Ludomir Różycki

Ludomir Różycki
Data i miejsce urodzenia	18 września 1883 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	1 stycznia 1953 ; Katowice
Zawód	kompozytor, pedagog
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ludomir Różycki (ur. 18 września 1883 w Warszawie, zm. 1 stycznia 1953 w Katowicach)^[1] − polski kompozytor. Był przedstawicielem Młodej Polski w muzyce.

Życiorys

Pochodził z muzykalnej rodziny z Żytomierza − jego ojciec Aleksander Różycki h. Poraj był profesorem Konserwatorium Warszawskiego, matka Anna z Mańkowskich herbu Jastrzębiec była uzdolniona muzycznie. Jego pradziadkiem był generał Karol Różycki^[2].

Młody Różycki studiował pod kierunkiem Aleksandra Michałowskiego (fortepian), Gustawa Roguskiego i Michała Biernackiego (teoria), Zygmunta Noskowskiego (kompozycja).^[3] W 1904 r. ukończył z odznaczeniem Konserwatorium Warszawskie, po czym udał się na dalsze studia do Berlina. Przez 3 lata był słuchaczem tzw. Meisterschule w Królewskiej Akademii Muzycznej; pracował pod kierunkiem Engelberta Humperdincka.

W 1905 r. Różycki wraz z Karolem Szymanowskim, Grzegorzem Fitelbergiem i Apolinarym Szelutą zorganizował „Spółkę Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich”, której zadaniem było wydawanie i propagowanie nowej muzyki^[3] (grupa tych twórców zyskała potem miano „Młodej Polski w muzyce”). W latach 1907–1911 Różycki przebywał we Lwowie na stanowisku dyrygenta operowego i profesora fortepianu w tamtejszym Konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego. Po krótkim pobycie w Warszawie udał się za granicę: mieszkał w Paryżu, później – do 1918 r. – w Berlinie. Po powrocie do kraju, przez 10 lat zajmował się wyłącznie kompozycją. W 1930 r. został mianowany profesorem Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie. Równocześnie prowadził ożywioną działalność publicystyczną i organizacyjną (utworzył Sekcję Współczesnych Kompozytorów Polskich).

II wojnę spędził w Warszawie, a po niej pracował jako dziekan Wydziału Teorii, Kompozycji i Dyrygentury w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej. W 1952 r. otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia za całokształt działalności kompozytorskiej^[4]^[5]. Po II wojnie światowej zamieszkał (w latach 1948–1952) w Zachełmiu k. Jeleniej Góry w udostępnionej przez władze willi „Pan Twardowski” i skupił się tu na rekonstrukcji utworów zniszczonych podczas wojny.

Zmarł w Katowicach, pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A 24-tuje-17)^[6].

Twórczość

Stylistycznie twórczość Różyckiego jest niejednolita; nie wykształcił odrębnego języka. Cechy i właściwości jego muzyki to: płynność i wyrazistość melodyki (na ogół diatonicznej), plastyczność charakterystyki muzycznej, przewaga faktury homofonicznej, efektowna i barwna instrumentacja; harmonika pozostaje w ramach systemu funkcyjnego, sięga wprawdzie niekiedy po zdobycze impresjonistów. Częstym źródłem inspiracji były dla Różyckiego tematy literackie i plastyczne.

Ludomir Różycki łączył styl neoromantyczny z motywami polskiej muzyki ludowej. Istotne w jego twórczości są poematy symfoniczne. W niektórych kompozycjach (Stańczyk, Anhelli, Bolesław Śmiały, Pan Twardowski, Mona Lisa Gioconda) posługiwał się mocnymi kontrastami i efektami kolorystycznymi. W dziełach fortepianowych (preludia, nokturny, impromptus, Legenda, Balladyna) nawiązywał do twórczości F. Chopina, J. Brahmsa oraz P. Czajkowskiego. W pierwszych operach (Bolesław Śmiały, Meduza) wyraźny jest wpływ muzyki R. Wagnera, natomiast od Erosa i Psyche wyczuwalny jest wpływ opery werystycznej oraz niemieckiego modernizmu^[7].

Ważniejsze kompozycje

Stańczyk op. 1, scherzo symfoniczne na orkiestrę (1903−04)
Preludia op. 2 na fortepian (1904)
Dwa preludia i dwa nokturny op. 3 na fortepian (1904)
Gra fal op. 4 na fortepian (1904)
Dwie melodie op. 5 na skrzypce lub wiolonczelę i fortepian (1904−09)
4 Impromptus op. 6 na fortepian (1904)
Osiem pieśni do słów Tadeusza Micińskiego op. 9 na głos i fortepian (1904)
Ballada op. 18 na fortepian i orkiestrę (1904)
Fantazja op. 11 na fortepian (1905)
3 Morceaux op. 15 na fortepian (1905)
Contes d'une horloge op. 26 na fortepian (1905)
Air, Mirage, Un Rève op. 28 na fortepian (1905)
Bolesław Śmiały op. 8, poemat symfoniczny na orkiestrę (1906)
Sonata na wiolonczelę i fortepian op. 10 (1906)
Cztery pieśni z cyklu Orfan op. 12 na głos i fortepian (1906)
Sześć pieśni op. 14 na głos i fortepian (1906)
Sześć pieśni do słów Tadeusza Micińskiego op. 16 na głos i fortepian (1906)
Bolesław Śmiały op. 20, opera (1906-08)
Trzy pieśni op. 19 na głos i fortepian (1908)
Meduza op. 27, opera fantastyczna (1908−11)
Anhelli op. 22, poemat symfoniczny na orkiestrę (1909)
Trzy pieśni do słów Cypriana Kamila Norwida op. 23 na głos i fortepian (1909)
Balladyna op. 25, poemat na fortepian (1909)
Dwa nokturny op. 30 na skrzypce i fortepian (1909)
Rapsodia op. 33 na fortepian, skrzypce i wiolonczelę (1909−13)
Król Kofetua op. 24, poemat symfoniczny na orkiestrę (1910)
Mona Lisa Gioconda op. 29 [lub 31], preludium symfoniczne na orkiestrę (1911)
Kwintet fortepianowy c-moll op. 35 (1913−16)
Eros i Psyche op. 40, opera fantastyczna (1914−16)
Laguna op. 36 na fortepian (1915)
Tańce polskie op. 37 na fortepian (1915)
9 Esquisses op. 39 na fortepian (1915)
4 Intermezzi op. 42 na fortepian (1915−18)
Kwartet smyczkowy d-moll op. 49 (1915)
Koncert fortepianowy nr 1 g-moll op. 43 (1917−18)
Pan Twardowski op. 45, balet (1919−20)
Fantasiestücke op. 46 na fortepian (1919)
Casanova op. 47, opera (1921−22)
Italia op. 50 na fortepian (1923)
Trzy erotyki op. 51 na głos i fortepian (1923)
Trzy pieśni op. 48 na chór mieszany a cappella (1924)
Cztery utwory op. 52 na fortepian (1924)
Sześć utworów charakterystycznych op. 58 na fortepian (1924)
Beatrix Cenci op. 53, opera tragiczna (1925−26)
Diabelski młyn, opera satyryczna (1928−30)
Suita taneczna w 4 częściach na orkiestrę (1931−32)
Lili chce śpiewać, operetka (1932)
Słowik op. 55 na fortepian (ok. 1933)
Pani Walewska, opera historyczna (1933−40)
Apollo i dziewczyna, balet (1937)
Pietà (Na zgliszczach Warszawy), fragment dramatyczny na orkiestrę (1940−43)
Koncert fortepianowy nr 2 (1941−42)
Dzwony, poemat na głos i orkiestrę (1942−48)
Ballada op. 60 na głos i fortepian (1942)
Koncert skrzypcowy op. 70 [niedokończony] (1944)
Polonez uroczysty na orkiestrę (1945−46)
Warszawa wyzwolona, poemat symfoniczny na orkiestrę (1950)

Ordery i odznaczenia

Order Sztandaru Pracy I klasy (22 lipca 1949)^[8]
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (17 stycznia 1951)^[9]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (7 listopada 1925)^[10]
Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 5 maja 1931^[11], 18 stycznia 1946^[12])
Złoty Wawrzyn Akademicki (7 listopada 1936)^[13]
Krzyż Komandorski Orderu Korony Rumunii (Królestwo Rumunii, 1923)^[14]

Przypisy

↑ Ludomir Różycki, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2010-03-09] .
↑ Marcin Kamiński, Ludomir Różycki. Opowieść o życiu i twórczości, Bydgoszcz, 1987, s. 13.
↑ ^a ^b Różycki, Ludomir [online], Polska Biblioteka Muzyczna [dostęp 2024-06-07] (pol.).
↑ Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 6, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-08-01].
↑ Dziennik Polski, rok VIII, nr 176, (2639), s. 2.
↑ Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 16.
↑ Modernizm kontra postmodernic, czyli „Eros i Psyche” w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej [online], Kultura Liberalna, 24 października 2017 [dostęp 2019-07-09] (pol.).
↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie przemysłu, rolnictwa, komunikacji, budownictwa, handlu państwowego, oświaty, nauki, kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1951 r. nr 8, poz. 120 „w związku z jubileuszem 50-lecia pracy kompozytorskiej”.
↑ M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1083 „za wybitną twórczość artystyczną”.
↑ M.P. z 1931 r. nr 107, poz. 156 „za działalność kompozytorską”.
↑ M.P. z 1946 r. nr 30, poz. 58 „w uznaniu zasług dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej w dziele pracy organizacyjnej przy utworzeniu administracji państwowej i samorządu, uruchomieniu uczelni i odbudowie demokratycznej państwowości polskiej na ziemiach Województwa Śląsko-Dąbrowskiego”.
↑ M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 460 „za wybitne zasługi dla polskiej sztuki w ogóle”.
↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 145 z 29 czerwca 1923.

Bibliografia

Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 51. ISBN 83-85831-35-5.
Przewodnik Koncertowy.

Linki zewnętrzne

Ludomir Różycki – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
Biogram Ludomira Różyckiego na Portalu Muzyki Polskiej Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina.
Karolina Matusewicz Ludomir Różycki żył i tworzył tutaj.
Różycki Ludomir w Polskiej Bibliotece Muzycznej

[1] Ludomir Różycki, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2010-03-09] .

[2] Marcin Kamiński, Ludomir Różycki. Opowieść o życiu i twórczości, Bydgoszcz, 1987, s. 13.

[:0-3] Różycki, Ludomir [online], Polska Biblioteka Muzyczna [dostęp 2024-06-07] (pol.).

[4] Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 6, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-08-01].

[5] Dziennik Polski, rok VIII, nr 176, (2639), s. 2.

[6] Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 16.

[7] Modernizm kontra postmodernic, czyli „Eros i Psyche” w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej [online], Kultura Liberalna, 24 października 2017 [dostęp 2019-07-09] (pol.).

[8] M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie przemysłu, rolnictwa, komunikacji, budownictwa, handlu państwowego, oświaty, nauki, kultury i sztuki”.

[9] M.P. z 1951 r. nr 8, poz. 120 „w związku z jubileuszem 50-lecia pracy kompozytorskiej”.

[10] M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1083 „za wybitną twórczość artystyczną”.

[11] M.P. z 1931 r. nr 107, poz. 156 „za działalność kompozytorską”.

[12] M.P. z 1946 r. nr 30, poz. 58 „w uznaniu zasług dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej w dziele pracy organizacyjnej przy utworzeniu administracji państwowej i samorządu, uruchomieniu uczelni i odbudowie demokratycznej państwowości polskiej na ziemiach Województwa Śląsko-Dąbrowskiego”.

[13] M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 460 „za wybitne zasługi dla polskiej sztuki w ogóle”.

[14] Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 145 z 29 czerwca 1923.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]