Makian (wyspa)
Makian, także: Makean[1], Makeang[2] lub Kie Besi[3] (indonez. Pulau Makian) – wyspa w Indonezji na Morzu Moluckim w archipelagu Moluków na zachód od Halmahery i na południe od Tidore; powierzchnia 55 km²; 12 394 mieszkańców (2010)[4].
| |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Akwen | |
| Archipelag | |
| Powierzchnia |
55 km² |
| Populacja (2010) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Indonezji  | |
| 0°20′00″N 127°22′00″E/0,333333 127,366667 | |
Jest to czynny wulkan, erupcje miały miejsce w latach 1646, 1760, 1861–1864, 1890, 1988[5].
Położenie edytuj
Znajduje się na Morzu Moluckim, na południe od wyspy Ternate[6].
Rozmiary edytuj
Makian ma szerokość około 10 km[6], a powierzchnia wynosi 55 km²[7].
Ludność i język edytuj
Ludność Makian posługuje się dwoma niespokrewnionymi ze sobą językami, makian zachodnim (moi) oraz makian wschodnim (taba)[8][9].
Lokalne nazwy wyspy to: Taba (używana przez grupę wschodnią)[10][11] i Moi (używana przez grupę zachodnią)[12][13]. Inne określenia to „Kie Besi”[3] i „Mara” (z języka ternate)[14].
Atrakcje turystyczne edytuj
- Ngofakiaha – jedna z głównych osad Makian. Można tam wypić zimne napoje bądź zjeść tutejsze słodycze z orzechów kenari[15].
- Benteng Maurizius – mur będący głównym zabytkiem wyspy. Obecnie zarasta i rozpada się. Obejmuje spory obszar[15].
- Kiebesi (lub Wakiong)[16] – ogromny krater, szlak prowadzący na niego jest trudny ze względu na porastające go rośliny[15].
Transport edytuj
Wyspa posiada jedynie transport wodny[15].
Historia edytuj
Od XVII do początku XX w. wyspa znajdowała się pod kontrolą Sułtanatu Ternate[17]. Od zakończenia II wojny światowej należy do Indonezji[18].
W latach 70. XX w. podjęto decyzję o przesiedleniu ludności wyspy do regionu Malifut na Halmaherze (kabupaten Halmahera Utara), z powodu zagrożenia wulkanicznego[19].
Przypisy edytuj
- ↑ Perangin Angin 2023 ↓, s. 25.
- ↑ Faris Bobero: Orang Halmahera: Sebuah Catatan dari Lapangan (Faris Bobero). Handi Andrian, 2021, s. 59. [dostęp 2022-01-27]. (indonez.).
- ↑ a b William Hutton, Jonathan Eagle: Earth’s Catastrophic Past and Future: A Scientific Analysis of Information Channeled by Edgar Cayce. Boca Raton, Fla.: Universal Publishers, 2004, s. 49. ISBN 978-1-58112-517-7. OCLC 58788836. [dostęp 2022-01-27]. (ang.).
- ↑ Biro Pusat Statistik, Dżakarta, 2011.
- ↑ Bowden 2002 ↓, s. 121.
- ↑ a b Makian Island | Maluku Islands Indonesia [online], RoamIndonesia.com, 21 grudnia 2016 [dostęp 2023-08-25] (ang.).
- ↑ Perangin Angin 2023 ↓, s. 27.
- ↑ John Bowden: Taba. W: K. Alexander Adelaar, Nikolaus P. Himmelmann (red.): The Austronesian languages of Asia and Madagascar. London: Routledge, 2005, s. 769–792. DOI: 10.4324/9780203821121. ISBN 0-7007-1286-0. OCLC 53814161. (ang.).
- ↑ John Bowden: Taba (Makian Dalam): Description of an Austronesian language from Eastern Indonesia. Department of Linguistics and Applied Linguistics, The University of Melbourne, 1997, s. 2. OCLC 222104670. (ang.).
- ↑ Bowden 2002 ↓, s. 123.
- ↑ Zulyani Hidayah: Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia. Jakarta: Yayasan Pustaka Obor Indonesia, 2015, s. 233. ISBN 978-979-461-929-2. OCLC 913647590. (indonez.).
- ↑ Bowden 2002 ↓, s. 118.
- ↑ Voorhoeve 1982 ↓, s. 4.
- ↑ M. Adnan Amal: Kepulauan Rempah-rempah. Wyd. 2. Jakarta: Kepustakaan Populer Gramedia, 2016, s. 9, 486. ISBN 978-602-424-166-7. OCLC 963798036. (indonez.).
- ↑ a b c d Makian: North Maluku’s Most Dangerous Volcano [online], East-Indonesia.info [dostęp 2023-08-25] (ang.).
- ↑ Baseline kegunungapian Indonesia. Jakarta: Badan Nasional Penanggulangan Bencana, 2012. ISBN 978-602-7700-04-8. [dostęp 2023-08-28]. Cytat: Kiebesi atau Wakiong ini terletak pada Pulau Makian. [...] Gunung ini mempunyai ketinggian sekitar 1.357 m dpl dan termasuk ke dalam jenis gunungapi Strato tipe A. (indonez.).
- ↑ Voorhoeve 1982 ↓, s. 5–6.
- ↑ Bowden 2002 ↓, s. 120.
- ↑ Perangin Angin 2023 ↓, s. 26–27.
Bibliografia edytuj
- John Bowden: The Impact of Malay on Taba: a type of incipient language death or incipient death of a language type?. W: David Bradley, Maya Bradley (red.): Language Endangerment and Language Maintenance: An Active Approach. London–New York: RoutledgeCurzon, 2002, s. 114–143. DOI: 10.4324/9781315028811. ISBN 978-1-315-02881-1, ISBN 978-1-136-85271-8. ISBN 0-7007-1456-1. OCLC 50663047. (ang.).
- Dalan Mehuli Perangin Angin: Ekologi dan Ketahanan Bahasa Makean Barat di Pulau Makean dan kecamatan Malifut, Provinsi Maluku Utara, Indonesia. W: F. X. Sinungharjo (red.): Ekolinguistik. Yogyakarta: Sanata Dharma University Press, 2023, s. 25–43. ISBN 978-623-143-005-2. (indonez.).
- Clemens L. Voorhoeve: The West Makian language, North Moluccas, Indonesia: a fieldwork report. W: Clemens L. Voorhoeve (red.): The Makian languages and their neighbours. Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1982, s. 1–74, seria: Pacific Linguistics D-46; Materials in languages of Indonesia 12. DOI: 10.15144/PL-D46.1. ISBN 0-85883-277-1. OCLC 12421689. [dostęp 2022-10-21]. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Makian: North Maluku’s Most Dangerous Volcano. East-Indonesia.info. [dostęp 2022-09-30]. (ang.).