Wikipedia

Matka Boża Katyńska

Matka Boża Katyńska (wzgl. Matka Boska Katyńska) – grafika przedstawiająca Matkę Bożą tulącą nagie zwłoki żołnierza zamordowanego strzałem w tył głowy[1].

Pierwotny obraz Matki Bożej Katyńskiej autorstwa Stanisława Bałosa, od 2021 eksponowany w kościele Chrystusa Króla w Sanoku
Matka Boża Katyńska przedstawiona na tablicy w kościele Matki Bożej Łaskawej i św. Wojciecha w Łowiczu

Historia pierwowzoru edytuj

Pierwotnie artystka Anna Danuta Staszewska (1920-1995) wykonała prace artystyczne: obraz Pieta I (1968, Dziewica z czaszką ludzką o przestrzelonej potylicy w dłoniach, w oparciu o Matkę Bożą Wileńską), potem Pietà II (w oparciu o Matkę Bożą Jasnogórską, trzymającą głowę mężczyzny z dziurą po strzale w tył głowy) oraz finalnie stworzony na podstawie Piety II czarno-biały linoryt, określany jako Matka Boża Katyńska (1972[2][3]; według innej wersji 1968[4]). Dzieło przedstawia Matkę Boską tulącą przestrzeloną czaszkę, symbolizującą ofiary zbrodni katyńskiej[4]. Przez lata autorka, prywatnie żona działacza komunistycznego Stefana Staszewskiego, ukrywała swoją pracę[2][4]. W trakcie pielgrzymki Klubu Inteligencji Katolickiej do Watykanu w 1980 autorka zdołała przekazać linoryt na ręce papieża Jana Pawła II[2][4].

Poznawszy to dzieło były jeniec obozu w Kozielsku z lat 1939-1940 ks. prałat Zdzisław Peszkowski – kapelan Rodzin Katyńskich[5]) zlecił na jego podstawie wykonanie obrazu Stanisławowi Bałosowi, który wykonał drzeworyt[2] (na odwrocie obrazu widnieje rok 1989[6]; według innej wersji w 1984[2]). Ta polichromowana płaskorzeźba była używana we wszystkich ważnych uroczystościach upamiętniających ofiary zbrodni katyńskiej[2]. Według kolportowanych informacji miała się znajdować na pokładzie rządowego samolotu Tu-154M i ulec zniszczeniu w katastrofie polskiego Tu-154 w Smoleńsku w dniu 10 kwietnia 2010[7][2]. Później jednak okazało się, iż z niewiadomych przyczyn opiekująca się obrazem Teresa Walewska-Przyjałkowska nie zabrała go ze sobą w podróż do Smoleńska[8][2].

Tenże obraz 24 sierpnia 2021 został uroczyście ofiarowany przez Fundację „Golgota Wschodu” do kościoła Chrystusa Króla w Sanoku w rodzinnym mieście ks. Peszkowskiego[9][10].

Inne wizerunki znane jako Matka Boża Katyńska edytuj

 
Matka Boska Kozielska Henryka Gorzechowskiego
 
Matka Boża Kozielska Zwycięska wedle Tadeusza Zielińskiego
Główny artykuł: Matka Boska Kozielska.

Parę wizerunków Matki Boskiej powstało w obozie jenieckim w Kozielsku, gdzie przebywali polscy oficerowie zamordowani przez NKWD w Katyniu. Znane są one jako Matka Boska Kozielska lub jako Matka Boża Katyńska.

Jednym jest wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej wycięty konturowo na sosnowej desce o wymiarach 13,5 na 8,5 cm[a] przez por. Henryka Gorzechowskiego w obozie jenieckim w Kozielsku.

Niektórzy autorzy podają fakt istnienia dwóch obrazów Matki Bożej Kozielskiej, wykonanych na deskach ze starego ikonostasu według tego samego szkicu Mikołaja Arciszewskiego przez por. Michała Siemiradzkiego, w technice olejnej, i przez por. Tadeusza Zielińskiego, jako płaskorzeźby[11]. Obraz miał być inspirowany odkrytą przez jednego z jeńców, kpt. Władysława Charkiewicza, na murze prawosławnej Pustelni Optyńskiej resztką fresku przedstawiającego Matkę Bożą Żyrowicką oraz obrazem Matki Bożej Ostrobramskiej.

Miejsca czci Matki Boskiej Katyńskiej edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Różne źródła podają różne wymiary obrazów, także 12 cm na 8 cm, 14,8 cm na 9,4 cm.

Przypisy edytuj

  1. ↑ O herbie. bialystok.rodzinakatynska.pl. [dostęp 2014-04-17].
  2. ↑ a b c d e f g h Matka Boża Katyńska. swzygmunt.knc.pl. [dostęp 2023-06-24].
  3. ↑ Paweł Zapendowski: Stabat Mater Dolorosa – smoleńska.
  4. ↑ a b c d KS: Matka Boska Katyńska Płaskorzeźba Matki Boskiej, z ofiarą Zbrodni Katyńskiej w objęciach. pamiec.pl. [dostęp 2023-06-24].
  5. ↑ ks. prałat Zdzisław Peszkowski [online], FUNDACJA "GOLGOTA WSCHODU" [dostęp 2021-07-07] (pol.).
  6. ↑ Zdjęcie sygnatury na odwrocie obrazu Matki Bożej Katyńskiej.
  7. ↑ Nie ma obrazu Matki Boskiej Katyńskiej. tvp.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-16)]. tvp.info, 14 kwietnia 2010 [dostęp 2011-09-04]
  8. ↑ Jarosław Stróżyk: Obraz Matki Bożej Katyńskiej, "Przewodnik Katolicki", nr 18/2010 [dostęp 2011-09-04]
  9. ↑ Stanisław Gęsiorski: Sanok: 40-lecie parafii pw. Chrystusa Króla. przemyska.pl, 2021-08-24. [dostęp 2022-04-10].
  10. ↑ Łukasz Sztolf: Sanok. Parafia Chrystusa Króla będzie świętować 40-lecie istnienia. przemyska.pl, 2021-08-19. [dostęp 2023-06-24].
  11. ↑ Jan St. Partyka: Madonny kozielskie "Civitas Christiana", nr 4 (157)/2010 [dostęp 2011-09-04]

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Matka_Boża_Katyńska&oldid=72648761”