Wikipedia

Margaret Sanger

Margaret Higgins Sanger (ur. 14 września 1879 w Corning, stan Nowy Jork, zm. 6 września 1966 w Tucson, stan Arizona) – amerykańska feministka, aktywistka na rzecz świadomego macierzyństwa, założycielka American Birth Control League.

Margaret Sanger
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

14 września 1879
Corning, Nowy Jork

Data i miejsce śmierci

6 września 1966
Tucson, Arizona

Zawód, zajęcie

pielęgniarka, wydawczyni

Narodowość

amerykańska

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Życiorys edytuj

Dzieciństwo i młodość edytuj

 
Pierwszy numer wydawanego przez Sanger czasopisma „The Woman Rebel” (marzec 1914)

Przyszła na świat w ubogiej katolickiej rodzinie jako siódme z jedenaściorga dzieci. Jej matka, katoliczka, była osiemnaście razy w ciąży, chorowała na gruźlicę i wczesne stadium raka macicy. Ojciec z kolei określał się mianem wolnomyśliciela, był bardzo krytycznie nastawiony do Kościoła katolickiego, organizował wykłady ateistów w swoim mieście i popierał postulaty ruchu robotniczego dotyczące wyższych zarobków dla robotników i ograniczenia czasu pracy[1]. Margaret uczęszczała przez dwa lata do Claverack College w Hudson, z którego została usunięta za opuszczanie zajęć. Przez kolejny rok uczyła w szkole dla imigrantów. W 1900 roku zatrudniła się w szpitalu w White Plains na przedmieściach Nowego Jorku. Rozpoczęła kurs pielęgniarstwa, którego nie ukończyła, pracując jako salowa[2]. W 1902 roku wyszła za mąż za młodego architekta Williama Sangera. Pomimo choroby (chorowała na gruźlicę) urodziła dwóch synów i córkę. Pod wpływem męża zaangażowała się w działalność polityczną i wstąpiła do partii socjalistycznej w Nowym Yorku[3].

W 1910 roku przeprowadziła się z rodziną do Nowego Jorku, gdzie rozpoczęła pracę jako pielęgniarka wśród ubogich kobiet w dzielnicy Lower East Side[4]. Zetknęła się tam z kobietami, które cierpiały z powodu częstych porodów, poronień i aborcji[4]. W 1912 roku zaczęła publikować artykułu na temat edukacji seksualnej w czasopiśmie „New York Call” pod tytułem „Co każda dziewczyna powinna wiedzieć”[4]. Wywołało to jej pierwszy konflikt z prawem, cenzorzy zablokowali jej artykuł na temat chorób wenerycznych[4]. Pod wpływem Emmy Goldman zaczęła propagować idee, że ubogie kobiety z klasy robotniczej mogą poprawić swoje położenie poprzez używanie środków antykoncepcyjnych[4]. W 1914 roku rozstała się z mężem[4].

W 1914 roku zaczęła wydawać miesięcznik „The Woman Rebel”[4] (Zbuntowana kobieta z mottem „Bez bogów, bez panów”). Było to pismo feministyczne, które broniło prawa kobiet do używania środków antykoncepcyjnych. Artykuły były adresowane do kobiet z klasy robotniczej, propagowały pogląd, że używanie środków kontroli urodzeń umożliwia poprawę położenia kobiet z niższych warstw społecznych[4]. Czasopismo informowało również na temat praw pracowniczych i zawierało artykuły anarchistek takich jak Emma Goldman[5]. W tym roku został wydany nakaz aresztowania Sanger za naruszenie ustawy zakazującej publikacji informacji na temat środków antykoncepcyjnych (tzw. Comstock Laws)[4]. W tym czasie Sanger rozdystrybuowała ponad 100 tys. egzemplarzy ulotki pt. Family limitation (Ograniczenie rodziny), w której znajdowały się szczegółowe informacje dla kobiet na temat tego, jak używać środków antykoncepcyjnych[4]. Wkrótce potem wyjechała do Anglii[4], gdzie spędziła rok, w tym okresie poznała prace Malthusa i zetknęła się z ideą eugeniki. Poznała także H.G. Wellsa, G.B. Shawa, Arnolda Bennetta, Arbuthnota Lane i Normana Haire[potrzebny przypis]. Związała się także z Havelockiem Ellisem, autorem książek poświęconych seksualności ludzkiej[4].

Lata 1915–1921 edytuj

 
Klinika Margaret Sanger, 27 października 1916, 46 Amber Street, Brooklyn

Powróciła do Stanów Zjednoczonych w 1915 roku[4]. Pod naciskiem opinii publicznej oskarżenie Margaret o nielegalny kolportaż zostało oddalone[4]. W tym roku na zapalenie płuc zmarła jej pięcioletnia córka[4], zaś synowie byli wychowywani przez daleką rodzinę[potrzebny przypis]. W 1916 roku odbyła swoją pierwszą podróż po kraju z prelekcjami na temat kontroli urodzin, czym zyskała ogromną popularność[4]. Wykłady te powtarzała również w następnych latach, wynikiem czego było do 1926 roku ponad milion listów z pytaniami od kobiet z całego kraju na temat antykoncepcji.

W 1916 roku otworzyła pierwszą w Stanach Zjednoczonych klinikę planowania rodziny, ulokowaną w nowojorskiej dzielnicy Brownsville na Brooklynie[6]. „Klinika” była tak naprawdę punktem informacyjnym, w którym ubogie kobiety za 10 centów otrzymywały krótką książkę Sanger „Co każda dziewczyna powinna wiedzieć”, wysłuchiwały wykładu na temat układu rozrodczego kobiety i otrzymywały instrukcje na temat tego, jak używać różnych środków antykoncepcyjnych[7]. Punkt informacyjny obsłużył około 500 kobiet, po czym został zamknięty przez policję po 10 dniach. Sanger wraz ze współpracowniczkami zostały aresztowane i oskarżone o łamanie Prawa Comstocka(inne języki), zakazującego informowania o antykoncepcji[8].

 
Pismo „Birth Control Review”, Sanger była redaktorką naczelną pisma w latach 1918–1928

Od 1917 roku rozpoczęła wydawanie pisma „The Birth Control Review”, pozostała jego redaktorką naczelną do 1928 roku[9]. Czasopismo promowało eugenikę[10]. Rozróżniano eugenikę negatywną, która postulowała sterylizację imigrantów, osób niepełnosprawnych, biednych, chorych psychicznie od eugeniki pozytywnej, która postulowała zachęcanie zdrowych i bogatych do posiadania wielu dzieci[10]. Sanger popierała niektóre postulaty eugeniki negatywnej, istnieje jednak w literaturze dyskusja co do tego, na ile zgadzała się z wszystkimi założeniami ruchu eugenicznego[11]. Na łamach „The Birth Control Review” broniła tezy, że decyzje co do posiadania potomstwa powinny być dobrowolne, to kobiety, a nie państwo powinny decydować o tym czy i kiedy rodzić dzieci[11]. Sanger potępiała program eugeniki nazistowskiej, wspierała organizację, które zwalczały propagandę nazistowską w USA[12]. Z drugiej strony książki Sanger były w III Rzeszy zakazane i palono je na stosach[12].

Działalność w American Birth Control League edytuj

W 1921 roku Sanger założyła organizację American Birth Control League, której organem prasowym stał się „The Birth Control Review”[potrzebny przypis].

Osobny artykuł: Planned Parenthood.

W 1922 roku Sanger wydała książkę pt. Pivot of Civilisation. Dowodziła w niej, że problemy cywilizacji mogą zostać rozwiązane poprzez ograniczenie wielkości rodzin[13]. Twierdziła, że wysoka rozrodczość osób ubogich generuje koszty dla państwa i dla instytucji charytatywnych[14]. Dzieliła społeczeństwo na 3 warstwy – bogatych, którzy stosowali środki antykoncepcyjne, inteligentych i odpowiedzialnych, którzy również je stosowali i nieodpowiedzialnych, zwłaszcza biednych, którzy nie stosowali antykoncepcji, posiadali wiele dzieci i byli zmuszeni polegać na pomocy państwa i instytucji charytatywnych[14].

W 1922 roku wyszła za mąż za milionera J. Noaha Slee[15].

W 1923 przy American Birth Control League otworzyła pierwszą legalną klinikę regulacji urodzin pod nazwą Clinical Research Bureau (CRB)[16]. Instytucja wydawała środku antykoncepcyjne, informowała kobiety, jak ich używać, prowadzono również badania nad różnymi metodami antykoncepcji[16]. W 1928 instytucja zmieniła nazwę na The Birth Control Clinical Research Bureau (BCCRB)[16]. W latach 30. BCCRB obsługiwało rocznie 10 000 pacjentów i pacjentek, prowadziło działalność edukacyjną i wykonywało zabiegi ginekologiczne[16].

Istotną przeszkoda dla całej działalności Sanger było tzw. Prawo Comstocka, które zabraniało rozpowszechniania broszur dotyczących kontroli urodzin[17]. By zmienić to prawo w 1928 roku powołała do życia organizację National Committee on Federal Legislation for Birth Control[18]. Działacze organizacji przekonali szereg kongresmenów do wniesienia projektu poprawiającego regulacje federalne tak, by informowanie o antykoncepcji było legalne[18]. Regulacje nie zyskały jednak szerszego poparcia w Kongresie[18]. Organizacji udało się jednak wygrać jeden ważny proces sądowy, w którym sąd zdecydował, że środki antykoncepcyjne przesłane do Sanger z Japonii nie powinny być konfiskowane przez celników w USA[18].

W 1939 roku Sanger zapoczątkowała projekt, którego celem było ograniczenie ubóstwa czarnych mieszkańców południa USA poprzez rozpowszechnienie wiedzy na temat środków antykoncepcyjnych (tzw. Negro Project)[19]. Uważała, że ubóstwo jest ściśle związane z posiadaniem dużej ilości dzieci i sądziła, że ograniczenie rozrodczości pomoże ograniczyć biedę[19]. Projekt był atakowany przez oponentów Sanger i przedstawiany jako „plan eksterminacji” czarnych mieszkańców USA[19]. Czarne kobiety w południowych stanach były zainteresowane informacjami na temat środków antykoncepcyjnych, większość z założonych w ramach projektu klinik istniało jednak bardzo krótko[19].

W latach 1939–1942 była honorową delegatką Birth Control Federation of America[potrzebny przypis]. W 1942 roku American Birth Control League zmieniła nazwę na International Planned Parenthood Federation[20]. W latach 1952–1959 Sanger była przewodniczącą tej największej wówczas prywatnej organizacji zajmującej się problemami planowania rodziny. W tym czasie nawiązała kontakt z Gregorym Pinkusem, który prawdopodobnie za jej namową zajął się, skutecznie, stworzeniem doustnego środka antykoncepcyjnego[21].

Zmarła 6 września 1966 roku w wieku 87 lat.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Cox 2005 ↓, s. 10.
  2. ↑ J. Killarney, „Fulcrum of Vision”, New York, 1956.
  3. ↑ Cox 2005 ↓, s. 20.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p About Sanger 2019 ↓.
  5. ↑ Engelman 2011 ↓, s. 21.
  6. ↑ Birth Control Organizations The Brownsville Clinic and Committee of 100.
  7. ↑ Nyu 2019 ↓.
  8. ↑ Cox 2005 ↓, s. 61.
  9. ↑ Lagerwey 1999 ↓, s. 251.
  10. ↑ a b Lagerwey 1999 ↓, s. 252.
  11. ↑ a b Cox 2005 ↓, s. 80.
  12. ↑ a b The Sanger-Hitler Equation.
  13. ↑ Cox 2005 ↓, s. 69.
  14. ↑ a b Gordon 2007 ↓, s. 198.
  15. ↑ Cox 2005 ↓, s. 76.
  16. ↑ a b c d Birth Control Clinical Research Bureau 2019 ↓.
  17. ↑ Bendyk 2007 ↓.
  18. ↑ a b c d National Committee 2019 ↓.
  19. ↑ a b c d Gordon 2007 ↓, s. 235.
  20. ↑ Gordon 2007 ↓, s. 242.
  21. ↑ Michael H. Hart: 100 postaci, które miały największy wpływ na dzieje ludzkości. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 301. ISBN 83-7129-028-4.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Margaret_Sanger&oldid=71761332”