Mariin pramen (Jeřáb)
Mariin pramen[a] (niem. Marien Quelle; potoczna nazwa pol. Źródło Maryi) – źródło położone na wysokości 713 m n.p.m. w paśmie górskim Wysokiego Jesionika (cz. Hrubý Jeseník), w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Wschodnich, na Śląsku, w obrębie gminy Bělá pod Pradědem, w części (mikroregionie) Wysokiego Jesionika o nazwie Masyw Pradziada (cz. Pradědská hornatina), na północno-wschodnim stoku Jeřábu o nazwie U Kapličky, poniżej jaskini z figurą Matki Bożej[2][3][4][5].
 Jaskinia z figurą Matki Bożej nad źródłem Mariin pramen (2015 rok) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Wysokość |
713 m n.p.m. |
| Znane z |
miejsca pielgrzymkowego |
| Rodzaj obiektu | |
Położenie na mapie Sudetów  | |
 50°08′43,2″N 17°11′23,2″E/50,145333 17,189778
| |
Historia edytuj
Historia tego miejsca związana jest ze źródłem płynącym ze stoku Jeřabu, sąsiadującego z górą Velký Klín, a oddalonym o około 7,5 km na północny zachód od szczytu góry Pradziad (cz. Praděd)[2]. Przybywający tu od XIX wieku mieszkańcy pobliskiej osady Domašov zorientowali się o cudownej mocy tego źródła[6], bowiem wielu z nich po wypiciu lub obmyciu się zostało uzdrowionych. Z inicjatywy pobliskiej rzymskokatolickiej parafii św. Jana Chrzciciela w Domašovie (cz. Římskokatolická farnost sv. Jana Křtitele) postawiono początkowo nad źródłem w 1879 roku kamienny murek z obrazem Matki Bożej, wierząc w jej wstawiennictwo dla przybywających na to miejsce i modlących się pielgrzymów[7]. Mariin pramen jako miejsce pielgrzymkowe miał od początku charakter lokalny, ponieważ w odległości około 4 km na zachód od niego, na stoku góry Červená hora położone jest podobne cudowne źródło Vřesová studánka, bardziej wtedy popularne i uczęszczane[7]. W 1938 roku za namową proboszcza Aloisa Braunera miejsce to nieco przebudowano, wymieniając obraz na marmurową figurę Matki Bożej, autorstwa artysty prof. Paula Stadlera z Supíkovic[8][9]. Plan przebudowy wykonał wówczas leśniczy Julius Drechsler[9]. Całe miejsce zostało uroczyście poświęcone i przekazane 23 czerwca 1938 roku[9]. W niektórych dniach ze skrzyżowania Drátovna[10] wyrusza pielgrzymka do źródła, przy którym sprawowana jest polowa msza święta[11][12].
Charakterystyka edytuj
Woda ze źródła wypływa z kamiennej rynienki umieszczonej we wnęce muru oporowego wykonanego w technice muru dzikiego, nad którym umieszczono niewielką platformę (placyk), zabezpieczoną wzdłuż drewnianą balustradą (w okresach posuchy źródło nie płynie). Nad wnęką wmurowano tablicę pamiątkową z napisem Marien Quelle 1879[6].
Placyk częściowo jest otoczony kamiennym murem oporowym, wznoszącym się wraz ze stokiem Jeřábu oraz centralnie zbudowaną, niewielką kamienną jaskinią (wykonaną w technice muru dzikiego), w której umieszczono figurę Matki Bożej z białego marmuru. Przy jaskini postawiono kamienną płytę a przy niej niewielki stylizowany, kamienny stolik, będący mensą ołtarzową przy odprawianiu mszy świętych dla przybyłych pielgrzymów. Wokół placyku ustawiono ławy. Stok na którym położone jest źródło oraz jaskinia z placykiem jest pokryty gęstym borem świerkowym i z tego względu miejsce to nie jest punktem widokowym[13]. Do placyku prowadzi około 20 m długości ścieżka ze skrzyżowania turystycznego o nazwie Mariin pramen z podaną na tablicy informacyjnej wysokością 710 m, przy żółtym szlaku turystycznym 
. Od szczytu Jeřáb źródło oddalone jest o około 1040 m w kierunku północno-wschodnim[2].
Ochrona przyrody edytuj
Źródło znajduje się w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz. Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), a utworzonego w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt[2].
Turystyka edytuj
Do źródła najwygodniej jest dostać się z drogi krajowej nr 44 Jesionik (cz. Jeseník) – Šumperk[2]. Za skrzyżowaniem z drogą nr 450 w osadzie Domašov jadąc w kierunku przełęczy Červenohorské sedlo (około 1,4 km) należy skręcić w lewo przy drogowskazie Polárka, podążając następnie żółtym szlakiem turystycznym , około 1,5 km do skrzyżowania turystycznego Mariin pramen[2].
Do bazy turystycznej w najbliższej osadzie Domašov jest od źródła około 1,2 km w kierunku wschodnim, do osady Filipovice z hotelem Stará pošta[14] około 1,8 km w kierunku północno-zachodnim, a do bazy turystycznej z hotelem Červenohorské Sedlo i pensjonatami, położonymi na przełęczy Červenohorské sedlo jest od źródła około 3,4 km w kierunku południowo-zachodnim[2].
Szlaki turystyczne edytuj
Klub Czeskich Turystów (cz. Klub Českých Turistů) wytyczył do źródła jeden szlak turystyczny na trasie[2][15]:
Filipovice – Jeřáb – źródło Mariin pramen – góra Velký Klín – przełęcz Červenohorské sedlo – Kouty nad Desnou – dolina potoku Hučivá Desná – przełęcz Sedlo pod Vřesovkou – Kamenne okno – góra Červená hora – Bílý sloup
Szlaki rowerowe edytuj
Do źródła wyznaczono dwa szlaki rowerowe na trasach[2]:
V Mlýnkách – góra Nad Výrovkou – góra Točník – Filipovice – Jeřáb – źródło Mariin pramen – góra Velký Klín – Pod Velkým Klínem
Jesionik – Adolfovice – Bělá pod Pradědem – Domašov – góra Velký Klín – Jeřáb – Mariin pramen
Trasy narciarskie edytuj
W okresie ośnieżenia do źródła Mariin pramen można dotrzeć trasą narciarstwa biegowego[16]:
Drátovna (chata) – Jeřáb – źródło Mariin pramen – góra Velký Klín – Pod Velkým Klínem – góra Velký Klín–JZ – góra Velký Klínovec – przełęcz Červenohorské sedlo
Uwagi edytuj
- ↑ Źródło o tej samej nazwie Mariin pramen znajduje się również w czeskim mieście Mariańskie Łaźnie (cz. Mariánské Lázně)[1].
Przypisy edytuj
- ↑ Mariin pramen (Mariánské Lázně), marianskelazne.cz [zarchiwizowane 2016-02-04] (cz.).
- ↑ a b c d e f g h i Mariin pramen (mapa turystyczna) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2015-08-24].
- ↑ Mariin pramen [online], turistika.cz [dostęp 2015-08-24] (cz.).
- ↑ Jan Otčenášek, Studánka Mariin pramen (3662) [online], estudanky.eu, 28 lipca 2010 [zarchiwizowane z adresu 2021-04-29] (cz.).
- ↑ (Mariin pramen) - zdrój [online], pl.czecot.com [zarchiwizowane z adresu 2023-03-07].
- ↑ a b Mariin pramen, jesenik.org [zarchiwizowane 2015-08-24] (cz.).
- ↑ a b Mariin pramen [online], turistika.cz [dostęp 2021-01-26] (cz.).
- ↑ Zajímavosti a památky v obci Bělá pod Pradědem. Mariin pramen [online], bela.cz [zarchiwizowane z adresu 2023-01-09] (cz.).
- ↑ a b c Mariin pramen (Bělá) [online], jesenickeprameny.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-02-01] (cz.).
- ↑ Drátovna [online], turistika.cz [dostęp 2015-08-24] (cz.).
- ↑ Poutní mše k Mariinu prameni, Horní Domašov [online], bela.cz, 16 maja 2012 [zarchiwizowane z adresu 2015-09-23] (cz.).
- ↑ Pouť k Mariinu prameni, Horní Domašov [online], bela.cz, 29 kwietnia 2015 [zarchiwizowane z adresu 2023-03-07] (cz.).
- ↑ Mariin pramen (mapa lotnicza) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2021-01-26].
- ↑ Hotel Stará pošta - Bělá pod Pradědem, Filipovice [online], jeseniky.net [zarchiwizowane z adresu 2022-08-13] (cz.).
- ↑ Elena Valeriánová: Fotoreportáž: Šlapeme na Mariin pramen. i60.cz, 2020-09-21. (cz.).
- ↑ Mariin pramen (mapa tras narciarskich) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2021-01-26].
Bibliografia edytuj
- Piotr Banaszkiewicz, Jerzy Parzewski, Jesioniki, Góry Opawskie. Mapa turystyczna: skala 1:50 000, wyd. 1, Kraków: Wydawnictwo Kartograficzne „Compass”, 2019, ISBN 978-83-7605-941-9, OCLC 1150586280 (pol. • cz.).
- Waldemar Brygier i inni, Jesioniki. Pradziad, Jeseník: skala 1:40 000, wyd. 4, Wrocław: Studio Plan, 2017, ISBN 978-83-65689-75-7, OCLC 1036547484 (pol. • cz.).
- Chráněná Krajinná Oblast Jeseníky sever. Turistická a cykloturistická mapa 1:25 000, wyd. 1, Česká Lípa: Geodézie On Line, 2010 (Eurocart), ISBN 978-80-87380-17-8, OCLC 865043841 (cz.).
- Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech), [w:] Český Úřad Zeměměřický a Katastrální [online], ags.cuzk.cz (cz.).
- Jeseníky – Praděd, Králický Sněžník. Turistická mapa 1:40 000, Zádveřice: SHOCart, 2018, ISBN 978-80-7224-736-3, OCLC 1103831608 (cz.).
- Wysoki Jesionik (mapa turystyczna) 1:192 000 [online], pl.mapy.cz (cz. • pol.).