Marian Osiński
Marian Osiński (ur. 2 stycznia 1883 w Krakowie, zm. 4 grudnia 1974 w Gdańsku) – polski architekt.
Data i miejsce urodzenia |
2 stycznia 1883 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
4 grudnia 1974 |
profesor | |
Alma Mater | |
Doktorat | |
Profesura | |
Uczelnia | |
Dziekan Wydziału Architektury | |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujUrodził się 2 stycznia 1883 w Krakowie, w rodzinie Franciszka i Marii z Wiadrowskich[1]. Uczył się w szkole powszechnej i C. K. Gimnazjum Nowodworskiego (św. Anny) w Krakowie (1894–1901), gdzie zdał egzamin dojrzałości (w jego klasie był m.in. Sebastian Flizak)[2]. W latach 1901–1906 studiował na Wydziale Architektury Wyższej Szkoły Technicznej we Lwowie. Po odbyciu praktyki budowlanej w biurze prof. Lewińskiego we Lwowie, w maju 1908 zdał z wyróżnieniem egzamin dyplomowy. W latach 1907–1910 odbywał staż asystencki na Wydziale Architektury. Odbył studia uzupełniające w Akademii Sztuk Pięknych w Rzymie i na Politechnice w Monachium, po czym wrócił do Lwowa i jako docent wykładał formy architektoniczne i perspektywę malarską. 19 października 1919 ożenił się z Zofią z Szostkiewiczów (1892–1980). Mieli dwoje dzieci – Marię (ur. 1920) i Antoniego (1924–2011)[3][4]. W latach 1921–1929 wykładał w Państwowej Szkole Technicznej we Lwowie. W latach 1929–1934 zastępca profesora, następnie profesor Politechniki Lwowskiej[1]. Od 1930 był kierownikiem Katedry Architektury Historycznej, w 1933 doktoryzował się z historii architektury, obronił rozprawę Zamek w Żółkwi. W latach 1936–1938 był dziekanem Wydziału Architektury. W 1934 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, w 1946 profesora zwyczajnego z zakresu Historii Architektury Polskiej[5].
Był prezesem lwowskiego oddziału Stowarzyszenia Architektury Rzeczypospolitej Polskiej oraz Towarzystwa Opieki nad Zabytkami. Był także członkiem Lwowskiego Towarzystwa Naukowego oraz Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie[6]. Został członkiem założycielem powołanego w 1938 Stowarzyszenia „Towarzystwo Budowy Panoramy Plastycznej Dawnego Lwowa”[7].
Okupację sowiecką i niemiecką Lwowa spędził we Lwowie, pracując cały czas jako wykładowca na macierzystej uczelni, przemianowanej przez pierwszych okupantów na Instytut Politechniczny, przez drugich - na Państwowe Techniczne Kursy Zawodowe. W czerwcu 1944, tuż przed ponownym wkroczeniem tam Armii Czerwonej, wyjechał ze Lwowa do Dębicy. Od października 1944 do listopada 1945 pracował w Oddziale Odbudowy Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie, skąd w listopadzie 1945 przeprowadził się do Gdańska. Został pierwszym dziekanem Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej. Funkcję tę pełnił do 1952. Brał aktywny udział w odbudowie Gdańska i współpracował przy rekonstrukcji architektury Pomorza (Szczecin, Koszalin, Kołobrzeg). W 1956 otrzymał Nagrodę Naukową przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej w Gdańsku. 1 października 1970 Politechnika Gdańska nadała mu tytuł doktora honoris causa[8]. Jest autorem projektów architektonicznych kościołów parafialnych w miejscowościach: Polanka, Głębokie, Stale, Grębów, obiektów przemysłowych w Jaśle i Krośnie, willi we Lwowie, ratusza w Stryju, zrekonstruowanego zamku w Żółkwi. Dokonał inwentaryzacji zamków w Zbarażu, Żółkwi, Brzeżanach, Świrzu oraz zabytkowych kościołów w Rzeszowie i Lwowie.
Pochowany 7 grudnia 1974 na cmentarzu Oliwskim w Gdańsku (kwatera 28-A-20)[9][10].
18 października 2021 odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy, na kamienicy przy ulicy Wita Stwosza 38 w Oliwie, upamiętniającej profesora Mariana Osińskiego[11][12].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1964)[10]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (28 września 1954)[13]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)[14]
- odznaka „Zasłużony Ziemi Gdańskiej”
Upamiętnienie
edytujW 1963, w 80. rocznicę urodzin prof. Mariana Osińskiego, Rada Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej wybiła medal pamiątkowy[15].
27 marca 1980 odbyła się uroczystość nadania Państwowym Szkołom Budownictwa w Gdańsku imienia profesora Mariana Osińskiego[16].
W 2018 Rada Miasta Gdańska jednej z ulic w Gdańsku - Jasieniu nadała imię prof. Mariana Osińskiego.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 223. [dostęp 2021-08-26].
- ↑ Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum Nowodworskiego czyli Św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1901. Kraków: 1901, s. 78.
- ↑ Marian Osiński [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-08-26] .
- ↑ Wyszukiwarka Cmentarze w Gdańsku [online], cmentarze-gdanskie.pl [dostęp 2021-08-26] .
- ↑ Marian Osiński [online], pg.edu.pl [dostęp 2021-08-26] (pol.).
- ↑ Czasopismo Techniczne. R. 54, 10 sierpnia 1936, Nr 15 s. 266
- ↑ Statut Stowarzyszenia Towarzystwo Budowy Panoramy Plastycznej Dawnego Lwowa. Lwów: 1938, s. 13.
- ↑ Osoby uhonorowane tytułem doktora honoris causa PG. pg.gda.pl. [dostęp 2011-02-23].
- ↑ Marian Osiński. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2019-02-07].
- ↑ a b In memoriam - Pamięci Architektów Polskich - Marian Osiński [online], archimemory.pl [dostęp 2021-08-26] .
- ↑ W Oliwie upamiętniono prof. Mariana Osińskiego. staraoliwa.pl, 2021-10-18. [dostęp 2021-10-19]. (pol.).
- ↑ Gdańsk upamiętnił architekta odpowiedzialnego za projekt odbudowy miasta. gdansk.pl, 2021-10-18. [dostęp 2021-10-19]. (pol.).
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1589 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej”.
- ↑ OSIŃSKI MARIAN – Encyklopedia Gdańska [online], www.gedanopedia.pl [dostęp 2021-08-26] .
- ↑ Medal wybity z okazji 80-lecia urodzin Mariana Osińskiego - Pomorska Biblioteka Cyfrowa [online], pbc.gda.pl [dostęp 2021-08-26] (pol.).
- ↑ Patron Państwowych Szkół Budownictwa | Państwowe Szkoły Budownictwa [online] [dostęp 2021-08-26] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Marian Majkowski, Z pustek w świat: wspòminczi. Dzél 2, 2002, s. 136. ISBN 83-915946-1-0.
- Hanna Krzyżanowska, Osiński Marian, [w:] Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, red. Henryk Kondziela, Hanna Krzyżanowska, z. 2, Poznań, Wydaw. Poznańskie, 2006, ISBN 83-7177-416-8.