Wikipedia

Lędziny

miasto i gmina w województwie śląskim
(Przekierowano z MKS Lędziny)
To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 30 maj 2025. Od tego czasu wykonano 4 zmiany, które oczekują na przejrzenie.
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: wieś o tej nazwie.

Lędziny (niem. Lendzin) – miasto w południowej Polsce, na Górnym Śląsku, w województwie śląskim, w powiecie bieruńsko-lędzińskim.

Lędziny
miasto i gmina
Ilustracja
Plac Farski w Lędzinach
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

bieruńsko-lędziński

Konurbacja

górnośląska

Data założenia

XII wiek[a]

Prawa miejskie

1966–1975, 1991

Burmistrz

Marcin Majer

Powierzchnia

31,7 km²

Populacja (31.12.2021)
• liczba ludności
• gęstość


16 489[2]
520 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 32

Kod pocztowy

43-140, 43-143, 43-144

Tablice rejestracyjne

SBL

Położenie na mapie powiatu bieruńsko-lędzińskiego
Mapa konturowa powiatu bieruńsko-lędzińskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Lędziny”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Lędziny”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Lędziny”
Ziemia50°08′33″N 19°07′51″E/50,142500 19,130833
TERC (TERYT)

2414031

SIMC

0940890

Urząd miejski
ul. Lędzińska 55
43-143 Lędziny
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Według danych z 31 grudnia 2021 miasto miało 16 489 mieszkańców[2].

Położenie

edytuj
 
Krajobraz Lędzin – widok ze wzgórza Klimont

Lędziny leżą w południowej Polsce, w środkowo-wschodniej części województwa śląskiego. Centrum miasta wyznaczają współrzędne geograficzne: 19º 07' długości geograficznej wschodniej i 50º 08' szerokości geograficznej północnej[3].

Miasto oddalone jest w linii prostej: 16 km od centrum Katowic, 8 km od centrum Tychów, 13 km od centrum Oświęcimia, 59 km od centrum Krakowa oraz 267 km od centrum Warszawy. Lędziny graniczą od północy z Katowicami i Mysłowicami, od wschodu z Imielinem i Chełmem Śląskim, od południa z Bieruniem, natomiast od zachodu z Tychami[3].

Teren Lędzin wchodzi w skład dwóch jednostek fizycznogeograficznych: Wyżyny Śląskiej i Kotliny Oświęcimskiej[3]. Części północno-zachodnia i północna miasta leżą na pograniczu Wyżyny Śląskiej, natomiast południowo-wschodnia część stanowi fragment Kotliny Oświęcimskiej[3]. Fizjograficznie Lędziny położone są na obszarze Pagórów Jaworznickich[4]. Historycznie Lędziny leżą na Górnym Śląsku.

Według danych z 1 stycznia 2013 powierzchnia miasta wynosiła 31,65 km²[5], co stanowi 20,01% powierzchni powiatu. Stawia to miasto na 166. pozycji w Polsce pod względem powierzchni[5].

Środowisko naturalne

edytuj

Budowa geologiczna

edytuj

W budowie geologicznej fragmentu Lędzin leżącego w obrębie Wyżyny Śląskiej biorą udział głównie utwory triasowe i karbońskie oraz czwartorzędowe[4]. Fragment miasta jest częściowo wyścielony osadami mioceńskimi oraz plejstoceńskimi[4]. Fragment wchodzący w skład Kotliny Oświęcimskiej jest zbudowany z mioceńskich iłów, piaskowców i łupków, nakrytych piaskami i iłami o genezie czwartorzędowej, a także glinami zwałowymi i piaskami, stanowiącymi rezultat działalności lodowców[4].

Rzeźba terenu

edytuj
 
Wzgórze Klimont

Lędziny leżą na obszarze Pagórów Jaworznickich, na terenie urozmaiconym wzgórzami[4]:

Wody

edytuj

Przez obszar Lędzin przebiegają dwa działy wodne drugiego rzędu pomiędzy Mleczną a Przemszą oraz Przemszą a Potokiem Goławieckim[7]. Najważniejszymi ciekami z sieci hydrograficznej są: Przyrwa i Potok Goławiecki, należące do zlewiska Wisły[4][7].

Lędziny są odwadniane również systemem małych potoków i rowów, do których zalicza się: Potok Stawowy (lewobrzeżny dopływ Mlecznej), Rów Hołdunowski (lewobrzeżny dopływ Przyrwy), Rów „E” (prawobrzeżny dopływ Potoku Goławieckiego), Rów Lędziński (lewobrzeżny dopływ Przyrwy) oraz Rów Wschodni (lewobrzeżny dopływ Rowu Hołdunowskiego)[7].

Gleby

edytuj

Na terenie Lędzin występują przeważnie gleby bielicowe, powstałe z utworów pochodzenia lodowcowego, gleby brunatne, czarne ziemie, rędziny oraz gleby bagienne[4]. Wszystkie gleby występujące na terenie Lędzin są zaliczone do klasy „A”, czyli najmniej skażonych[4].

Klimat

edytuj
Średnie wartości temperatur i opadów w Lędzinach[8]
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Rocznie
Średnia temperatura maksymalna [°C] 0 +2 +7 +13 +19 +22 +23 +23 +19 +14 +7 +2 +12
Średnia temperatura minimalna [°C] -7 -5 -1 +3 +8 +11 +12 +12 +9 +4 0 -4 +3
Opady [mm] 34 32 34 48 83 97 85 87 54 46 45 41 686

Części miasta

edytuj
 
Domki fińskie – charakterystyczna zabudowa Hołdunowa

Lędziny składają się z następujących części[3][9]:

Państwowy rejestr nazw geograficznych oprócz powyższych[b], wymienia także Kolonię Piast[10].

Lędziny nie posiadają formalnie wyznaczonych dzielnic (jednostek pomocnicznych)[9].

Demografia

edytuj
struktura ludności
dane z 31 grudnia 2015[12]
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 16784 100 8428 50,2 8356 49,8
gęstość zaludnienia 530 266 264
wykształcenie
dane z Narodowego Spisu Powszechnego 2002[12]
brak podstawowe zawodowe średnie wyższe
osób 353 3927 4769 3158 619
kobiet 190 2372 1825 1743 344
mężczyzn 163 1555 2944 1415 275


Lędziny liczą ponad 16 tys. mieszkańców[2] i plasują się pod tym względem na 276. miejscu wśród miast Polski[5] oraz na 42. miejscu wśród miast województwa śląskiego.

Wykres liczby ludności miasta Lędziny na przestrzeni lat[12]:

Według danych z 2015 w Lędzinach na 100 mężczyzn przypadało 101 kobiet[12].

Struktura płci i wieku mieszkańców Lędzin według danych z 31 grudnia 2015[12]:

Historia

edytuj
 
Historyczny dom w Hołdunowie

Istnieją świadectwa penetracji przez człowieka terenu obecnych Lędzin już w epoce brązu[1]. Archeolodzy wykopali na terenie miasta fragmenty naczyń z okresu kultury łużyckiej[1]. W okresie przedchrześcijańskim w granicach obecnego miasta miejsce kultu słowiańskiego na wzgórzu Klimont, zwanym niegdyś „Piorunową Górką”[1] (obecnie w tym miejscu stoi katolicki kościół św. Klemensa). Miejscowość wspomniana przez Jana Długosza, w 1160 stanowiła własność rycerza Jaksy z Miechowa, który przekazał ją Benedyktynom[1]. W 1327 Lędziny przeszły pod panowanie Czech. W 1742 Lędziny znalazły się w granicach państwa pruskiego[1].

Teren walk z Niemcami w okresie powstań śląskich, szczególnie zaciętych podczas II powstania śląskiego w 1920[1]. Od 1922 ponownie w granicach Polski[1]. W czasie okupacji hitlerowskiej na terenie Lędzin istniały podobozy obozu koncentracyjnego Auschwitz: w latach 1943–1945 Fürstengrube (w Ławkach, obecnie dzielnicy Mysłowic) oraz w latach 1944–1945 Günthergrube[1].

Po wojnie nastąpił rozwój górnictwa i wzrost liczby mieszkańców. W latach 1945–1951 siedziba gminy Lędziny, a 1951–1954 gminy Hołdunów[1]. W latach 1954–1956 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lędziny, przekształconej w 1957 na osiedle. 31 grudnia 1961 do osiedla Lędziny włączono osiedle Hołdunów[1][13]. 1 stycznia 1966 osiedle Lędziny otrzymało prawa miejskie[1][14], a 27 maja 1975 miasto włączono do Tychów[1][15]. 2 kwietnia 1991 Lędziny odzyskały samodzielność jako odrębne miasto[1][16]. W 1999 Lędziny trafiły do powiatu tyskiego w województwie śląskim, a od 2002 należą do powiatu bieruńsko-lędzińskiego tamże[1][17].

W 1972 Lędziny zostały odznaczone Krzyżem Partyzanckim.

Nazwa

edytuj

Nazwa Lędziny prawdopodobnie pochodzi od starosłowiańskich słów lędo lub lędzina, które oznaczały ziemię ugorną, nieporośniętą lasem[1]. Niegdyś lędzinami zwano wzgórza bez drzew albo polany pośród lasów[1].

Dnia 28 maja 1260 w łacińskim dokumencie Władysława opolskiego wydanym w Raciborzu miejscowość wymieniona jest jako wieś villa Lenzini[18].

Miejscowość została wzmiankowana w spisie świętopietrza parafii dekanatu Oświęcim diecezji krakowskiej z 1326 pod nazwą Lensin[19][20].

Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Lyendzini oraz Landzyny wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[21].

W dokumencie sprzedaży dóbr pszczyńskich wystawionym przez Kazimierza II cieszyńskiego w języku czeskim we Frysztacie w dniu 21 lutego 1517 miejscowość została wymieniona jako Lendiny[22].

Zabytki

edytuj
 
Kościół św. Klemensa nocą

W mieście znajdują się następujące obiekty wpisane do rejestru zabytków:

  • kościół św. Klemensa z lat 1769–1772 (nr rej.: 574/59 z 10.12.1958, 677/66 z 28.05.1966[23] oraz A/691/2020 z 10.09.2020[24])
  • budynek plebanii z 1788 – obecnie siedziba Miejskiej Biblioteki Publicznej (nr rej.: 678/66 z 28.05.1966[23] oraz A/859/2021 z 28.07.2021[25])
  • kostnica na cmentarzu ewangelickim z 1797 (nr rej.: 717/66 z 15.06.1966[23] oraz A/688/2020 z 20.08.2020[26])
  • budynek domu gminy protestanckiej z XIX wieku (nr rej.: 718/66 z 15.06.1966[23])
  • klasztor sióstr Boromeuszek z 1905 (nr rej.: A/1253/23 z 31.08.2023[27])
  • dom przy ulicy Gwarków 6 z XIX w. – nie istnieje (nr rej.: 719/66 z 15.06.1966[23])
  • dom przy ulicy Gwarków 8 z XIX w. – nie istnieje (nr rej.: 720/66 z 15.06.1966[23])

W Lędzinach znajdują się też inne obiekty – które, mimo że nie widnieją w rejestrze zabytków – pełnią funkcję historyczną. Są to m.in.:

  • dzwon z około 1540 znajdujący się na placu Farskim[28]
  • budynek „owczarni” datowany na 1629[29][30]
  • kaplica z końca XVIII wieku znajdująca się pod wzgórzem Klimont[30]
  • kaplica z końca XVIII wieku znajdująca się przy ulicy Sobieskiego[30]
  • budynek ewangelickiego domu parafialnego z 1778 lub 1779 – obecnie siedziba Miejskiego Ośrodka Kultury
  • figura św. Jana Nepomucena z 1885 znajdująca się przy ulicy Lędzińskiej

Kultura

edytuj
 
Miejski Ośrodek Kultury

Instytucjami kultury w mieście są: Miejski Ośrodek Kultury oraz Miejska Biblioteka Publiczna[31]. W Lędzinach działa także Powiatowa Biblioteka Publiczna[32].

Edukacja

edytuj
 
Szkoła Podstawowa nr 3

W mieście funkcjonuje żłobek[33], trzy publiczne przedszkola[34], cztery szkoły podstawowe[35] oraz Powiatowy Zespół Szkół (w skład którego wchodzą: branżowa szkoła I stopnia, technikum młodzieżowe i szkoła policealna)[36].

Wspólnoty wyznaniowe

edytuj
 
Kościół św. Anny
 
Kościół ewangelicko-augsburski

Na terenie Lędzin działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:


Gospodarka

edytuj
 
KWK Piast-Ziemowit – ruch Ziemowit

Bezrobocie

edytuj

W 2015 stopa bezrobocia zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w mieście wynosiła 2,9%[39].

Przemysł

edytuj

W Lędzinach znajduje się kilkadziesiąt zakładów przemysłowych[40]. Wśród nich najważniejszą rolę odgrywa KWK Ziemowit[40] (obecnie działająca jako ruch KWK Piast-Ziemowit). W wyniku restrukturyzacji górnictwa liczba zatrudnionych w kopalni stale maleje, mimo to jest to zakład zatrudniający nadal największą liczbę osób z miasta i nie tylko[40].

Handel

edytuj

Lędziny posiadają własne targowisko miejskie[41]. Na terenie miasta działa kilka sklepów sieciowych.

Rolnictwo

edytuj

W 2005 na terenie Lędzin powierzchnia użytków rolnych wynosiła 1855 ha – w tym 1139 ha gruntów ornych, 17 ha sadów, 557 ha łąk i 142 ha pastwisk[42].

Transport

edytuj
 
Ulica Hołdunowska – jedna z głównych dróg w mieście

Transport drogowy

edytuj

Przez północną część miasta przebiega droga krajowa nr 1, umożliwiająca połączenia w kierunkach: Bielsko-Biała – Cieszyn oraz Kraków – Warszawa – Gdańsk[3]. Istnieją także połączenia drogowe z pozostałymi miastami konurbacji górnośląskiej – głównie Katowicami, Tychami, czy Mysłowicami[3].

Transport autobusowy

edytuj

Na terenie Lędzin autobusowym przewozem zajmuje się Zarząd Transportu Metropolitalnego[43].

Transport kolejowy

edytuj
 
Dawna stacja Lędziny Hołdunów
Zobacz też: Lędziny Świniowy, Górki-Ściernie i Lędziny Hołdunów.

Przez Lędziny przechodzi linia kolejowa nr 179 biegnąca do Tychów i Mysłowic[3].

Transport lotniczy

edytuj
Najbliższe lotniska międzynarodowe
lotnisko odległość w km
1 Pyrzowice 37
2 Balice 49

Polityka

edytuj
 
Urząd Miasta

Burmistrz

edytuj

Obecnym burmistrzem miasta jest Marcin Majer, który otrzymał 67,85% głosów w II turze wyborów samorządowych w 2024[44].

Burmistrzowie Lędzin od 1991
Imię i nazwisko Lata
Władysław Trzciński 1991–1994; 2002–2006[45]
Mariusz Żołna 1994–2002[46]
Wiesław Stambrowski 2006–2014[47]
Krystyna Wróbel 2014–2024[48]
Marcin Majer od 2024

Rada Miasta

edytuj

Rada Miasta jest organem stanowiącym i kontrolnym w mieście[49]. Aktualnie liczy piętnastu radnych, którzy wybierani są w wyborach bezpośrednich[49]. Rada Miasta działa na sesjach, poprzez swoje komisje oraz poprzez burmistrza wykonującego jej uchwały[49].

Miasta partnerskie

edytuj
Miasta partnerskie Lędzin[50]
Miasto Państwo Rok rozpoczęcia
Uničov   Czechy 2006
Revúca   Słowacja 2008
Roccagorga   Włochy 2008

Prasa lokalna

edytuj

W Lędzinach wydawana jest przez Urząd Miasta gazeta lokalna[51].

Sport i rekreacja

edytuj
 
Ośrodek rekreacyjno-sportowy „Centrum”
 
Basen w ośrodku „Zalew”

Obiekty sportowe

edytuj
  • Stadion Miejski
  • Ośrodek rekreacyjno-sportowy „Centrum”[52]:
    • basen kryty
    • sala kulturystyczna
    • sala tenisa stołowego
    • hala sportowa
  • Ośrodek rekreacyjno-sportowy „Zalew”[53]:
    • basen odkryty
    • skatepark
    • korty do tenisa ziemnego
  • kompleks boisk sportowych „Orlik” przy Powiatowym Zespole Szkół[54]
  • siłownie zewnętrzne

Kluby i organizacje sportowe

edytuj

Turystyka

edytuj
 
Oznakowanie trasy rowerowej nr 153

Szlaki turystyczne

edytuj
Szlaki piesze
Szlaki rowerowe
  •   Trasa czerwona nr 151: Lędziny – Bieruń – Bojszowy – Jedlina (14,9 km, w tym 3 km na terenie Lędzin)[56]
  •   Trasa zielona nr 153: Lędziny (10,6 km – w całości na terenie Lędzin)[57]
  •   Trasa czarna nr 101: Katowice – Lędziny (24,1 km, w tym 5,3 km na terenie Lędzin)[58]

Baza noclegowa

edytuj

W Lędzinach znajduje się jeden hotel dwugwiazdkowy (2015)[59].

Honorowi obywatele oraz zasłużeni dla miasta

edytuj

Miasto posiada dwunastu honorowych obywateli[60]:

  • Andrzej Naczyński (od 22 marca 2001) – były dyrektor KWK Ziemowit
  • płk. Jerzy Szewełło (od 22 marca 2001) – żołnierz, który w okresie stanu wojennego stanął po stronie strajkujących górników w KWK Ziemowit
  • Franciszek Serafin (od 22 marca 2001) – autor i redaktor wielu książek i opracowań poświęconych m.in. Tychom i okolicom
  • Antoni Piszczek (od 22 listopada 2001) – były dyrektor KWK Ziemowit
  • Wiktor Zin (od 27 kwietnia 2006) – architekt, który prowadził prace wykopaliskowe na wzgórzu Klimont
  • ks. Tadeusz Orszulik (od 27 kwietnia 2006) – były proboszcz parafii św. Klemensa
  • ks. Józef Przybyła (od 3 czerwca 2008) – były proboszcz parafii Chrystusa Króla
  • Rafał Bula (od 28 kwietnia 2011[61]) – autor wielu publikacji i książek historycznych na temat Lędzin
  • Irena Gajer (od 28 kwietnia 2011[61]) – była skarbnik miasta
  • Jan Raszka (od 28 kwietnia 2011[61]) – były przewodniczący Rady Miasta
  • Władysław Trzciński (od 15 kwietnia 2016[62]) – były burmistrz miasta
  • Jan Górski (od 15 kwietnia 2016[62]) – były dyrektor Szkoły Podstawowej nr 3

Miasto nadawało od marca 2001 do października 2006 tytuł „Zasłużony dla miasta Lędziny”, którym zostali uhonorowani[63]:

  • Sylwester Łakota
  • ks. Józef Przybyła
  • Klemens Ścierski
  • Mariusz Żołna
  • Helena Szabrańska

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ pierwsza wzmianka[1]
  2. ↑ PRNG nie wymienia Centrum;
    PRNG wymienia Kolonię Ziemowit[10] (inaczej Rachowy[11])

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Urząd Miasta Lędziny: Lędziny - Rys historyczny. (pol.).
  2. ↑ a b c Główny Urząd Statystyczny: Rocznik Demograczny. (pol.).
  3. ↑ a b c d e f g h Położenie. Urząd Miasta Lędziny.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Warunki naturalne. Urząd Miasta Lędziny.
  5. ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 26 lipca 2013, ISSN 1505-5507 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-20].
  6. ↑ a b c d e f g Lędziny – teraz!: 11 (127) listopad 2013, Lędziny: Urząd Miasta Lędziny, s. 8, ISSN 1732-6818.
  7. ↑ a b c Plan gospodarki odpadami dla gminy Lędziny. Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Lędziny. s. 12. (pol.).
  8. ↑ Lędziny – Klimat i temperatura. Meteovista. [dostęp 2014-10-06]. (pol.).
  9. ↑ a b Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Lędziny na lata 2017-2020. (pol.).
  10. ↑ a b Państwowy rejestr nazw geograficznych
  11. ↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Lędziny. (pol.).
  12. ↑ a b c d e Główny Urząd Statystyczny: Bank Danych Lokalnych. (pol.).
  13. ↑ Dz.U. z 1961 r. nr 54, poz. 303.
  14. ↑ Dz.U. z 1965 r. nr 54, poz. 334.
  15. ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 87.
  16. ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 2, poz. 8.
  17. ↑ Dz.U. z 2001 r. nr 62, poz. 631.
  18. ↑ Franciszek Kulczycki, „Monumenta mediiaevi historica res gestas Poloniae illustrantia”, Tomus IX, Cracoviae, 1886, str. XL.
  19. ↑ Franciszek Maroń. Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV wieku. „Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV wieku”, s. 101–167, 1969. 
  20. ↑ Monumenta Poloniae Vaticana T.1 Acta Camerae Apostolicae. Vol. 1, 1207-1344. Jan Ptaśnik (redakcja). Cracoviae: Sumpt. Academiae Litterarum Cracoviensis, 1913, s. 147–150.
  21. ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 227.
  22. ↑ Ludwik Musioł. Dokument sprzedaży księstwa pszczyńskiego z dn. 21 lutego 1517 r.. „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”. R. 2, s. 235–237, 1930. Katowice: nakł. Towarzystwa ; Drukiem K. Miarki. 
  23. ↑ a b c d e f Rejestr zabytków nieruchomych. Narodowy Instytut Dziedzictwa.
  24. ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 7 października 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-05)]. (pol.). wkz.katowice.pl [dostęp 2020-10-08].
  25. ↑ SPIS OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW Z TERENU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-10-13].
  26. ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 4 września 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-05)]. (pol.). wkz.katowice.pl [dostęp 2020-09-05].
  27. ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 27 listopada 2023 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2023-12-02]
  28. ↑ Prawie 5 wieków dzwonił na modlitwę i ratunek. Urząd Miasta Lędziny.
  29. ↑ Ocalmy „Owczarnię” od zapomnienia. Nasz Powiat.
  30. ↑ a b c Obiekty historyczne. Urząd Miasta Lędziny.
  31. ↑ Instytucje kultury. Urząd Miasta Lędziny. (pol.).
  32. ↑ Strona główna. Powiatowa Biblioteka Publiczna w Lędzinach. Powiatowa Biblioteka Publiczna w Lędzinach. (pol.).
  33. ↑ Miejski Żłobek. Urząd Miasta Lędziny. (pol.).
  34. ↑ Przedszkola w Lędzinach. Urząd Miasta Lędziny. (pol.).
  35. ↑ Szkoły podstawowe. Urząd Miasta Lędziny. (pol.).
  36. ↑ PZS Lędziny - Powiatowy Zespół Szkół w Lędzinach. PZS Lędziny - Powiatowy Zespół Szkół w Lędzinach. (pol.).
  37. ↑ Sala Królestwa Świadków Jehowy. [zarchiwizowane z tego adresu].
  38. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-20].
  39. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Bank Danych Lokalnych. Rynek pracy. Bezrobocie rejestrowane.
  40. ↑ a b c Informacje gospodarcze. Urząd Miasta Lędziny.
  41. ↑ Targowisko Miejskie. Urząd Miasta Lędziny.
  42. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Bank Danych Lokalnych. Rolnictwo, leśnictwo i łowiectwo. Dane archiwalne.
  43. ↑ Sieć autobusowych przewozów pasażerskich ZTM. Biuletyn Informacji Publicznej Zarząd Transportu Metropolitalnego.
  44. ↑ Wyniki Wyborów Samorządowych 2024 w Lędzinach. Urząd Miasta Lędziny.
  45. ↑ Władysław Trzciński. Śląski Związek Gmin i Powiatów.
  46. ↑ Mariusz Żołna. Śląski Związek Gmin i Powiatów.
  47. ↑ Wiesław Stambrowski. Śląski Związek Gmin i Powiatów.
  48. ↑ Informacja Burmistrz Miasta Lędziny. Urząd Miasta Lędziny.
  49. ↑ a b c Rada Miasta. Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Lędziny.
  50. ↑ Miasta partnerskie. Urząd Miasta Lędziny. [dostęp 2011-06-17].
  51. ↑ Gazeta lokalna. Urząd Miasta Lędziny. (pol.).
  52. ↑ Ośrodek Rekreacyjno-Sportowy Centrum. Fundacja Rozwoju Sportu, Kultury Fizycznej i Turystyki w Lędzinach. [dostęp 2017-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-17)].
  53. ↑ Ośrodek Rekreacyjno-Sportowy Zalew. Fundacja Rozwoju Sportu, Kultury Fizycznej i Turystyki w Lędzinach. [dostęp 2017-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-17)].
  54. ↑ Orlik. Starostwo Powiatowe w Bieruniu. [dostęp 2017-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-24)].
  55. ↑ a b c Szlaki turystyczne. Urząd Miasta Lędziny.
  56. ↑ Trasa czerwona nr 153. Powiat bieruńsko-lędziński.
  57. ↑ Trasa zielona nr 153. Powiat bieruńsko-lędziński.
  58. ↑ Trasa czerwona nr 153. Powiat bieruńsko-lędziński.
  59. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Bank Danych Lokalnych. Turystyka. Turystyczne obiekty noclegowe (stan w dniu 31 lipca).
  60. ↑ Honorowi obywatele. Urząd Miasta Lędziny.
  61. ↑ a b c Uchwały Rady Miasta z 2011 roku. Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Lędziny.
  62. ↑ a b Rejestr Uchwał Rady Miasta VII kadencji. Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Lędziny. [dostęp 2017-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-31)].
  63. ↑ Zasłużeni obywatele. Urząd Miasta Lędziny.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lędziny&oldid=76895654#Kluby_i_organizacje_sportowe”