Wikipedia

Marantowate

(Przekierowano z Marantaceae)

Marantowate (Marantaceae) – rodzina roślin jednoliściennych z rzędu imbirowców (Zingiberales), blisko spokrewniona z siostrzanymi paciorecznikowatymi, od których oddzieliła się ok. 79 milionów lat temu[3]. Wyróżnianych jest w jej obrębie ok. 550 gatunków zaliczanych do 31 rodzajów[2]. Rośliny te rosną w wilgotnych lasach równikowych strefy tropikalnej, na kontynentach amerykańskich sięgając także obszarów pod wpływem ciepłego klimatu umiarkowanego. Największe znaczenie ekonomiczne ma maranta trzcinowa dostarczająca jadalnego kłącza bogatego w skrobię. Jadalne są poza tym kłącza i kwiatostany innych gatunków z rodzaju Maranta i Geoppertia. Niektóre gatunki dostarczają surowca plecionkarskiego (gł. Ischnosiphon, Marantochloa i Schumannianthus. Bardzo liczne gatunki i odmiany uprawne rozpowszechnione są jako ozdobne, w klimacie umiarkowanym jako rośliny doniczkowe[3].

Marantowate
Ilustracja
Maranta leucoeneura
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

imbirowce

Rodzina

marantowate

Nazwa systematyczna
Marantaceae Petersen in Engl. & Prantl
Nat. Pflanzenfam., II, 6: 33. Oct 1888, nom. cons.
Multimedia w Wikimedia Commons

Morfologia edytuj

 
Kwiatostan Calathea marantifolia
 
Stromanthe jacquinii
 
Marantochloa conferta
Pokrój
byliny o podziemnych kłączach okrytych łuskami i rozgałęziających się sympodialnie. U niektórych gatunków są bogate w skrobię. Rodzina obejmuje zarówno drobne rośliny tworzące przyziemne rozety liści, jak i okazałe, tworzące nadziemny pęd i osiągające kilka m wysokości. U niektórych gatunków pędy są rozgałęzione, są też przedstawiciele należący do lian[4]. Pędy nadziemne przypominają bambusy ze względu na zgrubiałe węzły i zachowane suche pochwy liści[3].
Liście
Duże, często w wielu odcieniach zieleni, wielobarwne i wzorzyste. Wyrastają ułożone na pędach w dwóch rzędach, przy czym u niskich roślin skupiają się zwykle u ich nasady, a u wysokich pojawiają się w nieregularnych odstępach[4]. Liście są ogonkowe (u niektórych gatunków ogonka brak), u nasady z pochwą liściową obejmującą łodygę[3]. Cechą charakterystyczną rodziny jest posiadanie na końcach ogonków liściowych zgrubiałych i miękko owłosionych tzw. poduszek stawowych[4]. Blaszka liściowa jest całobrzega, z wyraźną centralną żyłką przewodzącą i wygiętymi żyłkami drugiego rzędu[3].
Kwiaty
Wyrastają na końcach pędów kwiatowych pojedynczo w kątach podsadek lub skupione w wiechowate[4], wierzchotkowate, czasem kłosokształtne kwiatostany proste i złożone[3]. Kwiaty są obupłciowe i asymetryczne. Trzy listki zewnętrznego okółka okwiatu są wolne, ale trzy listki okółka wewnętrznego są zrośnięte ze sobą oraz pręcikiem i prątniczkami, przynajmniej u nasady[3]. Tylko jeden pręcik jest płodny i ma pojedynczy woreczek pyłkowy. Pozostałe pręciki są płonne. Trzy prątniczki z zewnętrznego okółka wykształcają się na kształt płatków kwiatu lub są silnie zredukowane. Obok płodnego pręcika okółka wewnętrznego, dwa pozostałe prątniczki są zmodyfikowane – jeden ma kształt kapturkowaty, a drugi jest tęgi i mięsisty. Zalążnia jest dolna i trójkomorowa, przy czym dwie z komór ulegają zwykle redukcji i są płonne[3]. Pojedyncza, silnie zakrzywiona szyjka słupka ukryta jest w kapturku tworzonym przez prątniczek. Podczas odwiedzin kwiatu przez pszczołę szyjka słupka prostuje się zbierając pyłek. Po zebraniu przez owada nektaru wydostając się z kwiatu zbiera on jego pyłek, który wcześniej wysypuje się do zagłębienia na słupku[4].
Owoce
Torebki zawierające od 1 do 3 nasion, otwierające się szczelinami, czasem z mięsistą okrywą[4].

Systematyka edytuj

Pozycja i podział rodziny według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina marantowatych jest siostrzana dla rodziny paciorecznikowatych w obrębie rzędu imbirowców (Zingiberales) należących kladu jednoliściennych (monocots)[2].

imbirowce

bananowate Musaceae





helikoniowate Heliconiaceae




strelicjowate Streliziaceae



Lowiaceae







paciorecznikowate Cannaceae



marantowate Marantaceae





imbirowate Zingiberaceae



kostowcowate Costaceae






Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa Zingiberidae Cronquist, nadrząd Zingiberanae Takht. ex Reveal, rząd imbirowce (Zingiberales Griseb.), rodzina marantowate Marantaceae Petersen in Engl. & Prantl)[5].

Wykaz rodzajów[6]

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-02-27] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 189-190. ISBN 978-1-84246-634-6.
  4. ↑ a b c d e f Wielka encyklopedia przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza S.A., 1998, s. 438-439. ISBN 83-7079-779-2.
  5. ↑ Crescent Bloom: Marantaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-17]. (ang.).
  6. ↑ Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2023-09-18]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marantowate&oldid=71291064”