Méduse (1810)
Méduse (pol. Meduza) – 40-działowa fregata żaglowa typu Pallas w służbie francuskiej marynarki wojennej, zwodowana w 1810 r. Brała udział w wojnach napoleońskich. Fregata rozbiła się i zatonęła w lipcu 1816 roku u wybrzeży dzisiejszej Mauretanii, doprowadzając do śmierci ponad setki jej pasażerów, przy czym większość zginęła na porzuconej na wodzie prowizorycznej tratwie[1][2].
 La Méduse widoczna na pierwszym planie. | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia |
„Stocznia Crucy”, Paimbœuf |
| Położenie stępki |
1806 |
| Wodowanie |
1 lipca 1810 |
 Restauracja Burbonów
| |
| Nazwa |
La Méduse |
| Wejście do służby |
26 września 1810 |
| Los okrętu |
Zatonął w zatoce Arkin 2 lipca 1816 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Długość |
46,93 m |
| Szerokość |
11,91 m |
| Zanurzenie |
5,9 m |
| Napęd | |
| żaglowy | |
| Załoga |
326 ludzi |
Historia edytuj
Fregata La Méduse była efektem umowy zawartej w 11 marca 1807 roku, między państwem Francuskim a firmą stoczniową Michela Louisa Crucy z siedzibą w Paimbœuf (Loara Atlantycka). Okręt został zwodowany 1 lipca 1810 roku, wszedł do służby 26 września[3].
W czasie wojen napoleońskich brała udział w późnych etapach kampanii na Mauritiusie w latach 1809–1811 oraz w napadach na Karaiby[2].
Katastrofa z 1816 edytuj
W 17 czerwca 1816 roku, po restauracji Burbonów, z Île-d’Aix w Rochefort wyruszył konwój składający się z fregaty La Méduse, korwety Echo, brygu Argus oraz statku handlowago La Loire, w celu przewiezienia francuskich urzędników i żołnierzy do portu Saint-Louis w dzisiejszym Senegalu, aby przywrócić francuską kontrolę nad kolonią, oddaną przez Brytyjczyków zgodnie z warunkami pierwszego pokoju w Paryskiego[2][4]. Z powodu nieudolności kapitana Hugues Duroy de Chaumareys i niekompetencji oficerów, Méduse oddzieliła się od reszty konwoju i weszła na rafę 2 lipca 1816 w zatoce Arkin u wybrzeży dzisiejszej Mauretanii, osiadając na mieliźnie[2].
Próby sprowadzenia okrętu z powrotem na głębsze wody spełzły na niczym. Rozbitkowie postanowili więc dopłynąć szalupami do oddalonego od wraku o ok. 60 km wybrzeża Afryki. 5 lipca zapadła decyzja o opuszczeniu okrętu. Większość z ok. 400 obecnych na pokładzie ludzi, w tym kapitan i gubernator Julien Schmaltz, ewakuowało się sześcioma szalupami, jakimi dysponowali rozbitkowie, dla pozostałych ok. 151 osób których zabrakło miejsca, głównie żołnierzy, zbudowano prowizoryczną tratwę o wymiarach 20 × 7 m, która miała być holowana przez szalupy na wybrzeże. Siedemnaście osób postanowiło pozostać na pokładzie Méduse. Holowanie jednak okazało się niepraktyczne i łodzie wkrótce porzuciły tratwę i jej pasażerów na otwartych wodach, praktycznie bez zapasów żywności (jedynymi zapasami na tratwie były przemienione w papkę suchary oraz 6 beczek wina i 2 beczułki z wodą) i możliwości dotarcia na brzeg. Sytuacja rozbitków na pokładzie tratwy niemal od razu stała się dramatyczna, dziesiątki osób zostało zmytych do morza z powodu napotkanej szalejącej burzy, inni ginęli w ciągłych walkach wszczynanych przeciwko przełożonym (buntom sprzyjał duży zapas alkoholu, którym rozbitkowie ciągle się upijali). Kiedy wszelkie zapasy się wyczerpały, kilku rannych wyrzucono do morza, a niektórzy z ocalałych uciekli się do kanibalizmu. 17 lipca po trzynastu dniach dryfowania rozbitkowie zostali odnalezieni przez francuski bryg Argus, wchodzący w skład ich nieszczęsnej ekspedycji. Do tego czasu żywych na tratwie pozostało jedynie piętnastu ludzi, czterech z nich zmarło z wyczerpania wkrótce po ocaleniu[2][4].
Szalupy z gubernatorem Schmaltzem oraz kapitanem de Chaumareys bez przeszkód dopłynęły na wybrzeże i po wyczerpującej wędrówce przez pustynię, dotarli do Saint-Louis. Z siedemnastu osób, które zdecydowały się pozostać na pokładzie Méduse, po niemal dwóch miesiącach, jakie upłynęły nim wrak został odnaleziony, przy życiu pozostała zaledwie trójka[4].
Wydarzenia te odbiły się szerokim echem wśród francuskiej opinii publicznej[5]. Po powrocie do Francji kapitan de Chaumareys stanął przed sądem wojskowym, który skazał go na trzy lata więzienia[6].
W kulturze popularnej edytuj
.jpg)
W 1819 r. Théodore Géricault namalował obraz Tratwa Meduzy, ukazując na płótnie tragedie rozbitków[7].
Opisanym wydarzeniom poświęcony jest utwór pt. „Le Radeau de La Méduse“ francuskiego deathmetalowego zespołu Aephanemer, czwarty z kolei utwór albumu pt. „A Dream Of Wilderness“ wydanego w 2021 r. przez wytwórnię płytową Napalm Records[8].
Galeria edytuj
-
Chrzest równikowy na pokładzie Méduse w dniu 1 lipca 1816 r. -
Plan Tratwy Meduzy w momencie jej opuszczenia -
Bunt na Tratwie Meduzy -
Replika Tratwa Meduzy na dziedzińcu Musée de la Marine w Rochefort.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Gogin 2022P ↓.
- ↑ a b c d e La véritable histoire du "Radeau de la Méduse" (fr.). Arte France & Grand Angle Productions. TV documentary, 2015.
- ↑ Yves Cossé, Les Frères Crucy, entrepreneurs de construction navale (fr.). Nantes, 1993, strony 194-198.
- ↑ a b c Włusek 2018 ↓.
- ↑ Voir le texte du jugement et un commentaire.
- ↑ Philippe Masson, L'affaire de la Méduse (fr.).
- ↑ Castellani 2007 ↓.
- ↑ Aephanemer – A Dream of Wilderness Review. [dostęp 2021-11-19]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Ivan Gogin: PALLAS sailing frigates (1808-1823). Navypedia. [dostęp 2022-01-27]. (ang.).
- Emanuel Castellani: Wielkie muzea. Luwr. Warszawa: Wydawnictwo „HSP”, 2007. ISBN 978-83-60688-31-1. (pol.).
- Andrzej Włusek, Historia rozbitków z Tratwy Meduzy [online], historykon.pl, 5 marca 2018 (pol.).