Ludność Tarnowa
Ludność Tarnowa – dane demograficzne dotyczące Tarnowa.
Na koniec 2021 roku liczba mieszkańców miasta wynosiła 105 922, z czego 52,8% stanowiły kobiety, a 47,2% mężczyźni. Średni wiek mieszkańców miasta wynosi 44,9 lat. Największą populację Tarnów odnotował w 1996 roku – 122 359 mieszkańców, od tego czasu liczba ludności miasta systematycznie spada. Wyjątkowe niekorzystne wskaźniki demograficzne są podstawą prognoz mówiących, że w 2050 roku Tarnów będzie liczył 72 500 mieszkańców, tyle co w 1961 roku.
Rozwój demograficzny edytuj
Rozwój populacji edytuj
Tarnów lokowano w 1330 roku. W momencie lokacji znaczna część osadników była pochodzenia niemieckiego, jednak w XIV i XV ulegli oni polonizacji. W XV wieku na przedmieściach Tarnowa zaczęli się osiedlać pierwsi Żydzi. W kolejnych wiekach społeczność żydowska szybko się rozwijała, stając się liczącą mniejszością narodową w Tarnowie. Pod koniec XVI wieku w Tarnowie osiedliła się grupa Szkotów sprowadzona przez właściciela miasta Konstantego Ostrogskiego. Zachowujący swoją odrębność, zwłaszcza wyznaniową Szkoci w XVII wieku ulegli ostatecznej asymilacji. Do XVII wieku liczba ludności znacząco nie przekraczała poziomu 1 500. W II połowie XVII wieku, po zarazach i najeździe wojsk szwedzkich, populacja w dotkniętym głębokim kryzysem mieście gwałtownie spadła, do 768 osób w 1662 roku. Później liczba ludności ustabilizowała się na poziomie ok. 1000. Wojna północna, zaraza i pożary wywołały drugą falę kryzysu, który doprowadził do wyludnienia miasta. W 1717 roku miasto posiadało już tylko 322 mieszkańców. Ponowny wyraźniejszy przyrost mieszkańców uwidocznił się w połowie XVIII wieku, miało to związek z prowadzoną polityką popierania nowego osadnictwa przez Pawła Sanguszkę. Stan zaludnienia z czasów prosperity osiągnięto przed 1772 rokiem. W 1805 i 1846 roku powiększano znacznie obszar miasta. Wzrost znaczenia miasta w czasie panowania austriackiego i postęp cywilizacyjny w XIX wieku przełożył się na szybki wzrost liczby mieszkańców[1].
W 1900 roku Tarnów był już trzydziestotysięcznym miastem. Liczba ludności dalej systematycznie wzrastała, spadek odnotowano jedynie w czasie I wojny światowej. W 1939 roku miasto liczyło 59 tysięcy mieszkańców, w tym ponad 25 tysięcy osób narodowości żydowskiej. W latach międzywojennych w Tarnowie mieszkało też kilkaset osób narodowości ukraińskiej[2]. Straty demograficzne spowodowane przez Niemców w czasie II wojny światowej były dla Tarnowa katastrofalne. Liczba ofiar eksterminacji, głównie ludności narodowości żydowskiej, była ogromna. W okresie okupacji niemieckiej ludność miasta zmalała do 30 tysięcy. Niewielu Żydów wróciło do miasta. W 1946 roku w Tarnowie mieszkało 1221 osób pochodzenia żydowskiego[3]. W 1960 roku liczba ludności osiągnęła poziom 70 tysięcy. Tak szybki wzrost populacji był efektem powojennego wyżu demograficznego, wzmożonej migracji ludności oraz powiększenia terytorium miasta. W 1976 roku Tarnów dołączył do grona miast stutysięcznych, 20 lat później populacja miasta osiągnęła swoje maksimum (122 356 mieszkańców). Od tego czasu liczba mieszkańców Tarnowa systematycznie spada[2]. Według prognoz w tej dekadzie Tarnów straci status miasta stutysięcznego, a w 2050 roku będzie liczył 72 500 mieszkańców[4].
Rozwój terytorialny edytuj
Zmiany powierzchni miasta:[5]
- 1330 – 0,07 km² (obręb murów miejskich)
- od 1805 – 2,29 km² (po przyłączeniu obszaru Zawala i Pogwizdowa)
- od 1846 – 17,27 km² (po przyłączeniu obszaru Grabówki, Strusiny, Zabłocia i Terlikówki)
- od 1945 – 17,61 km²
- od 1951 – 54,90 km² (po przyłączeniu obszaru Chyszowa, Klikowej, Mościc, Gumnisk, Rzędzina oraz części Koszyc Wielkich)
- od 1958 – 69,51 km² (po przyłączeniu obszaru Krzyża)
- od 1960 – 72,38 km² (po przyłączeniu części Koszyc Wielkich i Zbylitowskiej Góry)
Sytuacja demograficzna edytuj
Liczba ludności edytuj
Na koniec 2021 roku Tarnów liczył 105 922 mieszkańców. Tarnów pod względem liczby ludności jest 35 miastem w Polsce, 2 w województwie małopolskim[6]. Największą populację Tarnów odnotował w 1996 roku – 122 359 mieszkańców. W latach 2002-2021 populacja Tarnowa zmniejszyła się o 11,4%[4]. Na koniec 2021 roku w Tarnowie zameldowanych było 103 528 osób, 101 507 na pobyt stały i 2021 na pobyt czasowy. To w sumie o 1885 osób mniej niż rok wcześniej[7].
Gęstość zaludnienia wynosi 1463,4 os./km²[4].
Struktura wiekowa edytuj
Populacja Tarnowa starzeje się. Średni wiek mieszkańców Tarnowa jest większy zarówno od średniego wieku mieszkańców województwa małopolskiego, jak i od średniego wieku mieszkańców całego kraju[4]. Wskaźnik starości, pokazujący ilu mieszkańców powyżej 65. roku życia przypada na 100 młodych w wieku do 14 lat, w 2021 roku przekroczył 178 (rok wcześniej wynosił 171)[8].
| Biologiczne grupy wieku mieszkańców Tarnowa (stan na 31 XII 2021) | ||
|---|---|---|
| 0 – 14 lat | 13 477 osób (12,7%) | dla porównania: 16,2% w woj. małopolskim |
| 15 – 64 lat | 68 439 osób (64,6%) | dla porównania: 66,1% w woj. małopolskim |
| ponad 65 lat | 24 006 osób (22,7%) | dla porównania: 17,7% w woj. małopolskim |
| Średni wiek (stan na 31 XII 2021) | ||
| W całej populacji | 44,9 lat | dla porównania: 42,2 w całym kraju; 41,2 w woj. małopolskim |
| Mężczyzn | 42,7 lat | dla porównania: 39,6 w woj. małopolskim |
| Kobiet | 47,0 lat | dla porównania: 42,8 w woj. małopolskim |
Płeć edytuj
Na koniec 2021 roku w Tarnowie mieszkało[4]:
- 55 963 kobiet, 52,8% ogółu ludności miasta.
- 49 959 mężczyzn, 47,2% ogółu ludności Tarnowa
Wskaźnik feminizacji, który określa ile kobiet przypada na 100 mężczyzn wynosi 112.
Wskaźnik maskulinizacji wynosi 89 (na każde 100 kobiet przypada 89 mężczyzn).
Stan cywilny edytuj
Liczba mieszkańców Tarnowa w wieku 15+ z podziałem na stan cywilny (stan na 31 marca 2021)[4]:
- Kawalerowie i panny – 26 300
- w tym 12 110 kobiet i 14 200 mężczyzn
- Żonaci i zamężne – 49 300
- w tym 25 400 kobiet i 23 900 mężczyzn
- Rozwiedzeni – 8 500
- w tym 5 000 kobiet i 3500 mężczyzn
- Wdowcy i wdowy – 8 300
- w tym 7 000 kobiet i 1300 mężczyzn
Grupa mieszkańców Tarnowa w wieku powyżej 15 lat liczyła w tym czasie 92 400 osób.
W 2021 roku odnotowano w mieście 372 nowych związków małżeńskich (3,5 na 1000 ludności). Liczba rozwodów na 1000 mieszkańców kształtowała się w tym samym roku na poziomie 1,7.
Przyrost naturalny edytuj
W 2021 roku przyrost naturalny liczony na 1000 mieszkańców wyniósł -7,69 (w mieście ubyło 821 osób). Przyrost naturalny w Tarnowie kształtuje się znacznie niższym poziomie niż w kraju (-4,9) i w województwie małopolskim (-2,2). Ostatni raz dodatni przyrost naturalny został odnotowany w 2010 roku[4].
Liczba urodzeń edytuj
W 2021 roku urodziło się w Tarnowie 727 osób, 370 dziewczynek (50,9%) i 357 chłopców (49,1 %). Na 1000 kobiet w wieku 15-49 lat odnotowano 30,8 żywych urodzeń. Współczynnik dzietności ogólnej wynosi 1,1, jest to liczba dzieci, urodzonych przez przeciętną kobietę w ciągu całego okresu rozrodczego. Współczynnik dynamiki demograficznej, czyli stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów, wyliczono na 0,47, wynik znacznie odbiega od poziomu w woj. małopolskim (0,82) i w całym kraju (0,64)[4].
Liczba zgonów edytuj
W 2021 roku zmarło 1548 tarnowian, 762 kobiety (49,2% i 786 mężczyzn (50,8%), oznacza to 14,5 zgonów na 100 mieszkańców. Najczęściej przyczynami zgonów były: choroby układu krążenia, choroby nowotworowe oraz COVID-19[4]. Mediana wieku (wiek środkowy) osób zmarłych wynosi w Tarnowie 82,2 lata[9].
Saldo migracji edytuj
Saldo migracji w 2021 roku wynosi -710 osób, saldo migracji wewnętrznej -541, a saldo migracji zagranicznej -161 osób. Z miasta odpłynęło 1418 osób, w tym 790 osób przesiedliło na wieś, 416 do innych miast, a 212 wymeldowało się za granicę. Do Tarnowa napłynęło 708 osób, w tym 439 ze wsi, 218 z miast oraz 51 z zagranicy[9][4].
Szczegółowe zestawienia edytuj
Liczba ludności w latach 1340-1959[2]
- 1340 - 1 515
- XIV w. - 800
- XVI w. - 1 500
- 1662 - 768
- 1683 - 1 000
- 1717 - 322
- 1772 - 1 500
- 1777 - 3 013
- 1785 - 5 785
- 1808 - 4 312
- 1820 - 7 640
- 1830 - 3 500
- 1857 - 8 459
- 1869 - 21 779
- 1880 - 24 627
- 1890 - 27 579
- 1900 - 31 691
- 1910 - 36 731
- 1921 - 35 347
- 1931 - 45 235
- 1933 - 50 000
- 1937 - 54 808
- 1939 - 59 000
- 1946 - 33 108 (spis powszechny)
- 1950 - 37 405 (spis powszechny)
- 1955 - 58 795
- 1946 - 33 108 (spis powszechny)
- 1950 - 37 405 (spis powszechny)
- 1955 - 58 795
Liczba ludności od 1960 roku
W 1960 roku powierzchnia miasta powiększyła się do obecnej wielkości.
- 1960 - 70 835 (spis powszechny)
- 1961 - 72 600
- 1962 - 73 700
- 1963 - 75 100
- 1964 - 76 500
- 1965 - 77 799
- 1966 - 79 500
- 1967 - 83 100
- 1968 - 84 600
- 1969 - 86 400
- 1970 - 85 929 (spis powszechny)
- 1971 - 87 216
- 1972 - 89 000
- 1973 - 92 100
- 1974 - 94 555
- 1975 - 97 805
- 1976 - 100 500
- 1977 - 102 500
- 1978 - 101 400 (spis powszechny)
- 1979 - 102 800
- 1980 - 105 109
- 1981 - 107 139
- 1982 - 108 683
- 1983 - 111 025
- 1984 - 113 172
- 1985 - 115 857
- 1986 - 117 121
- 1987 - 118 452
- 1988 - 118 863 (spis powszechny)
- 1989 - 120 385
- 1990 - 121 216
- 1991 - 121 920
- 1992 - 121 894
- 1993 - 122 219
- 1994 - 121 590
- 1995 - 121 926
- 1996 - 122 359
- 1997 - 121 734
- 1998 - 121 494
- 1999 - 121 439
- 2000 - 121 828
- 2001 - 121 091
- 2002 - 119 564 (spis powszechny)
- 2003 - 118 668
- 2004 - 118 267
- 2005 - 117 560
- 2006 - 116 967
- 2007 - 116 118
- 2008 - 116 584
- 2010 - 114 635 [10]
- 2011 - 113 188
- 2014 - 111 376
- 2015 - 110 644
- 2016 - 110 110
- 2017 - 109 650
- 2018 - 109 062
- 2019 - 108 470
- 2020 - 107 498
- 2021 - 105 922
- 2022 - 103 960 [4]
Przypisy edytuj
- ↑ red. S. Potępa Opracowanie zbiorowe, Tarnów - Stare Miasto, t. 1, 1994, ISBN 83-901529-1-6.
- ↑ a b c Liczba mieszkańców miasta Tarnowa na przestrzeni wieków [online], Tarnów [dostęp 2022-12-13] (pol.).
- ↑ K. Moskal, hasło: Ludność, w: Encyklopedia Tarnowa, red. A. Niedojadło, Tarnów 2010, s. 244.
- ↑ a b c d e f g h i j k Tarnów (małopolskie) [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-12-12] (pol.).
- ↑ Powierzchnia Tarnowa [online], Tarnów [dostęp 2022-12-12] (pol.).
- ↑ Największe miasta w Polsce pod względem liczby ludności [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-12-12] (pol.).
- ↑ Paweł Chwał, Tarnów wyludnia się na potęgę. Za rok lub dwa liczba mieszkańców Tarnowa spadnie poniżej stu tysięcy? [online], Tarnów Nasze Miasto, 14 lutego 2022 [dostęp 2022-12-30] (pol.).
- ↑ Zbigniew Bartuś, Małopolska: mamy już 107 dziadków na 100 wnuków! Kraków starzeje się, Tarnów wymiera [online], Gazeta Krakowska, 18 maja 2021 [dostęp 2022-12-18] (pol.).
- ↑ a b GUS, Rocznik Demograficzny 2022 [online], stat.gov.pl [dostęp 2022-12-30] (pol.).
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2010
Bibliografia edytuj
- 1939-1979 Roczniki statystyczne GUS
- 1980-1994 Roczniki demograficzne GUS
- 1995-2007 Bank danych regionalnych GUS