Ludowa Partia Demokratyczna (Turcja)

Ludowa Partia Demokratyczna (tur. Halkların Demokratik Partisi, HDP; kurd. Partiya Demokratîk a Gelan) – prokurdyjska partia polityczna o charakterze socjalistyczno-demokratycznym działająca na terenie Turcji. Została założona jako część Kongresu Ludowo-Demokratycznego, przez członków kurdyjskiej Partii Pokoju i Demokracji. HDP jako oddzielna partia funkcjonuje od 2012.

Ludowa Partia Demokratyczna

Halkların Demokratik Partisi
Partiya Demokratîk a Gelan

Państwo	Turcja
Skrót	HDP
Lider	Mithat Sancar, Pervin Buldan
Data założenia	12 sierpnia 2012
Adres siedziby	ul. Büklüm Sokağı 117 06680, Ankara, Turcja
Ideologia polityczna	socjalizm demokratyczny, antykapitalizm, regionalizm, feminizm
Poglądy gospodarcze	socjalizm
Liczba członków	40 528 (2021)
Członkostwo międzynarodowe	Sojusz Progresywny, Międzynarodówka Socjalistyczna (partia doradcza)
Grupa w Parlamencie Europejskim	Partia Europejskich Socjalistów (stowarzyszona)
Barwy	fioletowy      zieleń
Obecni posłowie	55/600
Strona internetowa

Ideologia

Ideologia ugrupowania skupia się na obronie praw mniejszości etnicznych na terenie Turcji, a w szczególności mniejszości Kurdyjskiej. Z partią związane są jednak grupy reprezentujące środowiska Ormian, Alewitów, Asyryjczyków, Czerkiesów czy innych mniejszości. Poza tym, HDP jest zwolennikiem egalitaryzmu, zielonej polityki, demokracji bezpośredniej oraz przeciwnikiem kapitalizmu, w swoich działaniach wspiera środowiska LGBT. Często podkreślane jest poparcie dla równości płci, co wyraża się m.in. poprzez wybór dwójki liderów, kobiety i mężczyzny. W wyborach parlamentarnych 7 czerwca 2015, pośród 550 kandydatów znajdowało się aż 268 kobiet.

HDP została opisana przez jej założycieli jako partia, której celem jest wyeliminowanie wyzysku siły roboczej i fundamentalne przywrócenie demokracji, w której jednostki mogą żyć razem jako równi obywatele. Dalej była opisywana jako partia dążąca do fundamentalnej zmiany istniejącego systemu kapitalistycznego poprzez zjednoczenie szerokiego zakresu lewicowych ruchów opozycyjnych. Jedna z założycielek, Fatma Gök, twierdziła, że każdy ruch polityczny o podobnych celach do HDK, który nie połączył się z partią, jest do tego bardziej niż mile widziany. Jednak Yavuz Önen twierdził, że HDP wejdzie do wyborów jako partia indywidualna, a nie jako część szerszego sojuszu wyborczego, dodając, że sama partia składa się przede wszystkim z szerokiej koalicji sił politycznych.

Najdłużej współkierujący HDP, Selahattin Demirtaş starał się poszerzać elektorat partii poza społeczność kurdyjską. W swoich wypowiedziach odcinał się od sposobu prowadzenia polityki przez Partię Pracujących Kurdystanu, która w Turcji i na świecie uchodzi za organizację terrorystyczną.

Partia od dawna opowiada się za utworzeniem lokalnych „parlamentów ludowych” w celu zwiększenia demokratycznej reprezentacji i decentralizacji władzy. Stara się zjednoczyć obywateli w całej Turcji poprzez opozycję wobec rządzącej konserwatywnej Partii Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP), którą HDP oskarżyła o autorytarność, wyzysk i dyskryminację mniejszości religijnych. Polityka zagraniczna HDP zakłada także otwarcie granicy z Armenią, która jest zamknięta od 1993, ze względu na tureckie wsparcie Azerbejdżanu podczas pierwszej wojny o Górski Karabach. HDP jest jedyną dużą partią polityczną w Turcji, która nie popiera zaprzeczania ludobójstwu Ormian i wzywa Turcję do powołania komisji oraz wzięcia odpowiedzialności za jej rolę w I wojnie światowej.

Po jednej z konferencji w czasie kampanii wyborczej Selahattina Demirtaşa wybuchły kontrowersje, ponieważ w czasie jej trwania nie wystawiono żadnych tureckich flag. W odpowiedzi Demirtaş utrzymywał, że HDP szanuje flagę, stwierdzając, że reprezentuje ona wszystkich obywateli Turcji. Partia w swoich działaniach zwraca się do szerokiego spektrum wyborców, mając kandydatów o różnej płci i pochodzeniu społecznym, narodowym i religijnym. Duży udział kobiet, a także kandydatów alewickich, ormiańskich, jezydzkich i asyryjskich zmieszanych z kandydatami tureckiej lewicy odegrał kluczową rolę w powodzeniu wyborów parlamentarnych w czerwcu 2015.

Przynależność międzynarodowa

HDP jest stowarzyszona z Partią Europejskich Socjalistów, jest członkiem Sojuszu Progresywnego oraz posiada status partii konsultatywnej w Międzynarodówce Socjalistycznej.

Udział w wyborach

Wiec wyborczy zwolenników partii w 2018.

Kongres HDP w 2013.

Partia pierwszy raz wystartowała podczas wyborów samorządowych w 2014. Razem z Partią Pokoju i Demokracji zdobyła 6,29% głosów. W tym samym roku partia wystawiła swojego kandydata na prezydenta, którym był Selahattin Demirtaş. Demirtaş zdobył 9,77% głosów zajmując trzecią pozycję. 7 czerwca 2015 partia wystartowała pierwszy raz w wyborach parlamentarnych i otrzymała 13,12% głosów, co zapewniło 80 miejsc w Wielkim Zgromadzeniu Narodowym Turcji. Był to pierwszy przypadek w historii Turcji, kiedy partia tworzona przez Kurdów weszła do parlamentu. Kilka miesięcy później, w przedterminowych wyborach, które odbyły się 1 listopada 2015, partia zdobyła 10,76% i uzyskała 59 miejsc w parlamencie.

W wyborach parlamentarnych 24 czerwca 2018 partia zdobyła 5 865 664 (11,70% ogółu), co zapewniło jej 67 miejsc w parlamencie. W tym samym dniu odbyły się również wybory prezydenckie, w których kandydatem partii był ponownie Selahattin Demirtaş, przebywający wówczas w więzieniu pod zarzutem wspierania terroryzmu. Zajął trzecie miejsce, otrzymując wówczas 4 205 219 (8,40% ogółu).

Przed wyborami parlamentsrnymi w 2023 HDP 25 sierpnia 2022 zawiązała koalicję wyborczą Sojusz Pracy i Wolności, razem z Partią Pracujących Turcji (TİP), Partią Ruchu Robotniczego (EHP), Partią Pracy (EMEP), Partią Wolności Społecznej (TÖP) oraz Federacją Zgromadzeń Socjalistycznych (SMF).

Liderzy

Partia posiada zawsze dwójkę liderów, jedną kobietę oraz jednego mężczyznę.

Liderzy HDP

Imię i nazwisko lidera	imię i nazwisko liderki	okres urzędowania
Yavuz Önen	Fatma Gök	15 października 2012 - 27 października 2013
Ertuğrul Kürkçü	Sebahat Tuncel	27 października 2013 - 22 czerwca 2014
Selahattin Demirtaş	Figen Yüksekdağ	22 czerwca 2014 - 9 marca 2017
	Serpil Kemalbay	9 marca 2017 - 11 lutego 2018
Sezai Temelli	Pervin Buldan	11 marca 2018 - 23 lutego 2020
Mithat Sancar		23 lutego 2020 - nadal

Oskarżenia i prześladowania

17 grudnia 2016 koło godziny 21:30 (UTC + 3) cztery zamaskowane osoby zaatakowały biuro HDP w dzielnicy Beylikdüzü w Stambule, które znajduje się w centrum handlowym. Napastnikom udało się pokonać ochronę i rozpalili pożar, który spowodował eksplozję dwóch rur gazowych wewnątrz budynku. Jeden policjant i ochroniarz odnieśli drobne obrażenia. Tej samej nocy, padły strzały przez niezidentyfikowanych sprawców w siedzibie HDP w Darıca. Zgłoszono również ataki na inne biura HDP w całym kraju, w tym w İzmirze, Çanakkale, Hatay, Ankarze i Erzincan.

W dniu 1 marca 2018 Dilek Öcalan, siostrzenica Abdullaha Öcalana, jednego z członków założycieli Partii Pracujących Kurdystanu (PKK), została skazana na dwa lata i sześć miesięcy więzienia za „propagandę terroru”. Dwa miesiące później cofnięto członkostwo dwóch posłów, Osmana Baydemira i Selmy Irmak, po tym, jak zostali uznani za winnych i skazani na podstawie zarzutów karnych związanych z PKK. W tym samym miesiącu były zastępca Aysel Tuğluk został skazany na dziesięć lat więzienia za przynależność do organizacji terrorystycznej (PKK).

W sierpniu 2018 była członkini HDP, Leyla Birlik, uciekła do Grecji, gdzie podobno ubiegała się o azyl. Według tureckich źródeł została aresztowana w listopadzie 2016 za propagandę terrorystyczną i zwolniona w oczekiwaniu na proces, ale mimo zakazu podróżowania opuściła kraj.

11 sierpnia 2018 jeden z parlamentarzystów partii, Mahmud Togrul, został skazany na dwa i pół roku więzienia za propagandę terroru. Dwa miesiące później były ustawodawca Sırrı Süreyya Önder został skazany na 3 lata i 6 miesięcy więzienia za szerzenie propagandy terroru.

We wrześniu 2020 rząd turecki nakazał zatrzymanie dotychczasowego burmistrza Kars Ayhan Bilgen wraz z innymi wybitnymi członkami HDP, takimi jak byli parlamentarzyści Ayla Akat Ata czy Sırri Süreyya Önder za ich poparcie dla protestów Kobanê w 2014, które stanowił wyraź wsparcia dla ludności kurdyjskiej obleganej w Kobanê przez Islamskie Państwo Iraku i Lewantu (ISIL). Do października 2020 portal Duvar poinformował, że tylko sześciu z sześćdziesięciu pięciu wybranych burmistrzów HDP nadal pełniło funkcję. Pozostałych zastąpiono powiernikami tureckiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.  W czerwcu 2020 Leyla Güven i Musa Farisogullari zostali pozbawieni immunitetu parlamentarnego i aresztowani. Od lutego 2021 wobec kilku parlamentarzystów toczy się śledztwo w związku z zaangażowaniem partii w protesty podczas oblężenia Kobanê w październiku 2014. Ömer Faruk Gergerlioğlu został pozbawiony członkostwa w parlamencie 17 marca 2021 i skazany za szerzenie „propagandy terroru” w tweecie z 2016, w którym wyraził wsparcie wobec ewentualnych rozmów pokojowych z PKK. W tym samym dniu prokurator Naczelnego Sądu Apelacyjnego Bekir Şahin wniósł pozew do Sądu Konstytucyjnego Republiki Turcji o zamknięcie HDP ze względu na rzekome powiązania organizacyjne z PKK. Wezwał również do pięcioletniego zakazu prowadzenia polityki dla 687 polityków HDP. Wśród osób, które mają zostać wykluczone z polityki, są wszyscy byli przywódcy partii, w tym Selahattin Demirtaş i Figen Yüksekdağ, a także dziesiątki byłych i obecnych posłów do parlamentu.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona partii
• Oficjalna strona partii na portalu Facebook