Maciej Parowski

polski pisarz i publicysta

Maciej Parowski (ur. 27 grudnia 1946 w Warszawie, zm. 2 czerwca 2019 tamże) – polski redaktor, krytyk i pisarz fantastyki naukowej, od 1982 r. redaktor (w latach 1992–2003 redaktor naczelny) miesięcznika „Fantastyka”/„Nowa Fantastyka” oraz redaktor naczelny kwartalnika „Czas Fantastyki”.

Maciej Parowski
Ilustracja
Maciej Parowski (2012)
Data i miejsce urodzenia

27 grudnia 1946
Warszawa

Data i miejsce śmierci

2 czerwca 2019
Warszawa

Alma Mater

Politechnika Warszawska

Dziedzina sztuki

fantastyka naukowa

Ważne dzieła

Twarzą ku ziemi

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Grób Macieja Parowskiego na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie

Życiorys

edytuj
 
Maciej Parowski (z prawej) jako gość na Festiwalu DwuTakt; Toruń 2014

Ukończył studia na wydziale elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Od 1974 r. dziennikarz: początkowo felietonista, kierownik działu kulturalnego, potem sekretarz redakcji i redaktor naczelny (1981) tygodnika studenckiego „Politechnik”. Od 1977 r. kierownik działu krytyki i nauki, od 1979 r. publicysta tygodnika „Razem”. Począwszy od 1968 r. zamieszczał opowiadania i felietony w „Życiu Warszawy”, „Na Przełaj”, „Kulturze”, „Ekranie” i „Polityce”. Od 1982 do początku 2013 r. kierownik działu literatury polskiej w miesięczniku „Fantastyka” (później „Nowa Fantastyka”), od 1992 do 2003 r. również jego redaktor naczelny[1]. Do śmierci był redaktorem naczelnym kwartalnika „Czas Fantastyki”.

Jako autor science fiction debiutował opowiadaniem Bunt robotów w tygodniku „Na Przełaj”. W 1973 r. uzyskał wyróżnienie w konkursie „Młodego Technika” za opowiadanie Poczucie pełni. Jego debiutem książkowym była powieść Twarzą ku ziemi, pisana w latach 1977–1979, a wydana w 1982 r.[2] Jego teksty należą w większości do nurtu fantastyki socjologicznej, inspirowanej twórczością Janusza A. Zajdla. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Pod koniec lat 90. głośny stał się jego konflikt z polskim fandomem fantastycznym dotyczący nagrody im. Janusza A. Zajdla oraz podziału fantastyki na „problemową” i „rozrywkową” (reprezentowaną m.in. przez krytykowane przez niego Annę Brzezińską i Antoninę Liedtke). Z powodu tego konfliktu Śląski Klub Fantastyki przyznał Parowskiemu w 1999 roku antynagrodę Złoty Meteor.

W 2006 r. na Międzynarodowym Festiwalu Komiksu w Łodzi otrzymał doktorat humoris causa, czyli nagrodę im. Papcia Chmiela za zasługi dla polskiego komiksu.

30 października 2007 r., z okazji 25-lecia pisma Fantastyka, minister kultury i dziedzictwa narodowego Kazimierz Michał Ujazdowski uhonorował Macieja Parowskiego srebrnym medalem „Gloria Artis[3].

Powieść „Burza” została wyróżniona w IX edycji (2010) Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza[4].

Zmarł 2 czerwca 2019 r. w Warszawie[5] na raka trzustki[6]. Pochowany na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 57A-1-28)[7]. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[8][9].

W 2020 r. redakcja „Nowej Fantastyki” postanowiła przemianować "Reflektor", jedną z kategorii corocznych Nagród Nowej Fantastyki, na Nagrodę im. Macieja Parowskiego, dla upamiętnienia jego wkładu w odkrywanie i szlifowanie literackich talentów[10].

W 2023 r. powstał film dokumentalny o Parowskim pt. Fantastyczny Matt Parey[11]. Tytułowy Matt Parey to postać inspirowana Parowskim, która została dodana do komisu Funky Koval, który stworzył Parowski wspólnie z Bogusławem Polchem i Jackiem Rodkiem[12].

Twórczość

edytuj

Książki

edytuj
  • Bez dubbingu (zbiór felietonów, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1978)
  • Twarzą ku ziemi (powieść, Czytelnik 1982)
  • Sposób na kobiety (zbiór opowiadań, KAW 1985)
  • Czas fantastyki (eseje, wywiady, recenzje; Glob 1990)
  • Burza. Ucieczka z Warszawy ’40 (powieść, Narodowe Centrum Kultury 2010)
  • Małpy Pana Boga. Słowa (eseje, wywiady, recenzje; Narodowe Centrum Kultury 2011)
  • Małpy Pana Boga. Obrazy (Narodowe Centrum Kultury 2013)
  • Z bandytą w windzie (Solaris 2015)
  • Kukułka na koniu trojańskim. Małpy Pana Boga 3. Retrospekcje. (Prószyński i S-ka 2017)
  • Wasz cyrk, moje małpy. Chronologiczny alfabet moich autorów. Tom 1 i 2 (eseje, wywiady, SQN 2019)

Komiksy

edytuj
  • Funky Koval (wspólnie z Bogusławem Polchem i Jackiem Rodkiem)[12]
    • Bez oddechu
    • Sam przeciw wszystkim
    • Wbrew sobie
    • Wrogie przejęcie
  • Wiedźmin (wspólnie z Bogusławem Polchem i Andrzejem Sapkowskim):
    • Droga bez powrotu
    • Geralt
    • Mniejsze zło
    • Ostatnie życzenie
    • Granica możliwości
    • Zdrada
  • Burza (rys. Krzysztof Gawronkiewicz) – ukazał się w antologii Egmontu Wrzesień. Wojna narysowana w 2003
  • Naród wybrany (rys. Jarosław Musiał) – drukowany w „Nowej Fantastyce” w roku 1992 i 1993 (12 odcinków po 4 plansze)[13].
  • Planeta robotów (rys. Jacek Skrzydlewski) – Ongrys, 2013

Przypisy

edytuj
  1. Przemysław Gulda: „Gwiezdne wojny”: przebudzenie niemocy. Legendy polskiej fantastyki nie wpuszczono na przedpremierę. kultura.gazeta.pl, 2015-12-16. [dostęp 2015-12-17].
  2. Antoni Smuszkiewicz: Science fiction wśród omian polskiej fantastyki współczesnej. W: Nie tylko Lem. Fantastyka współczesna. Wróblewski Maciej (Red.). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2017, s. 13. ISBN 978-83-231-3830-3.
  3. Medale „Gloria Artis” i odznaczenia „Zasłużony dla kultury polskiej” dla twórców związanych z pismem „Fantastyka” 30.10.07. [dostęp 2007-11-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-13)].
  4. Nagroda Literacka im. Józefa Mackiewicza – Edycja nagrody w 2010 roku. [dostęp 2012-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-01)].
  5. Nie żyje wieloletni redaktor naczelny „Nowej Fantastyki” Maciej Parowski [online], tvp.info, 3 czerwca 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
  6. Jakub Zagalski: Maciej Parowski nie żyje. Miał 72 lata. WP Książki, 2019-06-03.
  7. Pogrzeb Macieja Parowskiego [online], instytutksiazki.pl, 11 czerwca 2019 [dostęp 2021-08-02].
  8. M.P. z 2019 r. poz. 815
  9. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Kancelaria / Aktywność doradców / Pożegnanie śp. Macieja Parowskiego [online], prezydent.pl [dostęp 2019-06-12].
  10. Nagrody „Nowej Fantastyki” 2020 – Nominacje, „Nowa Fantastyka” (4/2020), s. 16.
  11. Fantastyczny Matt Parey (2023) w bazie Filmweb
  12. a b Rusek 2010 ↓, s. 58-59.
  13. Bartosz Kurc, Niezainteresowany naród, „Zeszyty Komiksowe” nr 2 (2004).

Bibliografia

edytuj