Ludwik August Glatman ps. „Ludomir(a)”, „Zygmunt Ludomira” (ur. 1859, zm. w marcu 1915 w Krakowie) – polski filolog, historyk, literat, dziennikarz prasowy, publicysta, wydawca, profesor gimnazjalny.

Ludwik Glatman
Ludwik Glatmann
Ludomir(a), Zygmunt Ludomira
Data urodzenia

1859

Data i miejsce śmierci

marzec 1915
Kraków

Miejsce spoczynku

Kraków

Zawód, zajęcie

historyk, nauczyciel

Małżeństwo

Stanisława

Dzieci

Zdzisław, Gerard

Faksymile

Życiorys

edytuj

Ludwik August Glatman urodził się w 1859[1]. Kształcił się w C. K. Wyższym Gimnazjum w Wadowicach[2]. Z zawodu był historykiem literatury i filologiem[3]. Pracował jako nauczyciel w Nowym Sączu, skąd później przeniósł się do Sanoka[4]. Publikował prace w dziedzinie beletrystyki historycznej[4][5]. Równolegle zaangażował się w działalność dziennikarską, wydawniczą, redaktorską i publicystyczną w prasie polskiej[3][5]. Tworzył także poezje, był autorem wierszy: Goniec spod Maratonu, opublikowanego w prospekcie III Zlotu Sokolstwa Polskiego w Krakowie w 1896[6], o charakterze patriotycznym. Na cześć Kościuszki[7], Na uroczystość kościuszkowską „Sokołów” sanockich[8] i inne[9]. W latach 90. był wydawcą i sekretarzem redakcji miesięcznika „Przegląd Literacki”, organu Związku Literackiego w Krakowie[10][11][12]. Od początku istnienia w maju 1910 wydawanego w Sanoku czasopisma „Tygodnik Ziemi Sanockiej” był jego redaktorem naczelnym i odpowiedzialnym do pierwszego tygodnia stycznia 1912[13][14][15][16] (tygodnik był prowadzony przez środowisko narodowych demokratów[17][18]). W czasopiśmie publikował różnego rodzaju artykuły, a tym recenzje literackie (m.in. utworu współpracującej z gazetą Janiny Kossak-Pełeńskiej)[19][20]. W numerze 26 z 23 października 1910 ukazało się wspólne oświadczenie L. Glatmana i zastępcy kierownika szkoły wydziałowej męskiej w Sanoku, Aleksandra Mochnackiego, w którym obaj odnieśli się w kwestii wcześniejszych krytycznych i obraźliwych wypowiedzi na swój temat[21]. Przez pewien czas po odejściu ze stanowiska głównego redaktora publikował nadal w tym piśmie[22][23], a w wydaniu z 26 października 1913 ukazał się jego wiersz pt. Pożegnanie Sanoka[24]. Był redaktorem odpowiedzialnym i wydawcą dziennika „Głos Narodu[3]. Publikując swoje prace używał pseudonimu „Ludomir(a)”[25][26][27], ponadto publikował pod tożsamością Zygmunt Ludomir(a)[28].

Został nauczycielem. Reskryptem z 25 lipca 1900 C. K. Rady Szkolnej Krajowej jako zastępca nauczyciela został przeniesiony w tym charakterze z C. K. Gimnazjum w Nowym Sączu do C. K. Gimnazjum w Jaśle[29]. W szkole uczył języka polskiego i języka niemieckiego[30][31][32][33]. Rozporządzeniem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 23 lipca 1902 w charakterze zastępcy nauczyciela został przeniesiony z Gimnazjum w Jaśle do C. K. I Gimnazjum w Tarnowie[5][34][35]. W szkole uczył języka łacińskiego, języka polskiego (1902/1903)[34], języka łacińskiego, języka polskiego (1903/1904)[36]. Rozporządzeniem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 19 sierpnia 1904 w charakterze zastępcy nauczyciela został przeniesiony z Tarnowa do C. K. Seminarium Żeńskiego w Krakowie[37][38]. Ponadto pracował także w Gimnazjum w Bochni[5]. Reskryptem z 22 września 1906 C. K. Rady Szkolnej Krajowej jako zastępca nauczyciela został przeniesiony w tym charakterze z C. K. Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego w Krakowie do C. K. Gimnazjum w Sanoku[39]. W szkole uczył języka polskiego, języka niemieckiego, geografii, historii, a ponadto historii krajowej, języka francuskiego[40][41][42][43]. Był członkiem Towarzystwa Upiększania Miasta Sanoka[44]. Reskryptem z 5 września 1912 C. K. Rady Szkolnej Krajowej został mianowany profesorem w Prywatnym Gimnazjum Polskim w Podhajcach[45][46]. Tam pracował do czasu wybuchu I wojny światowej[5].

Po inwazji rosyjskiej schronił się w Krakowie[5]. Zmarł w Krakowie w 1915 w wieku 56 lat[5]. Pogrzeb odbył się 28 marca 1915 w Krakowie[5][47].

Jego żoną była Stanisława Żebrowska[48]. W okresie pracy Ludwika Glatmana w Sanoku uczniami i absolwentami sanockiego gimnazjum byli jego synowie: Zdzisław Maria Glatman (ur. 1891[49], matura w 1909) i Gerard Maria Glatman (ur. 1893 w Krakowie[50], matura w 1912, student prawa, poległy podczas I wojny światowej w 1916 w szeregach Legionów Polskich[51][52][53][54])[55][56][57][58][59][60].

Publikacje

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Henryk Barycz: Ludwik August Glatman. W: Polski Słownik Biograficzny. T. VIII. 1959-1960, s. 35-36.
  2. W publikacji wskazany jako Ludwik Glatmann. W 1879 ukończył VI klasę. Por. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Wadowicach za rok szkolny 1879. Wadowice: 1879, s. 58. Brak jest zdigitalizowanego wydania sprawozdania tej szkoły z 1880, natomiast sprawozdanie z 1881 nie podało wśród absolwentów VIII klasy i maturzystów Ludwika Glatmanna. Por. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Wadowicach za rok szkolny 1881. Wadowice: 1881, s. 72, 73.
  3. a b c Mariusz Jakubek. Prasa krakowska w momencie transformacji cywilizacyjnej miasta, regionu, kraju (1795-1918). „Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności”. 4, s. 110, 2002. 
  4. a b Henryk Barycz. Stanisław Łempicki. Z pamiętnika sądeckiego. „Rocznik Sądecki”. Tom 4, s. 236, 1960. 
  5. a b c d e f g h i † Ludwik Glatman. „Ilustrowany Kurier Codzienny”, s. 3, Nr 71 z 28 marca 1915. 
  6. Marek Łyskawa. Idea olimpijska w Polsce (1918–2008). „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”. 583, s. 8, 2009. 
  7. Ludwik Glatman. Na cześć Kościuszki. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 46 z 5 listopada 1911. 
  8. Ludwik Glatman. Na uroczystość kościuszkowską „Sokołów” sanockich. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 32 z 4 grudnia 1910. 
  9. Ludwik Glatman. Pyłki satyryczne. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 51 z 25 grudnia 1912. 
  10. Przegląd Literacki.
  11. a b Kronika literacka.. „Przegląd Poznański”, s. 9, Nr 1 z 5 stycznia 1896. 
  12. Informacja. „Przegląd Literacki”, s. 19, Nr 7 z 1 lipca 1896. 
  13. Naczelny i odpowiedzialny redaktor. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 4, Nr 1 z 1 maja 1910. 
  14. Informacja. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 4, Nr 9 z 26 lutego 1911. 
  15. Kronika. Od redakcyi. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 2, Nr 1 z 7 stycznia 1912. 
  16. Imci panu redaktorowi Tygodnika Ziemi Sanockiej na pożegnanie!!. „Tygodnik Ludowy”. Nr 2, s. 2, 14 stycznia 1912. 
  17. Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 359.
  18. Alojzy Zielecki, Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, Życie kulturalne, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 451.
  19. Ludwik Glatman. Janina Pełeńska: „Na falach życia”. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 14 z 31 lipca 1910. 
  20. Ludwik Glatman. Uwagi nad zawodem lekarskim w chwili obecnej przez Dra Aleksandra Hicnera we Lwowie 1904. Część II w Jaśle 1905. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 16 z 14 sierpnia 1910. 
  21. Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 26 z 23 października 1910. 
  22. Ludwik Glatman. Nowe nazwy ulic Wielkiego Sanoka. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 35 z 24 sierpnia 1913. 
  23. Ludwik Glatman. Nowe nazwy ulic Wielkiego Sanoka (dokończenie). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 2, Nr 36 z 31 sierpnia 1913. 
  24. Ludwik Glatman. Pożegnanie Sanoka. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 44 z 26 października 1913. 
  25. a b Kronika literacka. „Myśl”, s. 20, Nr 2 (9) z 1893. 
  26. Helena Dąbczańska: Pseudonimy pisarzy polskich. Lwów: 1910, s. 50, 112.
  27. Ludwik Czarkowski: Pseudonimy i kryptonimy polskie. Wilno: 1922, s. 50, 111.
  28. Według innego źródła pod pseudonimami „Sigmunt Ludomir”, „Zygmunt Ludomir”, „Z. Ludomir” publikował literat Zygmunt Kozłowski (ur. 1848). Por. Anna Bujnowska. "Pieśń niepodległa. Model poezji konspiracyjnej. 1939-1945", Jerzy Święch, Warszawa 1982 (recenzja). „Biuletyn Polonistyczny”. 27/2 (92), s. 294, 1984. 
  29. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Jaśle za rok 1901. Jasło: 1901, s. 4.
  30. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Jaśle za rok 1901. Jasło: 1901, s. 3.
  31. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Jaśle za rok 1902. Jasło: 1902, s. 4.
  32. Kazimierz Krajewski: Sprawozdanie ze Zjazdu Jubileuszowego. Dodatek do Księgi Pamiątkowej 70-lecia Państwowego Gimnazjum imienia króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle 1868-1938. Jasło: 1938, s. 113.
  33. Zdzisław Świstak: Grono pedagogiczne Gimnazjum i Liceum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle (1868-2008). 1lojaslo.pl. [dostęp 2017-04-30].
  34. a b Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Tarnowie za rok szkolny 1902/03. Tarnów: 1903, s. 31.
  35. Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”. Nr 26, s. 373, 30 lipca 1902. 
  36. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum I w Tarnowie za rok szkolny 1903/04. Tarnów: 1904, s. 45.
  37. Z kraj. Rady Szkolnej. „Kurjer Lwowski”. Nr 234, s. 7, 24 sierpnia 1904. 
  38. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum I w Tarnowie za rok szkolny 1904/05. Tarnów: 1905, s. 38.
  39. 26. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1906/1907. Sanok: 1907, s. 6.
  40. 26. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1906/1907. Sanok: 1907, s. 2, 4.
  41. XXVII. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1907/8. Sanok: Fundusz Naukowy, 1908, s. 2.
  42. XXVIII. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1908/9. Sanok: Fundusz Naukowy, 1909, s. 2.
  43. Ludwik Glatman pojawiał się w wykazie nauczycieli sanockiego gimnazjum do roku szkolnego 1908/1909.
  44. Sprawozdanie Wydziału Tow. Upiększania Miasta Sanoka. „Miesięcznik Artystyczny”, s. 67, Nr 7 z 1912. 
  45. XXXII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1912/13. Sanok: Fundusz Naukowy, 1913, s. 6.
  46. Kronika. Mianowania i przeniesienia. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 36 z 8 września 1912. 
  47. Pogrzeb śp. Ludwika Glatmana. „Ilustrowany Kurier Codzienny”, s. 4, Nr 72 z 30 marca 1915. 
  48. Osoby o nazwisku „Glatman” w Genealogii Potomków Sejmu Wielkiego. sejm-wielki.pl. [dostęp 2017-04-30].
  49. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 765.
  50. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 300.
  51. Lista Strat Legionów Polskich (VII). Piotrków: 1916, s. 7.
  52. Apel poległych. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 66.
  53. Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Gerard Glatman. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2017-04-30].
  54. Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Gerard Glatmann. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2017-04-30].
  55. Obaj wcześniej uczyli się w C. K. IV Gimnazjum w Krakowie. Por. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum IV w Krakowie za rok szkolny 1905. Kraków: 1905, s. 86, 89.
  56. XXVII. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1907/8. Sanok: Fundusz Naukowy, 1908, s. 63.
  57. XXVIII. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1908/9. Sanok: Fundusz Naukowy, 1909, s. 55, 66.
  58. XXIX. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1909/10. Sanok: Fundusz Naukowy, 1910, s. 81.
  59. XXX. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1910/11. Sanok: 1911, s. 54.
  60. XXXI. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1911/12. Sanok: 1912, s. 45.
  61. Dorota Samborska-Kukuć. Polska proza fabularna na łamach "Czasu" w latach 1848-1900. Rekonesans. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”. 13, s. 155, 2013. 
  62. Ludwik Glatman. Raj utracony. Opowiadanie historyczne. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 23 z 2 października 1910. 
  63. Ludwik Glatman. Raj utracony. Opowiadanie historyczne. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 24 z 9 października 1910. 
  64. Ludwik Glatman. Raj utracony. Opowiadanie historyczne. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 25 z 16 października 1910. 
  65. Ludwik Glatman. Raj utracony. Opowiadanie historyczne. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 26 z 23 października 1910. 
  66. Ludwik Glatman. Raj utracony. Opowiadanie historyczne. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 27 z 30 października 1910. 
  67. Ludwik Glatman. Raj utracony. Opowiadanie historyczne. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 28 z 6 listopada 1910. 
  68. Dorota Samborska-Kukuć. Polska proza fabularna na łamach "Czasu" w latach 1848-1900. Rekonesans. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”. 13, s. 156, 2013. 
  69. Ludwik Glatman. Kachna Strusiówna. Obrazek historyczny. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 34 z 18 grudnia 1910. 
  70. Ludwik Glatman. Kachna Strusiówna. Obrazek historyczny (cz. 8). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 8 z 19 lutego 1911. 
  71. Erazm Semkowicz, Konstanty Wojciechowski. Przegląd czasopism. „Kwartalnik Historyczny”. IX, s. 774, 1895. Towarzystwo Historyczne. 
  72. Erazm Semkowicz, Eugeniusz Semkowicz. Przegląd czasopism. „Kwartalnik Historyczny”. XI, s. 475, 1897. Towarzystwo Historyczne. 
  73. Ponowne wydania. „Przegląd Literacki”, s. 15, Nr 7 z 1 lipca 1896. 
  74. Pogadanki w związki literackim. „Przegląd Literacki”, s. 22, Nr 19 i 20 z października 18976. 
  75. Henryk Baranowski: Bibliografia kopernikowska 1509-1955. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 1958, s. 289.
  76. Ludwik Finkel: Bibliografia historyi polskiej. T. III. Kraków: 1906, s. 1669.
  77. Henryk Baranowski: Bibliografia kopernikowska 1509-1955. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 1958, s. 290.
  78. Eugeniusz Barwiński. Bibliografia historyi polskiej. „Kwartalnik Historyczny”. XVII, s. 164, 1903. Towarzystwo Historyczne. 
  79. Erazm Semkowicz, Eugeniusz Semkowicz. Przegląd czasopism. „Kwartalnik Historyczny”. XI, s. 914, 1897. Towarzystwo Historyczne. 
  80. Majer Bałaban. Przegląd literatury historyi Żydów w Polsce 1899–1907. „Kwartalnik Historyczny”. XXII, s. 512, 1908. Towarzystwo Historyczne. 
  81. Erazm Semkowicz, Eugeniusz Semkowicz. Przegląd czasopism. „Kwartalnik Historyczny”. XI, s. 247, 1897. Towarzystwo Historyczne. 
  82. W. Reis. Odcinek. „Lwowski Tygodnik Lekarski”, s. 583, Nr 41 z 10 października 1907. 
  83. Ludwik Glatman. Halpirowa (szkic historyczny na podstawie nieznanego pamiętnika). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 22 z 25 maja 1913. 
  84. Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 3, Nr 13 z 23 marca 1913. 
  85. Ludwik Glatman. Halpirowa (szkic historyczny na podstawie nieznanego pamiętnika). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 14 z 30 marca 1913. 
  86. Ludwik Glatman. Halpirowa (szkic historyczny na podstawie nieznanego pamiętnika). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 30 z 20 lipca 1913. 
  87. Ludwik Glatman. Piątek (humoreska). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 3 z 15 maja 1910. 
  88. Ludwik Glatman. Mimi (nowelka). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 21 z 18 września 1910. 
  89. Ludwik Glatman. Mimi (nowelka). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 22 z 25 września 1910. 
  90. Ludwik Glatman. Perukajtis. Epizod z boju pod Grunwaldem. „„Dodatek Literacki” do „Nowej Reformy””, s. III, Nr 140 z 26 marca 1910. 
  91. Wiktor Hahn. Grunwald w poezyi polskiej. „Przegląd Powszechny”. CVII, s. 42, 1910. 
  92. Ludwik Glatman. Perukajtis. Epizod z boju pod Grunwaldem (1). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 9 z 26 czerwca 1910. 
  93. Ludwik Glatman. Perukajtis. Epizod z boju pod Grunwaldem (2). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 12 z 17 lipca 1910. 
  94. Ludwik Glatman. Perukajtis. Epizod z boju pod Grunwaldem (3). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 13 z 24 lipca 1910. 
  95. Nowe książki. „Sfinks”. 35, s. 327, 1910. 
  96. W. Pr.. Wydawnictwa grunwaldzkie (III). „Nowa Reforma”, s. 2, Nr 334 z 25 lipca 1910. 
  97. Ludwik Glatman. Grzegorz z Sanoka. Opowiadanie historyczne. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 19 z 7 maja 1911. 
  98. Ludwik Glatman. Grzegorz z Sanoka. Opowiadanie historyczne. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 44 z 22 października 1911. 
  99. Ludwik Glatman. Zosia Zbrożkówna (Epizod z życia królewicza Władysława). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 30 z 20 listopada 1910. 
  100. Ludwik Glatman. Zosia Zbrożkówna (Epizod z życia królewicza Władysława). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 31 z 27 listopada 1910. 
  101. Ludwik Glatman. Wilia wnuków Sobieskiego. Wspomnienie historyczne. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 35 z 25 grudnia 1910. 
  102. Ludwik Glatman. Gody w Dobromilu. Urywek z powieści historycznej. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 52 z 17 grudnia 1911. 
  103. Ludwik Glatman. Gody w Dobromilu. Urywek z powieści historycznej. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 53 z 24 grudnia 1911. 
  104. Ludwik Glatman. Powstanie sanockie 1809 r.. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 54 z 31 grudnia 1911. 
  105. Ludwik Glatman. Kościuszko w Sosnowicy. Obrazek historyczny. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1, Nr 23 z 9 czerwca 1912. 
  106. Ludwik Glatman. Kościuszko w Sosnowicy. Obrazek historyczny. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 1-2, Nr 26 z 30 czerwca 1912. 
  107. Ludwik Glatman. Kościuszko w Sosnowicy (obrazek historyczny). „Rozwój”, s. 3-6, Nr 295 z 24 grudnia 1913. 
  108. Ludwik Glatman. Bojowiska polskie. „Nowa Reforma”, s. 2, Nr 410 z 19 września 1914. 

Bibliografia

edytuj