują 22 (w tym 1 sezonowo) linie[29]:
Linia | Trasa |
---|---|
0 | Lubin Małomicka Las / Lubin Małomice - Lubin Osiedle Krzeczyn |
1 | Lubin Sportowa - Lubin Ustronie / Szklary Górne Cmentarz / Szyb Zachodni |
2 | Lubin Małomice - Lubin Osiedle Krzeczyn |
3A | Lubin Ustronie - Lubin Przylesie - Lubin Kościuszki Dworzec PKS - Lubin Ustronie |
3B | Lubin Ustronie - Lubin Kościuszki Dworzec PKS - Lubin Przylesie - Lubin Ustronie |
4 | Kłopotów / Osiek Św. Katarzyny / Osiek Działki / Lubin Piłsudskiego Kaufland / Lubin Przylesie - Lubin Ustronie / Lubin Cmentarz Zacisze |
5 | Krzeczyn Wielki Boisko / Lubin WPEC - Lubin Stadion zakłady / Lubin KGHM |
6 | Lubin Sportowa - ZG Lubin |
7 | Lubin Sportowa - Lubin Ustronie / Obora |
8 | (linia sezonowa - kursuje od 1 IV do 31 X) Lubin Spacerowa - Lubin Niepodległości Centrum |
100 | Niemstów / Gogołowice - Lubin KGHM / Gola |
101 | Lubin Kościuszki Paderewskiego - Gorzyca |
102 | Lubin Kościuszki Dworzec PKS - Dąbrowa Górna / Czerniec |
103 | Lubin KGHM - Czerniec |
104 | Lubin Cmentarz Zacisze / Lubin Ustronie - Buczynka |
105 | Lubin KGHM - Raszówka - Bukowna |
110 | Lubin Kolejowa Rondo - Polkowice ul. Młyńska, Dworzec Autobusowy |
111 | Lubin Zajezdnia PKS - Chocianów ul.Krótka |
112 | Lubin KGHM - Turów - Ścinawa |
113 | Lubin KGHM - Rudna ul.Polna |
121 | Lubin 1 Maja - Chocianów ul. Kolejowa teren PKP |
131 | Lubin Piłsudskiego Kaufland - Chocianów ul.Krótka |
Komunikacja międzymiastowa i lokalnaEdytuj
- Dworce i przystanki dla kursów międzymiastowych i lokalnych:
- Stacja kolejowa Lubin obsługiwana przez pociągi Kolei Dolnośląskich, a także PKP Intercity na liniach do Berlina, Bratysławy, Budapesztu, Głogowa, Katowic, Krakowa, Legnicy, Lublina, Szczecina, Świnoujścia, Wiednia i Wrocławia
- Przystanek kolejowy Lubin Stadion obsługiwany przez pociągi Kolei Dolnośląskich na liniach do Głogowa, Legnicy i Wrocławia
- Dworzec PKS Lubin obsługiwany przez autobusy PKS Lubin (linie lokalne i międzymiastowe do Chocianowa, Chojnowa i Polkowic), a także przelotowe autobusy przewoźników kursujących do Krakowa, Szczecina, Zakopanego i Zielonej Góry
- Przystanek „Niepodległości – Centrum” obsługiwany przez przewoźników kursujących do Chocianowa, Głogowa, Legnicy, Polkowic i Ścinawy, a także przewoźników kursujących na liniach lokalnych
- Ponadto lokalni przewoźnicy (kursujący na liniach lokalnych, a także do Chocianowa, Legnicy, Polkowic, Ścinawy i Wrocławia) zatrzymują się na wybranych przystankach komunikacji miejskiej.
Transport samochodowyEdytuj
Krzyżują się tu drogi krajowe:
- nr 3: Szklarska Poręba-Jelenia Góra-Bolków-Jawor-Legnica-Lubin-Polkowice-Nowa Sól-Zielona Góra-Świebodzin-Gorzów Wielkopolski-Szczecin-Świnoujście (w ciągu trasy europejskiej E65). Odcinek Bolków-Szczecin wiedzie drogą ekspresową S3 z wyjątkiem odcinka Lubin-Polkowice
- nr 36: Prochowice-Lubin-Rawicz-Krotoszyn-Ostrów Wielkopolski
drogi wojewódzkie:
Transport lotniczyEdytuj
W mieście Lubin funkcjonuje lotnisko Lubin. Lotnisko to posiada pas (1000m x 30m) o utwardzonej nawierzchni a także oświetlenie pasa startowego. Dzięki odprawie celnej są możliwe odloty do sąsiednich krajów. Na lotnisku kilka razy odbywały się festyny zorganizowane z okazji Dni Lubina. Lotnisko nie ma żadnego stałego połączenia z innym miastem.
Najwyższe budowle w mieścieEdytuj
Najwyższą budowlą miasta jest komin WPEC w Legnicy S.A. mierzący 230 m. Komin w Lubinie jest na 44 miejscu wśród najwyższych wolno stojących budowli w Polsce.
Odniesienia w kulturzeEdytuj
Miasta partnerskieEdytuj
Ta sekcja od 2011-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-14] .
- ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2015 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Departament Metodologii, Standardów i Rejestrów, 2015-07-22, s. 60. ISSN 1505-5507. OCLC 263608152. [dostęp 2016-01-09].
- ↑ GUS – Główny Urząd Statystyczny – Ludność w gminach według stanu w dniu 31.12.2011 r. – bilans opracowany w oparciu o wyniki NSP’2011
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset (pol.). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
- ↑ Jacek Frączyk , Najbogatsze miasta w Polsce. Lubin i Kępno na dwóch biegunach, „WP money”, 21 lutego 2018 [dostęp 2018-07-05] (pol.).
- ↑ Lubin w liczbach. Wiek mieszkańców Lubina, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ a b c Heinrich Adamy: Die Schlesischen Ortsnamen ihre entstechung und bedeutung. Breslau: Verlag von Priebotsch`s Buchhandlung, 1888, s. 69.
- ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 247.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis. dokumentyslaska.pl. [dostęp 2012-10-24].
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau 1889.
- ↑ „Codex Diplomaticus Maioris Poloniae”, tomus II, Biblioteka Kórnicka, Poznań 1878, str. 295.
- ↑ Grünhagen 1854 ↓, s. 154.
- ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.14.
- ↑ Legendy
- ↑ „stylistyczno-regionalne zróżnicowanie polszczyzny, [...] terminologia, nie mająca ekwiwalencji w języku polskim, wymaga w tym przypadku przytaczania jej także w brzmieniu oryginalnym „Ich dialekt jest śląski” [Ihr Dialekt ist das sogenannte Wasserpolnisch]. „Nie można ustalić jakiegoś określonego dialektu niemieckiego, bo Niemcy, którzy do nas ściągnęli, mówią różnymi gwarami”, „10 Niemców, 400 (?) Polaków [...] Spośród tych ostatnich ok. 100 mówi po niemiecku, i to poprawnie, choć nieco twardo” [w:] Prace filologiczne. 1999. tom 44 s. 176; „am bekanntesten ist das sogenannte Wasserpolnisch, dann auch das Kaschubische, Masurische usw.” [w:] Theodor Grentrup: Religion und Muttersprache. 1932. s. 162.
- ↑ „300 tys. Kaszubów i Mazurów program traktował jako nie-Polaków, a 1,2 mln. osób jako wahających się [Wasserpolen]; Ślązaków – jako spolonizowanych w większości Niemców, Kaszubi, Mazurzy, Wasserpolen i Ślązacy, określani generalnie jako niepolskie mniejszości, mieli pozostać na ziemiach włączonych do Rzeszy, nie podlegając ograniczeniom gospodarczym i kulturalnym” [w:] Czesław Madajczyk: Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce. 1970. s. 292.
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” , Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 402
- ↑ S. Tokarczuk: Lubin. Dzieje Miasta. Wrocław: 2003. ISBN 83-7384-012-5.
- ↑ Michał Kokot „Gomułka broni miedzi”, Gazeta Wyborcza 14 grudnia 2011
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
- ↑ a b Gospodarka komunalna i mieszkaniowa. W: Tadeusz Rollauer (red.): Lubin 1945-1985. Legnica: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Legnicy, 1986, s. 35. [dostęp 2018-11-25].
- ↑ Zbrodnia Lubińska z 31 sierpnia 1982
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 108,109. [dostęp 13.9.2012].
- ↑ zaglebie-lubin.pl Nowy stadion
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04] .
- ↑ Nowy przystanek Lubin Stadion na łączniku magistrali E30 z Nadodrzanką, Portal Kolejowy NaKolei.pl, 8 czerwca 2018 [dostęp 2019-03-05] (pol.).
- ↑ Dariusz Chryc: Ruszają Powiatowe Przewozy Pasażerskie w Lubinie. W: infobus.pl [on-line]. 2016-07-01. [dostęp 2018-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-22)].
- ↑ Bezpłatna komunikacja miejska w Lubinie. „Ludzie powinni mieć za darmo” (pol.). natemat.pl. [dostęp 2014-09-13].
- ↑ Rozkład jazdy - Lubińskie Przewozy Pasażerskie - PKS Lubin S.A., pks.lubin.pl [dostęp 2019-10-05] .
- ↑ Gorky 17, Odium PC, GRY-Online.pl [dostęp 2020-06-24] (pol.).
BibliografiaEdytuj
- Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866.
- Colmar Grünhagen: Codex Diplomaticus Silesiae T.22 Regesten zur schlesischen Geschichte 1327-1333. Breslau: E. Wohlfarth's Buchhandlung, 1903.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Oficjalny portal miasta
- Strona Urzędu Miejskiego w Lubinie
- Lubin przed 1945
- Dokumentacja Zbrodni Lubińskiej
- Lubiń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 416 .