Maczużnik wysmukły
Maczużnik wysmukły (Paraisaria gracilis (Grev.) Luangsa-ard, Mongkols. & Samson) – gatunek grzybów z rodziny Ophiocordycipitaceae[1]. Jest pasożytem owadów[2].
 Podkładka wyrastająca z larwy pod ziemią | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
maczużnik wysmukły’ |
| Nazwa systematyczna | |
| Paraisaria gracilis (Grev.) Luangsa-ard, Mongkols. & Samson Mycol. Progr. 18(9): 1219 (2019) | |
_G.H._Sung,_J.M._Sung,_Hywel-Jones_%26_Spatafora_384209.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Ophiocordyceps, Ophiocordycipitaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[3].
Po raz pierwszy opisał go w 1785 r. Robert Kaye Greville nadając mu nazwę Xylaria gracilis. Obecną nazwę nadali mu Luangsa-ard, Mongkols. & Samson w 2019 r.[3]
Ma 9 synonimów. Niektóre z nich:
- Cordyceps gracilis (Grev.) Durieu & Mont. 1848
- Ophiocordyceps gracilis (Grev.) G.H. Sung, J.M. Sung, Hywel-Jones & Spatafora 2007
- Paraisaria dubia (Delacr.) Samson & B.L. Brady 1983[1].
W internetowych atlasie grzybów podawana jest polska nazwa maczużnik wysmukły[4]. Jest niespójna z aktualną nazwą naukową tego gatunku[3].
Morfologia i tryb życia edytuj
- Część nadziemna
Maczużnik wysmukły atakuje znajdujące się pod ziemią larwy motyli. Gdy już strzępkami spenetruje ich ciało, nad ziemią tworzy podkładkę z owocnikami (tzw. askostroma). Składa się on z płodnej główki i bezpłodnego trzonu wyrastającego bezpośrednio z martwej gąsienicy, często z gęstymi, żółtymi nitkami grzybni wokół niej. Główka ma wysokość 2–10 cm, średnicę 2,5–6 cm, jest półkulista, podłużna do owalnej, pomarańczowo-brązowa, ochrowa do mahoniowo-czerwonej, czasem bruzdowana, ciemno nakrapiane z ostiolami znajdującymi się na wierzchołku. Trzon ma wysokość 2–9 cm, średnicę 0,8–5 mm, jest cylindryczny, drobno łuskowaty, kremowy, słomkowy, blado pomarańczowo-brązowy, lub o barwie od ciemnego chromu do słomkowożółtej, ciemniejszy u podstawy[5].
- Cechy mikroskopowe
Na podkładce powstają całkowicie w niej zanurzone perytecja o wymiarach 0,55–0,8 × 0,2–0,35 mm, wąsko jajowate do stożkowatych. Worki cylindryczne, główkowate, 8-zarodnikowe, nieamyloidalne, o długości do 300 µm i średnicy 4–5 µm. Parafiz brak. Askospory nitkowate, o tej długości co worek, gładkie, wieloprzegrodowe, szkliste, rozpadające się na liczne cylindrycznie ścięte zarodniki, ułożone w łańcuchy. Pojedynczy ma wymiary 5–9 × 1,5–2 µm[5].
- Gatunki podobne
Maczużnik bojowy (Cordyceps militaris) również rozwija się na owadach i ma podobna barwę, ale odróżnia się maczugowatą główką. Maczużnik osi (Ophiocordyceps sphecocephala) atakuje osy i inne błonkówki. Odróżnia się białawym trzonem i maczugowatą główką[2].
Występowanie i siedlisko edytuj
Znane jest występowanie Paraisaria gracilis w Ameryce Północnej, Południowej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie[6]. Występuje również w Polsce[7][8]. Jest rzadki. Aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych, wartych objęcia ochroną[8].
Grzyb entomopatogeniczny rozwijający się na podziemnych larwach motyli i ciem. Pojawia się wczesną wiosną, zaraz po stopieniu śniegu. Występuje głównie w wilgotnych, nadrzecznych siedliskach[2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-02] (ang.).
- ↑ a b c Aktualne stanowiska Paraisaria gracilis w Polsce [online], Atlas grzybów [dostęp 2023-02-02] (pol.).
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-02] (ang.).
- ↑ Aktualne stanowiska Paraisaria gracilis w Polsce [online], Nagrzyby [dostęp 2023-02-02] (pol.).
- ↑ a b Ophiocordyceps gracilis / Cordyceps grêle [online], Champinions de Quebec [dostęp 2023-02-02] (fr.).
- ↑ Występowanie Paraisaria gracilis na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-02-02] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-01-27].
- ↑ a b Aktualne stanowiska Paraisaria gracilis w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-02-02] (pol.).