MS Rigel
MS Rigel – norweski statek zbudowany w kopenhaskiej stoczni Burmeister & Wain w 1924. W czasie II wojny światowej wykorzystywany przez Niemców do transportu jeńców, został zatopiony w wyniku nalotu lotnictwa marynarki brytyjskiej 27 listopada 1944 pociągając za sobą przeszło 2,5 tysiąca ofiar.
 Zbombardowany „Rigel” i jego eskorta | |
| Bandera | |
|---|---|
| Port macierzysty | |
| Armator | |
| Dane podstawowe | |
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Data oddania do eksploatacji |
sierpień 1924[1] |
| Data zatonięcia |
27 listopada 1944[1] |
| Dane techniczne | |
| Nośność (DWT) |
6 785[2] |
| Długość po pokładzie |
112,01[1] m |
| Szerokość (B) |
15,7[1] m |
| Zanurzenie (D) |
6,86[1] m |
| Pojemność | |
| Napęd mechaniczny | |
| Silnik |
2 6-cylindrowe silniki Diesla B&W, 1548 kW[1] |
| Prędkość maks. |
11 w. |
Historia edytuj
„Rigel” (pojemność 3828 BRT) oryginalnie należał do Bergenske Dampskibsselskab, kompanii armatorskiej z Bergen w Norwegii. Nazwany został na cześć najjaśniejszej gwiazdy w konstelacji Oriona jako statek z serii noszącej imiona na literę R. Pływał na linii obsługującej Amerykę Południową[1].
W czasie wojny początkowo brał udział w kilku konwojach brytyjskich (ON-6, HN-9A, ON-17A). Po zajęciu Norwegii przez Niemców w 1940 został zarekwirowany 16 sierpnia do transportu wojsk oraz jeńców wojennych, początkowo wciąż pływając pod norweską banderą. Od listopada 1944 pływał pod niemiecką banderą i z niemiecką załogą[1].
Pod dowództwem niemieckiego kapitana Heinricha Rhode wypłynął z Bjerkvik 21 listopada 1944 po zaokrętowaniu 951 jeńców wojennych i 114 strażników. W Narwiku zaokrętowano dalszych 349 jeńców wraz z 95 niemieckimi dezerterami i 8 Norwegami, więźniami Gestapo. Razem z mniejszymi jednostkami wypłynął do Tømmerneset, skąd dalszych 948 jeńców zostało zabranych w ładowniach, dalej „Rigel” kierował się do Bodø[3].
Wypływając z Bodø 26 listopada kapitan Rhode zgłaszał 2838 osób na pokładzie, w tym 2248 sowieckich, czeskich i jugosłowiańskich[4] jeńców wojennych, 95 dezerterów i 8 norweskich więźniów. Dodatkowo zaokrętowanych było 455 żołnierzy niemieckich, 29-osobowa załoga oraz 3 pilotów[5].
Zatopienie edytuj
Konwój eskortowany przez dwa małe eskortowce Kriegsmarine rankiem 27 listopada został dostrzeżony przez patrol z lotniskowca HMS „Implacable” realizującego operację Provident, której zadaniem było niszczenie niemieckiej komunikacji na wodach Morza Norweskiego. Samolot obserwacyjny omyłkowo zakwalifikował „Rigel” jako transportowiec wojskowy. Konwój przechwyciły myśliwce Supermarine Seafire i bombowce nurkujące Fairey Firefly. Do ataku doszło między wyspami Rosøya i Tjøtta na południe od portu Sandnessjøen w okręgu Nordland[6].
Storpedowaną[1] i trafioną pięcioma bombami bezpośrednio w ładownie wypełnione jeńcami[5] ciężko uszkodzoną jednostkę kapitan starał się posadzić na mieliźnie wyspy Rosøya, co udało się jedynie częściowo. Uszkodzony statek ostrzeliwany był stale przez samoloty. Zginęło 2571 osób, ocalało 267.
Razem z „Rigel” zaatakowany został także węglowiec „Korsnes”, na którym zginęło 6 osób. On także został osadzony na mieliźnie[1].
Upamiętnienie edytuj
Przez lata wrak pozostawał nietknięty i półzatopiony jako cmentarz wojenny. W 1968 w dzienniku „Helgeland Arbeiderblad” ukazał się artykuł opisujący wizytę szwedzkich nurków we wraku i wydobycie czaszek ofiar[7]. Rok później władze podjęły decyzję o pochowaniu ich szczątków na lądzie i rozbiórce wraku. W 1970 roku powstał Cmentarz Wojenny w Tjøtta, na którym wszystkie groby są anonimowe[8]. Ostatecznie wrak rozebrano w 1975 roku[9].
Norweska telewizja publiczna NRK w 2004, w 60-lecie katastrofy poświęciła zdarzeniu krótki film wspomnieniowy, w którym znalazł się wywiad z ocalałym, 83-letnim wówczas Asbjørnem Schultzem, który zmarł 3 tygodnie później[10]. W wywiadzie radiowym z 1966 Schultz wspomina, że konwój znalazł się pod ostrzałem ok. 40 samolotów. Według jego relacji, wielu więźniów, którym udało się wydostać ze statku, utonęło próbując dostać się na plażę[11].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j Siri Holm Lawson: M/S Rigel. warsailors.com, 2012. [dostęp 2020-10-21].
- ↑ a b B&W ships list (poz. 326). M/S Maritime Museum of Denmark, 2012. [dostęp 2020-10-21]. (duń.).
- ↑ Asbjørn Jaklin, Historien om Nord-Norge, Gylendal Norsk Forlag, 2004, pp. 261–263
- ↑ Tjøtta International War Cemetery (Alstahaug). [dostęp 2020-10-21].
- ↑ a b MS. Rigel. Minnehallen (The Memorial Hall). [dostęp 2020-10-21].
- ↑ Royal Admiralty, Don Kindell: C-inC HF War Diary 1944. ADMIRALTY WAR DIARIES of WORLD WAR 2. [dostęp 2020-10-21]. (ang.).
- ↑ Svenske sportsdykkere tok hodeskaller fra «Rigel». Helgeland Arbeiderblad, 1968-07-29. s. 1. [dostęp 2020-12-11].
- ↑ The War Graves Service. Ministry of Government Administration, Reform and Church Affairs, 2012. [dostęp 2012-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Dykkepedia
- ↑ NRK: 2500 døde da Rigel gikk ned. NRK, 2012-04-15. [dostęp 2014-12-16].
- ↑ Dødsskipet ”Rigel”. [dostęp 2014-12-16].
Linki zewnętrzne edytuj
- Artykuł w norweskiej Dykkepedii poświęcony zatopieniu „Rigela” zawierający zdjęcia statku
- Artykuł wspomnieniowy norweskiej telewizji z fragmentem filmu z 2004 roku, w którym Asbjørn Schultz opowiada o zatonięciu