MT-1
MT-1 – polski wodnoszybowiec z okresu międzywojennego, jedyny wodnoszybowiec polskiej konstrukcji.
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor |
Henryk Tomaszewski, Aleksander Muraszew |
| Typ |
wodnoszybowiec |
| Konstrukcja |
górnopłat o konstrukcja drewnianej |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu |
maj 1936 |
| Wycofanie ze służby | |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
13,6 m |
| Wydłużenie |
10,82[1] |
| Długość |
6,7 m |
| Wysokość |
2,9 m |
| Powierzchnia nośna |
16 m² |
| Profil skrzydła |
IAW-608[1] |
| Masa | |
| Własna |
115 kg |
| Użyteczna |
75 kg |
| Startowa |
190 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość minimalna |
39 km/h |
| Prędkość min. opadania |
0,92 m/s |
| Doskonałość maks. |
14,5 (przy prędkości 50 km/h) |
| Współczynnik obciążenia konstrukcji |
11,9 kG/m² |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
| Rzuty | |
| |
Historia edytuj
Do 1935 roku wodnoszybownictwo było uprawiane wyłącznie w Niemczech i Portugalii, prace nad tym zagadnieniem trwały dodatkowo we Francji[2]. W roku akademickim 1934/1935 dwóch studentów Politechniki Warszawskiej, dzięki inicjatywie prof. Czesława Witoszyńskiego, Henryk Tomaszewski i Aleksander Muraszew, należących do Sekcji Lotniczej Koła Mechaników Studentów Politechniki Warszawskiej, opracowało projekt wodnoszybowca łodziowego i była to pierwsza konstrukcja tego typu w Polsce[3].
Ponieważ była to ciekawa konstrukcja fundusze na jego budowę przekazał Związek Strzelecki, Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej i Liga Morska i Kolonialna. Konstrukcja otrzymała oznaczenie MT-1 (skrót od nazwisk konstruktorów), budowę prototypu rozpoczęto w Harcerskich Warsztatach Szybowcowych w Warszawie w sierpniu 1935 roku[4]. Budowę zakończono 1 maja 1936 roku, koszt wyniósł 4500 zł. Konstruktorzy docelowe przewidywali zamontowanie na szybowcu silnika W. Zalewskiego i J. Palkiewicza Bobo o mocy 9,5 KM, jednak tego pomysłu nie zrealizowano[5].
W maju 1936 roku dokonano oblotu gotowego wodnoszybowca MT-1 na lotnisku mokotowskim[4] w Warszawie, przy czym płatowiec miał zdjęte boczne pływaki oraz zamontowaną płozę, co umożliwiało start z lotniska, a holowanie odbywało się za samochodem. Próbne loty wykonali piloci Wacław Ulass, Brzeski i mjr Mieczysław Szczudłowski. Z ziemi próby obserwowali Szczepan Grzeszczyk i Antoni Kocjan[6][2]. Wykonano ok. 20 lotów, w wyniku których IBTL zażądał poprawek w konstrukcji polegających na wzmocnieniu kratownicy kadłuba[4]. Po ich wprowadzeniu rozpoczęto próby startu z powierzchni wody, próby odbywały się na Wiśle a wodnoszybowiec był holowany przy pomocy ślizgowca z silnikiem o mocy 26 KM i motorówki z silnikiem o mocy 50 KM. Ogółem na Wiśle wykonano 60 lotów[2], w których wzięli udział piloci: Stanisław Piątkowski, Aleksander Onoszko, mjr M. Szczudłowski, Adam Jaskólski i Jan Pełka[6]. Podczas tych prób stwierdzono, że szybowiec bardzo dobrze zachowuje się na powierzchni wody (nawet przy falach dochodzących do 90 cm), startuje przy niewielkiej prędkości i poprawnie ląduje. Problemem było manewrowanie szybowcem na powierzchni wody z uwagi na zanurzanie się ogona w wodzie podczas holowania z małymi prędkościami[6].
Próby startu z powierzchni wody spowodowały zainteresowanie się tą konstrukcją wojska, które latem 1936 roku postanowiło zorganizować próbny kurs pilotażu wodnoszybowca w Morskim Dywizjonie Lotniczym w Pucku[7]. Kurs odbywał na wodach zatoki Puckiej[8] we wrześniu 1936 roku ukończyło go dwóch pilotów: por. mar. pil. Adolf Stempkowski i ppor. mar. pil. Józef Rudzki[9]. Instruktorem odpowiadającym za szkolenie był mjr pilot Mieczysław Szczudłowski[10]. Ogółem wykonano 100 lotów[2], odbyły się przy wietrze od 2 do 8 m/sek i fali wysokości 20-60 cm. Do startu wystarczał czas od 6 do 20 sekund. Przy wietrze powyżej 8 m/s loty były zawieszane[6]. Dowództwo MDLot eksperyment z kursem uznało za udany, stwierdzając, że szkolenie pilotów morskich przy użyciu wodnoszybowca było bardzo tanie i bezpieczne[7]. Wadą szybowca był zbyt wielka masa własna, która uniemożliwiała wykonywanie lotów żaglowych, za zaletę uznano prostą konstrukcję i łatwość demontażu wersji lądowej na wodną (ok. 10 min.)[11]. W grudniu 1936 roku skierowano go do Instytutu Lotnictwa w Warszawie, gdzie miano przeprowadzić dalsze badania[12].
Badania zakończono w połowie 1937 roku i zlecono opracowanie nowego wodnoszybowca oznaczonego wstępnie MT-2[7], co miało rozpocząć się w roku 1939, lecz z uwagi na wybuch wojny nie zostało wykonane. Natomiast wodnoszybowiec MT-1 skierowano do Ośrodka Szkoleniowego LOPP w Suwałkach, gdzie wykonano na nim loty[13].
W 1938 roku wodnoszybowiec był prezentowany na Ogólnopolskiej Wystawie Lotniczej we Lwowie[14]. Szybowiec został potem umieszczony w hangarze na lotnisku mokotowskim, gdzie uległ zniszczeniu podczas bombardowania we wrześniu 1939 roku[3].
Opis konstrukcji edytuj
Wodnoszybowiec łodziowy w układzie zastrzałowego górnopłatu o konstrukcji drewnianej[3].
Płat dwudźwigarowy o obrysie zaokrąglonego prostokąta, podparty zastrzałami z rur stalowych. Pokryty do pierwszego dźwigara sklejką olszową o grubości 1,5 i 1 mm, na pozostałej powierzchni płócienne. Napęd lotek linkowy. Pod skrzydłem zamontowane dwa pływaki pomocnicze o konstrukcji mieszanej drewniano-płóciennej. Istniała możliwość demontażu pływaków podczas używania szybowca na lądzie[12].
Kadłub z łodziowym przodem i kratą ogonową. Przód, o konstrukcji półskorupowej, stanowił główny pływak z trzema komorami wodoszczelnymi, mieścił kabinę pilota. Krata o konstrukcji drewnianej przechodziła w statecznik pionowy. Krata w płaszczyźnie poziomej usztywniona do płatów linkami i drutami. Pod kadłubem można było zamontować płozę, co umożliwiało start z powierzchni ziemi. Do holowania szybowca można było używać samochodu (przy starcie z powierzchni ziemi) lub motorówki (przy starcie z powierzchni wody). Kabina pilota otwarta, fotel amortyzowany[6].
Usterzenie poziome dwudzielne. Wszystkie stateczniki kryte sklejką, a powierzchnie sterów płótnem[7].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Piotr Piechowski: Modelarstwo lotnicze. Wodnoszybowiec MT-1. [dostęp 2011-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 listopada 2008)]. (pol.).
- ↑ a b c d Skrzydlata Polska i 49'1962 ↓, s. 18.
- ↑ a b c MT-1, 1936. samolotypolskie.pl. [dostęp 2019-04-02]. (pol.).
- ↑ a b c Glass 1976 ↓, s. 374.
- ↑ Olejko 2010 ↓, s. 312.
- ↑ a b c d e Skrzydlata Polska i 12'1936 ↓, s. 352-353.
- ↑ a b c d Morgała 1985 ↓, s. 62.
- ↑ Według relacji kpt. obs. inż. Kazimierza Sławińskiego
- ↑ Olejko 1992 ↓, s. 21.
- ↑ Konarski, Olejko 1998 ↓, s. 19-20.
- ↑ Olejko 2010 ↓, s. 313.
- ↑ a b Glass 1976 ↓, s. 375.
- ↑ Olejko 2010 ↓, s. 314.
- ↑ Skrzydlata Polska i 6-7'1938 ↓, s. 168-171.
Bibliografia edytuj
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
- Mariusz Konarski, Andrzej Olejko: Polskie lotnictwo morskie 1920-56. Gdańsk: Aj-Press, 1998. ISBN 83-7237-000-1. OCLC 1089397825.
- Andrzej Morgała: Samoloty w polskim lotnictwie morskim. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1985. ISBN 83-206-0478-8. OCLC 13794292.
- Andrzej Olejko: Morski Dywizjon Lotniczy. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Ajaks", 1992. ISBN 83-85621-08-3. OCLC 32313544.
- Andrzej Olejko: Lotnictwo morskie II Rzeczypospolitej. Warszawa: ZP Grupa, 2010. ISBN 978-83-61529-75-0. OCLC 665171720.
- Tadeusz Wasiljew. Wodnoszybowiec szkolny M. T. - 1. „Skrzydlata Polska”. 12/1936, grudzień 1936. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Ogólnopolska Wystawa Lotnicza we Lwowie. „Skrzydlata Polska”. 6-7/1938, czerwiec-lipiec 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Mieczysław Szczudłowski: O wodnoszybowcu MT-1. „Skrzydlata Polska”. 49/1962, 9 grudnia 1962. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.