Mauzoleum Chodży Ahmada Jasawiego
Mauzoleum Chodży Ahmada Jasawiego[1] (kaz. Қожа Ахмет Ясауи кесенесі) – nieukończone mauzoleum wzniesione w latach 1389–1405 z rozkazu Timura dla sufickego mistyka i poety Chodży Ahmada Jasawiego (1106–1166); współcześnie w Turkiestanie w południowym Kazachstanie.
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
I, III, IV |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Azja i Pacyfik |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2003 |
Położenie na mapie Kazachstanu  | |
| 43,2976445°N 68,2710419°E/43,297644 68,271042 | |
Innowacyjna architektura mauzoleum posłużyła za model dla późniejszych budowli wzniesionych w Samarkandzie. W 2003 roku mauzoleum zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Opis edytuj
Mauzoleum zaczęto budować z rozkazu Timura w 1389 roku jako nowe miejsce spoczynku dla zmarłego w 1166 roku sufickego mistyka i poety Chodży Ahmada Jasawiego[2]. Budowla została wzniesiona w miejscu dawnej cytadeli na północno-wschodnim krańcu miasta[2].
Gmach o wysokości 38,7 metrów, zorientowany na osi północny zachód – południowy wschód, wzniesiono na planie prostokąta o wymiarach 45,8 na 62,7 metrów. Za budulec posłużył materiał wytwarzany z palonej cegły, gipsu, zaprawy i gliny. Ściany zewnętrzne wyłożone są płytkami ceramicznymi z motywami geometrycznymi, zdobione inskrypcjami w piśmie kufickim[2].
Wejście do mauzoleum znajduje się po stronie południowo-wschodniej[2]. Poprzez ejwan wchodzi się do hali głównej – kazandyku – wzniesionej na planie kwadratu o boku 18,2 metra. Halę wieńczy kopuła o średnicy 18,2 metrów i wysokości 28 metrów – największa tego typu w Azji Środkowej. Dach kopuły pokrywają zielone i złote płytki ceramiczne[2]. W środku kopuły znajduje się mniejsza kopuła wewnętrzna o wysokości 17 metrów. Bęben, na którym spoczywa kopuła zewnętrzna, wyłożony jest zielonymi płytkami ceramicznymi ze złotym zdobieniem i cytatami z Koranu. Wnętrze kopuły wewnętrznej zdobią alabastrowe ornamenty stalaktytowe[2].
Pośrodku hali znajduje się ważące dwie tony naczynie z brązu – kazan z 1399 roku[2]. Sarkofag Chodży Ahmada umieszczony jest w północno–zachodnim końcu hali[2]. W mauzoleum znajduje się ponadto 35 innych pomieszczeń, m.in. meczet, refektarz i biblioteka[3].
W roku śmierci Timura – 1405 – mauzoleum nie było jeszcze skończone i budowy zaniechano po śmierci władcy. Niedokończona pozostała fasada i nie wybudowano dwóch zaplanowanych minaretów[2]. Innowacyjna architektura mauzoleum posłużyła za model dla późniejszych budowli wzniesionych w Samarkandzie[3].
Mauzoleum zostało objęte ochroną konserwatorską w latach 30. XX wieku[4]. W okresie ZSRR pozostawało zamknięte, a pielgrzymi odwiedzali je nocą[4]. Od 1991 roku mauzoleum jest oficjalnym miejscem kultu[4].
W 2003 roku mauzoleum zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO[3].
Przypisy edytuj
- ↑ Polski egzonim uchwalony na 101. posiedzeniu KSNG
- ↑ a b c d e f g h i UNESCO: Khoja Ahmed Yasawi (Kazakhstan). [dostęp 2015-09-13]. (ang.).
- ↑ a b c UNESCO: Mausoleum of Khoja Ahmed Yasawi. [dostęp 2015-09-13]. (ang.).
- ↑ a b c Norbert Brockman: Encyclopedia of Sacred Places, Volume 1. ABC-CLIO, 2011, s. 8-9. ISBN 978-1-59884-654-6. [dostęp 2015-09-13].