Wikipedia

Ludwik Sforza

(Przekierowano z Ludovico Sforza)

Ludovico Sforza, zwany Ludovico Il Moro lub Maur, znany także jako Ermelino (z wł. gronostaj), (ur. 27 lipca 1452 w Vigevano, zm. 27 maja 1508 w zamku Loches[1]) – książę Mediolanu w latach 1494–1499[1], syn Franciszka I Sforzy[2]. Młodszy brat Galeazzo Marii Sforzy[3].

Ludwik Sforza
Ilustracja
ilustracja herbu
podpis
regent Mediolanu
Okres

od 1480
do 1494

Poprzednik

Bona Sabaudzka (jako regentka)

Następca

On sam (jako książę)

książę Mediolanu
Okres

od 1494
do 1499

Poprzednik

Gian Galeazzo Sforza

Następca

Ludwik XII

Dane biograficzne
Dynastia

Sforzowie

Data i miejsce urodzenia

27 lipca 1452
Vigevano

Data i miejsce śmierci

27 maja 1508
Zamek w Loches

Ojciec

Franciszek I Sforza

Rodzeństwo

Galeazzo Maria Sforza

Żona

Beatrice d’Este

Cytaty w Wikicytatach

Jego nauczycielem był humanista Francesco Filelfo[4]. W latach 1480–94 Ludwik sprawował władzę jako regent małoletniego bratanka Gian Galeazzo Sforzy (ojca Bony Sforzy), a po jego śmierci został księciem Mediolanu[1][5]. Był jednym z inspiratorów wyprawy króla Francji Karola VIII do Włoch z lat 1494–1495, która zapoczątkowała wieloletnie wojny włoskie. Początkowo był w sojuszu z Francją; gdy jednak Karol VIII w 1495 zajął Królestwo Neapolu, Ludovico przeszedł na stronę jego przeciwników, co zmusiło Karola do opuszczenia Włoch[3]. W 1499 roku został pozbawiony władzy przez kolejnego króla Francji Ludwika XII, popieranego przez Wenecję[1]. Na krótko odzyskał władzę w Mediolanie[6], jednak w kwietniu tego roku Francuzi raz jeszcze opanowali Księstwo[3], a sam Ludovico został przez nich ujęty i do śmierci więziony w zamku Loches w Turenii[1].

W 1491 roku poślubił Beatrice d’Este, córkę księcia Ferrary[3][7]. Przydomek Maura nadano mu ze względu na śniadą cerę oraz jedno z jego imion (Mauro)[8]. Uchodził on za bezwzględnego, chciwego i ambitnego władcę, ale jednocześnie inteligentnego i pragmatycznego[9]. Za jego panowania mediolański dwór stał się najświetniejszy w Europie[1], pracowali dla niego architekt Bramante[3] i Leonardo da Vinci, który sportretował jego kochankę Cecylię Gallerani na obrazie Dama z gronostajem[10] oraz nieślubną córkę Biankę na portrecie zwanym La Bella Principessa (pochodzącym prawdopodobnie z egzemplarza Sforziady przechowywanego w Bibliotece Narodowej w Warszawie)[11][12].

Finansował budowy kanałów i fortyfikacji oraz urządzał wielkie festyny[3]. Aby zwiększyć prestiż Mediolanu sprowadzał do miasta uczonych i artystów. Jego marzeniem było sfinansowanie pomnika konnego upamiętniającego jego ojca Franciszka[4].

Na portretach renesansowych był ukazywany jako krzepki i otyły mężczyzna o obfitym podbródku[9].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f Sforza Lodovico, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-04-14].
  2. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 206.
  3. ↑ a b c d e f Alfredo Bosisto: Ludovico Sforza duke of Milan. britannica.com. [dostęp 2024-04-14]. (ang.).
  4. ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 153.
  5. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 156.
  6. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 343.
  7. ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 46.
  8. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 110, 206.
  9. ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 207.
  10. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 346, 348.
  11. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 371.
  12. ↑ Kemp 2020 ↓, s. 163.

Bibliografia

edytuj
  • Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
  • Martin Kemp: Mój Leonardo. Pięćdziesiąt lat rozsądku i szaleństwa w świecie sztuki i poza jego granicami. Warszawa: Arkady, 2020. ISBN 978-83-213-5113-1.
  • Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
  • Frank Zöllner: Leonardo da Vinci 1452–1519. Warszawa: Taschen, Edipresse Polska S. A., 2005. ISBN 83-89571-85-4.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ludwik_Sforza&oldid=75999469”