Lucjan Brychczy

polski piłkarz

Lucjan Antoni Brychczy (ur. 13 czerwca 1934 w Nowym Bytomiu, zm. 2 grudnia 2024 w Warszawie) – polski piłkarz i trener piłkarski, pułkownik Wojska Polskiego.

Lucjan Brychczy
Ilustracja
Lucjan Brychczy (2014)
Pełne imię i nazwisko

Lucjan Antoni Brychczy

Data i miejsce urodzenia

13 czerwca 1934
Nowy Bytom (ob. Ruda Śląska)

Data i miejsce śmierci

2 grudnia 2024
Warszawa

Wzrost

166 cm

Pozycja

napastnik, rozgrywający

Kariera seniorska[a]
Lata Klub Wyst. Gole
1945–1948 Pogoń Nowy Bytom
1948–1953 Stal Łabędy
1954 Stal Gliwice
1954–1972 CWKS/Legia Warszawa 368 (182)
Kariera reprezentacyjna
Lata Reprezentacja Wyst. Gole
Polska B
1954–1969  Polska 58 (18)
1960 Polska IO 1 (0)
Kariera trenerska
Lata Drużyna
1971–1972 Legia Warszawa (asystent)
1972–1973 Legia Warszawa
1973–1979 Legia Warszawa (asystent)
1979–1980 Legia Warszawa
1981–1983 Legia Warszawa (juniorzy)
1983–1984 Polska IO (asystent)
1985–1987 Legia Warszawa (asystent)
1987 Legia Warszawa
1987–1990 Legia Warszawa (asystent)
1990 Legia Warszawa
1990–1998 Legia Warszawa (asystent)
1998 Legia Warszawa (tymczasowo)
1998–2004 Legia Warszawa (asystent)
1999 Legia Warszawa (tymczasowo)
2004 Legia Warszawa
2004–2024 Legia Warszawa (asystent)
  1. Uwzględniono wyłącznie rozgrywki ligowe.
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Lucjan Brychczy
Kici
Ilustracja
Lucjan Brychczy (1970)
pułkownik pułkownik
Pełne imię i nazwisko

Lucjan Antoni Brychczy

Data i miejsce urodzenia

13 czerwca 1934
Nowy Bytom (ob. Ruda Śląska)

Data i miejsce śmierci

2 grudnia 2024
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

od 1954

Siły zbrojne

Siły Zbrojne PRL
Siły Zbrojne RP

Jednostki

CWKS Legia Warszawa

Późniejsza praca

trener piłkarski

W latach 1954–1969 reprezentant Polski w piłce nożnej, w latach 1960–1969 kapitan drużyny narodowej, uczestnik Letnich Igrzysk Olimpijskich 1960 w Rzymie. Członek Klubu Wybitnego Reprezentanta[1], honorowy członek Polskiego Związku Piłki Nożnej[2].

Przez 70 lat (1954–2024) związany z Legią Warszawa jako zawodnik, trener, asystent i honorowy prezes[3]. W latach 1954–1972 rozegrał w barwach stołecznej drużyny 452 mecze i zdobył 226 bramek, będąc rekordzistą klubu pod względem występów i jego najlepszym strzelcem w historii. Jako zawodnik czterokrotnie sięgnął po mistrzostwo Polski (1955, 1956, 1969, 1970), czterokrotnie po Puchar Polski (1955, 1956, 1964, 1966), a także trzykrotnie zostawał ligowym królem strzelców (1957, 1964, 1965). Członek Klubu 100 – drugi najlepszy strzelec w historii najwyższych ligowych rozgrywek w Polsce, w których strzelił łącznie 182 bramki, a także Klubu 300 – z dorobkiem 368 występów na najwyższym poziomie ligowym w kraju. W 1972 (po zakończeniu kariery zawodniczej) pozostał w klubie, będąc członkiem sztabu szkoleniowego pierwszej drużyny, w roli asystenta trenera. W latach 1972–1973, 1979–1980, 1987, 1990 oraz 2004 pełnił funkcję pierwszego trenera, trzykrotnie sięgając po Puchar Polski (1973, 1980, 1990). W 2014 został honorowym prezesem Legii Warszawa[3].

Życiorys

edytuj

Urodził się w rodzinie Stanisława (1899–1992; uczestnika trzech powstań śląskich, odznaczonego Medalem Niepodległości[4]) i Marii (1903–1986). Pochodził ze Śląska i pierwsze kroki piłkarskie stawiał w klubie Pogoń Nowy Bytom, następnie przeniósł się do klubów gliwickich – ŁTS Łabędy (1948–1953) i Piasta. W 1954 – w związku ze służbą wojskową – przeniósł się do warszawskiej Legii i pozostał wierny klubowi do końca kariery zawodniczej, a także przez kolejne dziesięciolecia. Występował w Legii przez 19 sezonów; należy do niego klubowy rekord długowieczności – jego pierwszy i ostatni mecz dzieliło 17 lat i 170 dni. Jest także najstarszym w historii Legii graczem ligowym (wyłączając bramkarzy; w dniu ostatniego meczu miał 37 lat i 161 dni) oraz strzelcem bramki w lidze (37 lat i 88 dni).

W narodowej kadrze zadebiutował w sierpniu 1954 meczem z Bułgarią, już jako zawodnik Legii (chociaż ze względu na trwającą wówczas letnią przerwę w rozgrywkach jeszcze przed ligowym debiutem w barwach warszawskiego klubu). Jednym z najbardziej pamiętnych spotkań z jego udziałem był mecz z ZSRR w 1957, w którym dwie zwycięskie bramki zdobył Gerard Cieślik, właśnie z podań Brychczego. Wystąpił łącznie w 58 meczach oficjalnych oraz dwóch nieoficjalnych (w 1959 z Niemcami przed Igrzyskami w Rzymie oraz na igrzyskach z Argentyną). W 1960 wystąpił na Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie, ale bez większego sukcesu – reprezentacja pokonała wysoko Tunezję, ale po porażkach z Danią i Argentyną została wyeliminowana jeszcze na etapie spotkań grupowych. W 11 meczach Brychczy był kapitanem reprezentacji. Ostatni mecz w kadrze narodowej rozegrał 27 sierpnia 1969 z Norwegią, w którym zdobył osiemnastego gola w historii swoich reprezentacyjnych występów.

Jako zawodowy oficer (w 1988 awansowany do stopnia podpułkownika) nie mógł przejść w ciągu kariery do klubu zagranicznego. Wśród klubów, które starały się o Brychczego był m.in. Real Madryt czy AC Milan. Na początku występów w Legii Brychczy zamierzał powrócić na Śląsk, jednak ze względu na konieczność odbycia służby wojskowej i wpływy działaczy Legii (także pozasportowe) nie udało mu się zrealizować tych planów. W tej sytuacji po kilkunastu latach występów na boisku pozostał w Legii także jako trener. Zajmował w sztabie trenerskim różne stanowiska, w tym kilkakrotnie pierwszego trenera. Mówił, że jest dumny z powodu tak długiego czasu jaki spędził w Legii, z roku na rok ten klub był mu coraz bliższy, a gdyby mógł cofnąć czas, postąpiłby tak samo. W październiku 2004, w pięćdziesiątym roku współpracy z Legią, został na miesiąc członkiem tercetu trenerskiego (z Jackiem Zielińskim i Krzysztofem Gawarą) stworzonego po odwołaniu Dariusza Kubickiego; następnie został jednym z trzech asystentów trenera J. Zielińskiego. Przez lata pracy trenerskiej wielokrotnie był asystentem pierwszego szkoleniowca, m.in. Andrzeja Strejlaua, Jerzego Engela, Franciszka Smudy, Dragomira Okuki, Dariusza Kubickiego, Macieja Skorży, Jana Urbana, Henninga Berga, Stanisława Czerczesowa, Jacka Magiery, Aleksandara Vukovicia, Czesława Michniewicza czy Kosty Runjaicia[5].

Jako piłkarz cieszył się opinią jednego z lepszych techników i taktyków w Europie. Skuteczności w ataku nie sprzyjały warunki fizyczne (166 cm, 60–66 kg), które nadrabiał umiejętnościami technicznymi i niekonwencjonalnymi zagraniami. Przez lata był znany pod przydomkiem boiskowym „Kici” (węg. kicsi – mały), nadanym przez węgierskiego trenera Jánosa Steinera.

Przez niemal całą karierę był związany z warszawską Legią, dzięki temu jest w środowisku jej kibiców uznawany za postać legendarną[6][7][8][9][10].

Zmarł 2 grudnia 2024 (w wieku 90 lat) w Warszawie[11][12], wskutek zapalenia płuc[13]. Spoczął na cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Prezydent Andrzej Duda pośmiertnie odznaczył Lucjana Brychczego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[14][15]. Po jego śmierci wszystkie mecze centralnych rozgrywek piłkarskich w Polsce poprzedziła minuta ciszy[16][17]. Jego pamięć minutą ciszy uczcił również Sejm RP X kadencji[18].

 
Grób Lucjana Brychczego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Kariera reprezentacyjna

edytuj
  • 58 meczów / 18 bramek
Gole w reprezentacji
Data Miejsce Mecz Wynik Gole Rodzaj
26.06.1955 Sofia   Bułgaria – Polska   1–1 (0–1)   T
4.11.1956 Kraków   Polska – Finlandia   5–0 (2–0)   T
29.09.1957 Sofia   Bułgaria – Polska   1–1 (0–1)   T
3.11.1957 Warszawa   Polska – Finlandia   4–0 (2–0)    EMŚ
28.06.1959 Chorzów   Polska – Hiszpania   2–4 (1–2)   EME
4.05.1960 Glasgow   Szkocja – Polska   2–3 (1–2)   T
4.06.1961 Belgrad   Jugosławia – Polska   2–1 (1–0)   EMŚ
11.04.1962 Paryż   Francja – Polska   1–3 (1–2)   T
15.04.1962 Casablanca   Maroko – Polska   1–3 (1–0)   T
23.05.1962 Warszawa   Polska – Belgia   2–0 (1–0)   T
15.05.1963 Oslo   Norwegia – Polska   2–5 (1–2)    T
22.05.1963 Warszawa   Polska – Grecja   4–0 (3–0)    T
17.09.1967 Warszawa   Polska – Francja   1–4 (1–2)   EME
8.10.1967 Bruksela   Belgia – Polska   2–4 (2–2)   EME
27.08.1969 Łódź   Polska – Norwegia   6–1 (5–1)   T
  • T — Towarzyskie – 12
  • EMŚ — Eliminacje MŚ – 3
  • EME — Eliminacje ME – 3

Sukcesy

edytuj

Zawodnik

edytuj
Legia Warszawa
Indywidualnie

Trener

edytuj
Legia Warszawa

Odznaczenia

edytuj

Wyróżnienia

edytuj

Awanse

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Nowi członkowie Klubu Wybitnego Reprezentanta [dostęp 2014-10-16].
  2. Zmarł Lucjan Brychczy - Federacja [online], PZPN - Łączy nas piłka [dostęp 2024-12-10].
  3. a b Wybór Orła wszech czasów. Lucjan Brychczy, czyli legenda Legii ze Śląska [online], rmf24.pl [dostęp 2023-04-01] (pol.).
  4. M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163.
  5. Lucjan Brychczy, [w:] baza Transfermarkt (trenerzy) [dostęp 2023-04-01].
  6. 78. urodziny Lucjana Brychczego [online], KP Legia Warszawa, 13 czerwca 2012 [dostęp 2012-06-14].
  7. Lucjan Brychczy, czyli 55 lat w Legii [online], 13 czerwca 2009 [dostęp 2012-06-14].
  8. Uhonorowany Brychczy [online], 19 września 2009 [dostęp 2012-06-14].
  9. 78. urodziny Lucjana Brychczego. 100 lat panie Lucjanie! [online], Agora (przedsiębiorstwo), 13 czerwca 2012 [dostęp 2012-06-14].
  10. 78. urodziny Lucjana Brychczego [online], 13 czerwca 2012 [dostęp 2012-06-14] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  11. Zmarł Lucjan Brychczy – Federacja [online], PZPN – Łączy nas piłka [dostęp 2024-12-02].
  12. Telewizja Polska S.A, Warszawiak ze Śląska. Tak wybitnych piłkarzy już nie ma... Robert Błoński (red.) [online], sport.tvp.pl, 2 grudnia 2024 [dostęp 2024-12-02].
  13. Pogrzeb Lucjana Brychczego [online], www.pap.pl [dostęp 2024-12-10].
  14. Lucjan Brychczy spoczął na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach [online], pap.pl, 9 grudnia 2024 [dostęp 2024-12-09] (pol.).
  15. Mateusz Skwierawski, Tłumy pożegnały Lucjana Brychczego. „Jedyny taki przypadek na świecie” [online], sportowefakty.wp.pl, 9 grudnia 2024 [dostęp 2024-12-09] (pol.).
  16. PZPN ogłasza po śmierci Lucjana Brychczego. Błyskawiczna decyzja [online], Przegląd Sportowy Onet [dostęp 2024-12-10].
  17. Jest decyzja Ekstraklasy po śmierci Lucjana Brychczego. Zaczną już dziś [online], Przegląd Sportowy Onet [dostęp 2024-12-10].
  18. Sejm uczcił minutą ciszy pamięć Lucjana Brychczego [online], www.portalsamorzadowy.pl, 4 grudnia 2024 [dostęp 2024-12-10].
  19. M.P. z 2025 r. poz. 95
  20. Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski dla śp. Lucjana Brychczego [online], prezydent.pl, 9 grudnia 2024 [dostęp 2024-12-09] (pol.).
  21. M.P. z 2000 r. nr 11, poz. 202 – pkt 2.
  22. a b Lucjan Brychczy (1934-2024) [online], Polski Komitet Olimpijski, 24 czerwca 2020 [dostęp 2024-12-10].
  23. Redakcja, Diamentowe Odznaczenie PZPN dla Lucjana Brychczego [online], legia.net, 15 stycznia 2005 [dostęp 2024-12-22].
  24. Telewizja Polska S.A, Lucjan Brychczy pośmiertnie odznaczony przez prezydenta [online], sport.tvp.pl, 9 grudnia 2024 [dostęp 2024-12-22].
  25. Po prostu legenda [online], Biblioteka Piłkarstwa Polskiego [dostęp 2024-12-10].
  26. Marcin Szymczyk, Pułkownik Lucjan Brychczy! [online], legia.net, 29 maja 2015 [dostęp 2024-12-10].

Bibliografia

edytuj
  • Andrzej Gowarzewski, Stefan Szczepłek i inni, Legia Warszawa. 80 lat „zielonych” – księga jubileuszowa, Katowice 1995 (drugi tom cyklu Kolekcja klubów wydawnictwa GiA)
  • Andrzej Gowarzewski, Stefan Szczepłek, Bożena Lidia Szmel i inni, Legia to potęga. Prawie 90 lat prawdziwej historii, Katowice 2004 (dziewiąty tom cyklu Kolekcja klubów)
  • Stefan Grzegorczyk, Jerzy Lechowski, Mieczysław Szymkowiak, Piłka nożna 1919−1989. Zarys encyklopedyczny. Ludzie, drużyny, mecze, Warszawa 1991

Linki zewnętrzne

edytuj