Luciano Pavarotti

włoski tenor, śpiewak operowy

Luciano Pavarotti (ur. 12 października 1935 w Modenie, zm. 6 września 2007 tamże[2][1]) – włoski śpiewak operowy (tenor liryczny).

Luciano Pavarotti
Ilustracja
Luciano Pavarotti (2003)
Data i miejsce urodzenia

12 października 1935[1]
Modena[2]

Data i miejsce śmierci

6 września 2007[1]
Modena[3]

Przyczyna śmierci

zawał mięśnia sercowego

Typ głosu

tenor

Gatunki

opera

Zawód

śpiewak operowy

Aktywność

1961–2006

Wydawnictwo

Deutsche Grammophon, Sony BMG Masterworks, Decca Music Group

Współpracownicy
Plácido Domingo, José Carreras
Zespoły
Trzej tenorzy
La Scala
Odznaczenia
Order Zasługi Republiki Włoskiej I Klasy (1951-2001) Order Zasługi Republiki Włoskiej II Klasy (1951-2001) Order Zasługi Republiki Włoskiej III Klasy (1951-2001) Komandor Orderu Zasługi dla Sztuki (Monako) Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Faksymile
Strona internetowa

Uważany za jednego z najwybitniejszych śpiewaków XX wieku[1]. Specjalizował się w repertuarze bel canto, szczególnie w operach Belliniego, Donizettiego, Rossiniego i wczesnego Verdiego. Występował na scenach czołowych teatrów operowych świata. Dysponował głosem mocnym, o rozległej skali, sięgającej do d². Do jego repertuaru należały partie tenorowe, m.in. w Napoju miłosnym i Córce pułku Donizettiego, w Rigoletcie i Aidzie Verdiego, w Carmen Bizeta oraz w Tosce i Turandot Pucciniego. Nagrał wiele płyt oraz sfilmowano wiele oper, w których występował; w ciągu swojej kariery sprzedał ponad 100 milionów płyt[1].

Wielokrotnie współpracował – szczególnie dla celów charytatywnych – z gwiazdami muzyki rozrywkowej, m.in. z Bryanem Adamsem, Jonem Bon Jovi, Andrea Bocellim, Laura Pausini, Bono i The Edge z grupy U2, Jamesem Brownem, zespołem Deep Purple, Tracy Chapman, Erikiem Claptonem, Céline Dion, Grace Jones, Brianem Eno, Enrique Iglesiasem, Eltonem Johnem, Annie Lennox, Rickym Martinem, Brianem Mayem, George'em Michaelem, Erosem Ramazzotti, Dolores O’Riordan, Darrenem Hayesem, Stingiem, Suzanne Vegą, Caetano Veloso i Zucchero.

Życiorys edytuj

Urodził się 12 października 1935[4]. Był synem Fernando Pavarottiego i Adeli[5]. Otrzymał imię w hołdzie Lucii, zmarłej córce swojej babki, Giulii, która zajmowała się wnukiem i jego młodszą o pięć lat siostrą Gabrielą, gdy ich rodzice pracowali – ojciec z zawodu był piekarzem, a matka pracowała w fabryce papierosów[6]. Dorastał w kamienicy na przedmieściach Modeny[7]. Był śmiałym i pewnym siebie dzieckiem, które chętnie spędzało czas w towarzystwie sąsiadów[4]. W 1943 wskutek działań wojennych przeprowadził się z rodziną do Gargallo niedaleko Capri[8].

Zafascynował się muzyką poważną dzięki ojcu, który zapoznał syna z twórczością artystów, takich jak Beniamino Gigli, Giovanni Martinelli, Tito Schipa i Enrico Caruso[4], a także sam dorabiał jako chórzysta (tenor) w miejscowej operze. Karierę muzyczną zaczął od śpiewania w chórze kościelnym, do którego należał również jego ojciec[9]. W 1947 zachorował na zatrucie krwi i pozostawał w śpiączce, ale z czasem wyzdrowiał, mimo niskich rokowań[10].

Po ukończeniu nauki w Scuola Magistrale w 1955 podjął studia wokalne w Modenie u profesora Arriga Poli, a dwa i pół roku później – po jego wyjeździe do Japonii – rozpoczął naukę u profesora Ettore Campogallianiego w Mantui, u którego szkolił się przez kolejne cztery lata[11]. W międzyczasie dorabiał, pracując jako nauczyciel i asystent wychowawcy w szkole podstawowej oraz agent w firmie ubezpieczeniowej[12]. Zaczął też grać pierwsze koncerty[13]. Po zwycięstwie w konkursie Achillesa Peri w Reggio nell’Emilia w 1961 zadebiutował jako Rudolf w Cyganerii Pucciniego wystawianej w tym mieście[14]. Podczas spektaklu został dostrzeżony przez agenta Alessandro Zilianiego, który zaproponował mu współpracę i wkrótce został jego menedżerem[15]. Dzięki działaniom Zilaniego coraz częściej występował we Włoszech i zagranicą, m.in. w Holandii, Austrii i Irlandii[16]. W 1962 został obsadzony w roli księcia w Rigoletcie wystawianej w Teatro Massimo w Palermo[17]. Również w 1962 władze Reggio nell’Emilia podpisały umowę partnerską z Bydgoszczą, w ramach której przewidziano wymianę artystyczną, w czego efekcie Pavarotti z resztą zespołu teatralnego wystąpił w 1964 w Bydgoszczy, a także w Toruniu, Grudziądzu i Włocławku[18].

W 1963 zadebiutował w Covent Garden (zastąpił Giuseppe Di Stefano w Cyganerii) oraz po raz pierwszy wystąpił w telewizji, wykonując arię „Che Gelida Manina” z opery La Boheme w talk-show Sunday Night in the London Palladium emitowanym na angielskim kanale ITV[19][20]. W następnym roku wystąpił jako Idamantes w operze Idomeneusz, król Krety na Wielkim Festiwalu Operowym w Glyndebourne[21]. W 1965 po raz pierwszy wystąpił w La Scali (w roli Rodolfo w Cyganerii) oraz odbył trasę koncertową po Australii (m.in. z Joan Sutherland i Richardem Bonynge’em), gdzie wystąpił w Lunatyczce, Napoju miłosnym, Łucji z Lammermooru i Traviacie[22]. Również w 1965 zadebiutował na amerykańskiej scenie, grając w Łucji z Lammermooru w Miami Opera House[23]. W 1967 po raz pierwszy wystąpił w San Francisco Opera, a w następnym roku – w Metropolitan Opera w Nowym Jorku; w obu operach zadebiutował rolą w Cyganerii[24].

Międzynarodowy rozgłos i uznanie zyskał w 1972 ciepło przyjętą rolą w Córce pułku w Metropolitan Opera[25]. W następnym roku zaczął grać solowe koncerty, m.in. wystąpił z recitalem w Carnegie Hall w Nowym Jorku; w trakcie koncertów prezentował głównie muzykę włoską, ale też standardy operowe[26]. Powszechną popularność zdobył dzięki transmisjom telewizyjnym jego recitali (m.in. występu w Metropolitan Opera w 1978) i udziałowi w charakterze gościa w programach typu talk-show (m.in. The Tonight Show Johnny’ego Carsona)[27]. Jako aktor filmowy zadebiutował rolą włoskiego śpiewaka operowego, który przyjeżdża na występy do USA i zakochuje się w młodej lekarce, w filmie wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer Yes, Giorgio (1982)[28]. 7 lipca 1990 występem w Termach Karakalli w Rzymie (w przeddzień meczu finałowego mistrzostw świata w piłce nożnej) zapoczątkował z Plácido Domingo i José Carrerasem słynne koncerty „Trzech tenorów” na obiektach sportowych i w wielkich parkach miejskich, np. na starym Stadionie Wembley i w Hyde Parku Londynie, w Madison Square Garden i w Central Parku w Nowym Jorku, pod Wieżą Eiffla w Paryżu, na Camp Nou w Barcelonie – wszędzie gromadząc tłumy słuchaczy. W 1995 wystąpił solowo w Sali Kongresowej w Warszawie[18].

W 2004 zakończył karierę, odwołując koncerty w zaplanowanej pożegnalnej trasie dookoła świata. 10 lutego 2006 zaśpiewał powszechnie kojarzoną z jego repertuarem arię Nessun dorma z opery Turandot podczas otwarcia Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Turynie. W lipcu 2006 przeszedł operację usunięcia raka trzustki. Od tego czasu nie występował publicznie.

W nocy 5 września 2007 jego stan zdrowia uległ nagłemu pogorszeniu. Zmarł następnego dnia ok. 5:00 nad ranem w swoim domu w Modenie, otoczony rodziną[3].

Życie prywatne edytuj

30 września 1961 ożenił się z nauczycielką Aduą Veroni (ur. 21 lutego 1936), z którą miał trzy córki: Lorenzę (ur. 26 października 1962), Cristianę (ur. 8 sierpnia 1964) i Giulianę (ur. 9 stycznia 1967)[29]. Z żoną zajmował się kupnem nieruchomości w Modenie[30]. W 1974 kupił letnią rezydencję w Pesaro[31].

13 grudnia 2003 wziął ślub z Nicolettą Mantovani[2], młodszą o 35 lat swoją byłą sekretarką. Uroczystość zaślubin odbyła się w teatrze w Modenie, rodzinnej miejscowości śpiewaka[1]. Zdarzenie to wywołało skandal, gdyż Pavarotti dla Mantovani rozstał się z żoną.

W połowie lat 70. zmagał się z depresją[32].

Odznaczenia i wyróżnienia edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f Marcin Majchrowski Jego głos urzekał tłumyDziennik Polska-Europa-Świat, 7 września 2007
  2. a b c Luciano Pavarotti w bazie Filmweb
  3. a b Zmarł Luciano Pavarotti – Wikinews, 6 września 2007
  4. a b c Pavarotti 1993 ↓, s. 18.
  5. Pavarotti 1993 ↓, s. 14.
  6. Pavarotti 1993 ↓, s. 14, 16–19.
  7. Pavarotti 1993 ↓, s. 16.
  8. Pavarotti 1993 ↓, s. 23–24.
  9. Pavarotti 1993 ↓, s. 19.
  10. Pavarotti 1993 ↓, s. 32.
  11. Pavarotti 1993 ↓, s. 38, 40, 44–45, 48, 50.
  12. Pavarotti 1993 ↓, s. 42–43.
  13. Pavarotti 1993 ↓, s. 45–47.
  14. Pavarotti 1993 ↓, s. 47, 60.
  15. Pavarotti 1993 ↓, s. 63–66.
  16. Pavarotti 1993 ↓, s. 68, 85.
  17. Pavarotti 1993 ↓, s. 68–70.
  18. a b Młody Pavarotti był na tournée po Polsce, www.rmfclassic.pl [dostęp 2020-05-07].
  19. Pavarotti 1993 ↓, s. 71–73, 87.
  20. https://amp.smh.com.au/entertainment/widow-finds-earliest-recording-of-pavarotti-20130804-2r7dk.html
  21. Pavarotti 1993 ↓, s. 73, 79, 88.
  22. Pavarotti 1993 ↓, s. 92, 95–99, 109–110.
  23. Pavarotti 1993 ↓, s. 108.
  24. Pavarotti 1993 ↓, s. 114–119.
  25. Pavarotti 1993 ↓, s. 151–152, 154.
  26. Pavarotti 1993 ↓, s. 155–156, 213–216.
  27. Pavarotti 1993 ↓, s. 154, 158, 160, 170, 216.
  28. Pavarotti 1993 ↓, s. 220.
  29. Pavarotti 1993 ↓, s. 14, 51–54, 65.
  30. Pavarotti 1993 ↓, s. 54.
  31. Pavarotti 1993 ↓, s. 197–201.
  32. Pavarotti 1993 ↓, s. 245–249.
  33. Pavarotti Luciano Cavaliere di Gran Croce Ordine al Merito della Repubblica Italiana
  34. Pavarotti Sig. Luciano Grande Ufficiale Ordine al Merito della Repubblica Italiana
  35. Pavarotti Sig. Luciano Commendatore Ordine al Merito della Repubblica Italiana
  36. A. H., Ko su počasni građani Grada Sarajeva, Haber.ba, 3 marca 2019 [dostęp 2020-06-04] (bośn.).
  37. a b Ricordando Luciano Pavarotti. [dostęp 2015-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-27)].

Bibliografia edytuj

  • Luciano Pavarotti: Historia mega życia. William Wright (red.), Ireneusz Jasiński (tłum.). Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1993. ISBN 83-221-0640-8.

Linki zewnętrzne edytuj