Mauzoleum w Halikarnasie
Mauzoleum[1] (także: Mauzoleum w Halikarnasie, obecnie Bodrum w południowo-zachodniej Turcji) – jeden z siedmiu antycznych cudów świata. Był to grobowiec Mauzolosa, perskiego satrapy Karii wzniesiony ok. 350 p.n.e. Budynek został zaprojektowany przez architektów Satyrosa i Pyteosa na polecenie królowej-wdowy – Artemizji. Ozdobili go natomiast rzeźbiarze Skopas, Leochares, Timoteos i Bryaksis z Karii[2].
| ||
 Pozostałości po mauzoleum | ||
| Państwo |  Turcja
| |
| Miejscowość | Bodrum | |
| Typ budynku | mauzoleum | |
| Styl architektoniczny | architektura klasyczna | |
| Wysokość całkowita | ok. 45 m | |
| Ukończenie budowy | ok. 350 p.n.e. | |
| Zniszczono | do początku XV w | |
Położenie na mapie Turcji  | ||
 37°02′16,58″N 27°25′26,76″E/37,037939 27,424100
| ||
Mauzoleum nie przetrwało do naszych czasów – zaniedbana budowla pod wpływem upływu czasu, działań ludzi i trzęsień ziemi stopniowo popadała w ruinę. W 1404 roku tylko fundamenty i podstawa budynku pozostawały całe. W 1494 i 1522 joannici zagrożeni najazdem muzułmanów używali surowców z mauzoleum, aby wzmocnić swoją siedzibę, Zamek św. Piotra. W trakcie rozbiórki mauzoleum odkryty został sarkofag Mauzolosa, który następnie zaginął. Część zabytków z mauzoleum, m.in. rzeźby, znajduje się w British Museum w Londynie.
Mauzoleum było świątynią w jońskim porządku architektonicznym z kolumnadą, na którą składało się 40 kolumn[3]. Na jej szczycie znajdowała się 24-stopniowa piramida z kwadrygą niosącą postaci zmarłego króla i jego małżonki – Artemizji. Była zbudowana na planie prostokąta o wymiarach 35,6 × 25 m i mierzyła 45 m wysokości.
Miasto HalikarnasEdytuj
W IV wieku p.n.e. Halikarnas był stolicą małego regionalnego królestwa Caria w Imperium Achemenidów na zachodnim wybrzeżu Azji Mniejszej.
W 377 r. p.n.e. nominalny władca regionu, Hecatomnus z Milas, zmarł i pozostawił kontrolę nad królestwem swojemu synowi, Mausolusowi. Hecatomnus, lokalna dynastia pod rządami Persami, przejęła kontrolę nad kilkoma sąsiadującymi miastami i dzielnicami. Po Artemizji i Mauzolosie miał kilka innych córek i synów: Adę (przybraną matkę Aleksandra Wielkiego), Idrieusa i Pixodarus. Mauzolos rozszerzył swoje terytorium aż do południowo-zachodniego wybrzeża Anatolii, atakując w szczególności terytorium Licji, niezwykłe z powodu licznych monumentalnych grobowców, takich jak Grobowce Ksantosa, z których czerpał inspirację do swojego mauzoleum[4].
Artemizja i Mauzolos rządzili z Halikarnasu przez 24 lata. Mauzolos, choć wywodził się od miejscowej ludności, mówił po grecku i podziwiał grecki styl życia i rząd. Wzdłuż wybrzeża założył wiele miast w greckim stylu i promował greckie tradycje demokratyczne.
CiekawostkiEdytuj
W 2017 roku prof. Poul Pedersen i John Lund wraz z organizacją The Mediterranean Countries Academy Foundation ogłosili podjęcia się starań odbudowy Mauzoleum w Halikarnasie[5].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Polski egzonim uchwalony na 109. posiedzeniu KSNG.
- ↑ Praca zbiorowa, 2006, Wielka Tajemnice Historii, nr 5, Polskie Media Amer.Com, s. 12, ISBN 83-7458-210-3.
- ↑ Roland Gööck: Cuda świata. Warszawa: MUZA SA, 1994, s. 12.
- ↑ Curtis i inni, Forgotten empire : the world of ancient Persia, Berkeley: University of California Press, 2005, ISBN 0-520-24731-0, OCLC 62279815 [dostęp 2020-01-05].
- ↑ Radosław Biel, Mauzoleum w Halikarnasie ma zostać odbudowane, Archeologia Żywa, 18 stycznia 2017 [dostęp 2020-01-05] (pol.).