Maestà (poliptyk Duccia di Buoninsegni)
Maestà – nastawa ołtarzowa, obustronnie malowana, o rozbudowanym programie, wykonana w latach 1308-11 przez włoskiego malarza Duccia di Buoninsegna, przeznaczona do ołtarza głównego katedry w Sienie.
| |
| Autor |
Duccio di Buoninsegna |
|---|---|
| Data powstania |
1308-1311 |
| Medium |
tempera na drewnie |
| Wymiary |
370 × 450 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
_-_WGA06782.jpg)
Monumentalny poliptyk (pierwotnie miał 5 m szerokości), zamówiony w 1308 przez radę miejską Sieny, został przeniesiony w uroczystej procesji 9 czerwca 1311 z pracowni malarza do katedry sieneńskiej. W XVIII w. nastawa została pozbawiona oryginalnej pozłacanej oprawy z gotyckimi sterczynami, podzielona i częściowo rozproszona. Od 1878 zasadnicza jej część znajduje się w Muzeum Katedralnym w Sienie. Niektóre fragmenty zaginęły, więc nie jest możliwe pełne odtworzenie układu całości.
Artysta czerpał z tradycji bizantyjskiej (sztywne pozy, symetryczny układ, złote tło) oraz francuskiego gotyku (skłonność do dramatyzmu, zmysł detalu, miękkość modelowania, realizm)[1].
Wokół podstawy tronu widoczny jest napis: “MATER SANCTA DEI – SIS CAUSA SENIS REQUIEI – SIS DUCIO VITA – TE QUIA PINXIT ITA” (Święta Matko Boża, bądź sprawczynią pokoju w Sienie i w życiu Duccia, bowiem on Cię tak namalował).
Kronikarz z poł. XIV w. zanotował: Był to najpiękniejszy obraz, jaki kiedykolwiek widziano i wykonano[2]. W 1450 florencki rzeźbiarz Lorenzo Ghiberti napisał: Obraz został wyśmienicie namalowany, świadczy o biegłości malarza. Jest wspaniały, a Duccio był wielkim artystą[3].
Struktura edytuj
- Tablica centralna przednia: Tronująca Madonna z Dzieciątkiem w otoczeniu aniołów i świętych (m.in. czterej patroni Sieny: Ansanus, Sabinus, Krescencjan i Wiktor klęczący na pierwszym planie) oraz dziesięciu apostołów w arkadach.
- Predella (obecnie oddzielona od tablicy): Sceny z życia Marii i dzieciństwa Chrystusa na przemian z postaciami proroków:
- Zwiastowanie (Londyn)
- Narodziny (Waszyngton)
- Hołd Trzech Króli
- Ofiarowanie w świątyni
- Rzeź niewiniątek
- Ucieczka do Egiptu
- Dyskusja w świątyni
- Zwieńczenie przedniej strony – cykl poświęcony śmierci Madonny (6 obrazów):
- Zapowiedź śmierci Marii
- Pożegnanie Marii z Janem
- Pożegnanie z apostołami
- Koronacja Marii (Budapeszt)
- Zaśniecie Marii
- Pogrzeb Marii
- Grób Marii
- Rewers: Sceny Męki Pańskiej – cykl 26 scen umieszczony na czternastu tablicach (odczytanie od strony lewej do prawej, najpierw dolny rząd, potem górny):
- Wjazd Jezusa do Jerozolimy
- Obmywanie stóp i Ostatnia Wieczerza
- Zdrada Judasza i Chrystus opuszcza apostołów
- Modlitwa w Ogrójcu i Pocałunek Judasza
- Oskarżenie faryzeuszy i Chrystus przed Piłatem
- Naigrawanie i Chrystus przed Kajfaszem
- Chrystus przed arcykapłanem i Zdrada Piotra
- Chrystus przed Herodem i Chrystus ponownie przed Piłatem
- Cierniem koronowanie i Biczowanie
- Cierniem koronowanie i Piłat umywa ręce
- Ukrzyżowanie
- Zdjęcie z krzyża i Złożenie do grobu
- Zejście do piekieł i Trzy Marie u grobu
- Noli me tangere i Droga do Emaus
- Zwieńczenie tylnej strony – dzieje Chrystusa po Zmartwychwstaniu (6 obrazów):
- Ukazanie się apostołom
- Niedowiarstwo Tomasza
- Zesłanie Ducha Świętego
- Ukazanie się nad Jeziorem Tyberiadzkim
- Ukazanie się na górze w Galilei
- Ukazanie się apostołom w czasie wieczerzy
Fragmenty poliptyku w innych muzeach edytuj
- Zwiastowanie – National Gallery w Londynie
- Narodzenie z prorokami Izajaszem i Ezechielem – National Gallery of Art, Waszyngton
- Kuszenie na górze – Frick Collection, Nowy Jork
- Powołanie św. Piotra i Andrzeja – National Gallery of Art, Waszyngton
- Spotkanie z Samarytanką – Museo Thyssen-Bornemisza, Madryt
- Wskrzeszenie Łazarza – Kimbell Art Museum, Fort Worth, Texas
- Koronacja Marii – Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie
- Przemienienie – (National Gallery, Londyn)[4]
- Uzdrowienie niewidomego od urodzenia – (National Gallery, Londyn)
Przypisy edytuj
- ↑ The Maestà by Duccio di Buoninsegna – Olga's Gallery [online], www.abcgallery.com [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2013-01-01] (ang.).
- ↑ D. Kolbuszewska, Najsłynniejsze obrazy. Malarstwo europejskie, Poznań 2008, s. 5.
- ↑ Malarze świata, Warszawa 2009, s. 136.
- ↑ The Transfiguration. nationalgallery.org.uk. [dostęp 2022-06-06]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Stefano G. Casu, Elena Franchi, Andrea Franci, Wielcy mistrzowie malarstwa europejskiego, Giorgio Bonsati, Hanna Cieśla (tłum.), Warszawa: Arkady, 2005, ISBN 83-213-4387-2, OCLC 749804060.
- Malarze świata, Warszawa: Imbir, 2008, ISBN 978-83-60334-74-4
- Gulia Marrucchi, Elena Nesti, Cristina Sirigatti, Sztuka gotyku, Warszawa: Arkady, 2010, ISBN 978-83-213-4661-8
- Patrick de Rynck, Jak czytać malarstwo, Kraków: Universitas, 2005, ISBN 83-242-0467-9
- 100 najsłynniejszych obrazów świata, Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN, 2010, ISBN 978-83-01-16502-4