Maria Rożanowiczowa
Maria Rożanowiczowa, z domu Glabiszówna (ur. 6 grudnia 1886 w Odolanowie, zm. 23 sierpnia 1981) – polska działaczka społeczna i plebiscytowa.
| Imię i nazwisko urodzenia |
Maria Glabisz |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Małżeństwo | |
| Krewni i powinowaci |
Kazimierz Glabisz (przyrodni brat) |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Urodziła się 6 grudnia 1886 w Odolanowie. Była jednym z ośmiorga dzieci skarbnika miejskiego, dyrektora Komunalnej Kasy Oszczędności i właściciela zajazdu dla dyliżansów, Mieczysława Glabisza oraz Teofilii z Chiżyńskich. Do szkoły średniej uczęszczała w pobliskim Ostrowie Wielkopolskim. Wówczas podejmowała już pierwsze inicjatywy patriotyczne. Należała do młodzieżowej organizacji – Towarzystwa im. Tomasza Zana (TTZ, potocznie znanej pod nazwą „Zet”), skupiającej konspiratorów z męskiego gimnazjum oraz „z prywatnej pensji” – żeńskiej szkoły średniej. W ramach tej działalności Glabiszówna uczyła potajemnie historii i literatury polskiej dzieci z odolanowskiej szkoły powszechnej[1].
Górny Śląsk zaczęła odwiedzać po ślubie siostry, która osiadła tam na stałe. W 1910 zaangażowała się w działalność Towarzystwa Polek. W tym roku poznała również swojego przyszłego męża, Stanisława Rożanowicza, prezesa katowickiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, za którego wyszła w 1913[2].
Po zakończeniu I wojny światowej została członkiem zarządu powiatowego Towarzystwa Polek[2].
Przed I i II powstaniem śląskim organizowała szkolenia sanitarne dla kobiecych oddziałów POW. Kursy te odbywały się w domu Rożanowiczów. Przechowywano tam również powstańczą broń i sztandary. W trakcie walk Rożanowiczowa pełniła służbę sanitarną, a także dbała o aprowizację oddziałów powstańczych[2].
Choć ani ona, ani mąż, nie mogli wziąć udział w plebiscycie, oboje zaangażowali się w akcję plebiscytową. Maria przemawiała na wiecach organizowanych dla polskich kobiet. Spotkania, podczas których mówiła o obowiązku wszystkich rodaków do pracy na rzecz Ojczyzny, nierzadko kończyły się interwencjami niemieckich bojówkarzy. W marcu 1921 włączyła się w akcję szukania i przygotowywania zakwaterowania dla polskich Ślązaków z Westfalii – tzw. emigrantów – którzy mieli przyjechać na głosowanie. W dniu głosowania, z opaską Polskiego Komisariatu Plebiscytowego, czuwała nad jego przebiegiem[1].
W okresie międzywojennym działała w Związku Obrony Kresów Wschodnich oraz w Zarządzie Przysposobienia Wojskowego Kobiet[2].
W czasie II wojny światowej Rożanowiczowa została pozbawiona dobytku i mieszkania. Poświęcała się akcji charytatywnej prowadzonej w Katowicach, zainicjowanej przez polskich księży[2].
Po wojnie należała do Polskiego Związku Zachodniego oraz Związku Weteranów Powstań Śląskich, a od 1951 również do ZBoWID-u[1].
Zmarła 23 sierpnia 1981. Pochowana obok męża na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach[2].
Odznaczenia edytuj
Została odznaczona:
Upamiętnienie edytuj
Była jedną z 30 bohaterek wystawy „60 na 100. SĄSIADKI. Głosem Kobiet o powstaniach śląskich i plebiscycie” powstałej w 2019 i opowiadającej o roli kobiet w śląskich zrywach powstańczych i akcji plebiscytowej. Koncepcję wystawy, scenariusz i materiały przygotowała Małgorzata Tkacz-Janik, a grafiki Marta Frej[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Alina Bednarz, Katarzyna Kieś-Kokocińska, Aleksandra Rajwa: Patriotki ze Śląska w służbie Polsce. Stowarzyszenie ON/OFF. [dostęp 2021-03-09].
- ↑ a b c d e f Barbara Szmatloch. Poczet wielkich Ślązaczek. „Śląsk”. 5 (199) (2012-05). s. 41–45.
- ↑ Krzysztof Brożek: Maria Rożanowiczowa (z domu Glabisz). Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2021-03-13].
- ↑ 60 na 100: Sąsiadki. Wystawa. Instytut Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego. [dostęp 2021-03-08].