Marian Eile
Marian Adam Eile-Kwaśniewski, ps. „Bracia Rojek”, „Krecia Pataczkówna”, „Lord Gallux”, „Makaryn z Cedetu”, „Martin Nabiałek”, „mgr Kawusia”, „Salami Kożerski”[1] (ur. 7 stycznia 1910 we Lwowie, zm. 2 grudnia 1984 w Krakowie) – polski dziennikarz, satyryk, malarz i scenograf.
| ||
 Tablica pamiątkowa na kamienicy w której mieszkał, Kraków ul. Mała 5. Eile mieszkał w mieszkaniu numer 7 | ||
| Data i miejsce urodzenia | 7 stycznia 1910 Lwów | |
| Data i miejsce śmierci | 2 grudnia 1984 Kraków | |
| Zawód, zajęcie | dziennikarz, malarz | |
| Narodowość | polska | |
| Alma Mater | Uniwersytet Warszawski | |
| Rodzice | Henryk Eile, Gustawa Rychter | |
| Małżeństwo | Katarzyna Grzymalska | |
ŻyciorysEdytuj
Urodził się w rodzinie żydowskiej, jako syn Henryka Eilego (1878-1949), historyka administracji, prawnika i publicysty, legionisty i pułkownika Wojska Polskiego[2] i Gustawy z domu Rychter[3]. Jego żoną była Katarzyna Grzymalska, córka Wiesława Grzymalskiego, architekta. Nazwisko Kwaśniewski Eile i jego żona przyjęli w czasie II wojny światowej, potem stało się jednym z pseudonimów artystycznych twórcy[4].
Absolwent Gimnazjum imienia Stefana Batorego w Warszawie. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1934 pracował jako dziennikarz i grafik w Wiadomościach Literackich.
W 1945 założył w Krakowie tygodnik Przekrój i był jego redaktorem naczelnym w latach 1948–1969. Pod jego kierunkiem Przekrój stał się jednym z najciekawszych czasopism całego obozu socjalistycznego, kształtując powojenne pokolenie polskiej inteligencji. W zespole redakcyjnym i wśród współpracowników obecne były liczne indywidualności, m.in. Janina Ipohorska, Ludwik Jerzy Kern, Zbigniew Lengren, Jerzy Waldorff, Juliusz Kydryński, Lucjan Kydryński, Konstanty Ildefons Gałczyński i Leopold Tyrmand. Na łamach tygodnika popierał Piwnicę pod Baranami, wypromował m.in. Sławomira Mrożka i Daniela Mroza. Był twórcą koncepcji szaty graficznej i linii programowej Przekroju. Został uwieczniony w „przekrojowym” cyklu rysunkowym o Profesorze Filutku Zbigniewa Lengrena[potrzebny przypis]. Był autorem rubryki Myśli ludzi wielkich, średnich oraz psa Fafika.
Był też autorem licznych obrazów tworzonych w specyficznej dla niego technice (za pomocą farby akrylowej). Te kolorowe abstrakcje rzadko pojawiają się na rynku sztuki i są przedmiotem zainteresowania kolekcjonerów sztuki współczesnej.
Był współzałożycielem, wraz z Janiną Ipohorską, w 1946 kabaretu Siedem Kotów w Krakowie[4]. W latach 1947–1951 był wykładowcą w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
W wyniku antysemickiej nagonki, będącej efektem wydarzeń marcowych, w 1969 wyemigrował do Paryża, gdzie utrzymywał się z rysowania dla gazety France Soir[5]. Po powrocie do Polski w 1970 współpracował m.in. ze Szpilkami, gdzie redagował rubrykę „Franciszek i inni”[6]. Pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie[7].
LiteraturaEdytuj
- Myśli ludzi wielkich, średnich oraz psa Fafika Wydawnictwo Iskry 2008, ISBN 978-83-244-0059-1.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Brzmienie nazwiska oraz pseudonimy za: Słownik pseudonimów pisarzy polskich. T. V. Ossolineum, s. 791.
- ↑ Marek Gałęzowski: Żydzi w Legionach. Uważam Rze Historia, 10 listopada 2012. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Marek Gałęzowski, Na wzór Berka Joselewicza. Żołnierze i oficerowie pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich”. Z przedmową Richarda Pipesa. Warszawa 2010, s. 209–212.
- ↑ a b Ewa Pawlik, Janka Ipohorska, czyli kobieta z kamyczkiem w sercu – Przekrój, przekroj.pl, 15 kwietnia 2018 [dostęp 2019-12-09].
- ↑ Stefan Kisielewski Dzienniki, s. 263–264.
- ↑ Eile Marian (pol.). Wiem. darmowa encyklopedia. [dostęp 3 sierpnia 2011].
- ↑ Karolina Grodziska Zaduszne ścieżki-przewodnik po Cmentarzu Rakowickim wyd.Kraków 2003 s. 119.